chighína , nf, nm: chigina,
chijina,
chinisa,
chiníscia,
chisina,
chixina Definitzione
su materiale a pruinedhu fine chi abbarrat de sa cosa e mescamente linna) abbruxada (de colore biancu brutu si est abbruxada bene)
Sinònimos e contràrios
chíghine,
chinisu,
cinus
Maneras de nàrrere
csn:
sas chixinas, sos chisinos = su mércuris candho comintzat su barantinu; betare sas chisinas a unu = betàreli maledissiones, fàghereli fatuzos; falare o fàghere una cosa o unu logu a chisina = abbruxai totu; zúghere sa cara che a sa chisina = portai faci lègia, istai mali; èssere a una chisina = èssiri imbriagus; frocas de chisina = tàpile ladu de chisina, fozisina brusiada chi bolat; mòrrere in sa chisina = bregúngia manna pruscatotu po un'ómini, nau de chini si morit in domu e no trabballendi
Frases
ube si fachet focu bi abbarrat chisina ◊ su fogu at falau a chisina totu su monte ◊ paret unu vulcanu bombitendhe chigina e bràgia ◊ cussu logu est carralzadu de chixina, ca l'ant brujadu ◊ cussu est fatu a chigina e ismentigadu puru
2.
zughet sa cara chei sa chisina, in colore de chisina ◊ ti faches chei su frore de sa chisina pro onzi cosichedha ◊ pro te no benit mai mércuris de chijina e gai sempre in màscara ses tue! (S.Casu)
Ètimu
ltn.
*cinisia
Tradutziones
Frantzesu
cendre
Ingresu
ash
Ispagnolu
ceniza
Italianu
cénere
Tedescu
Asche.
chinísu, chiníxu , nm: chisinu,
cinísciu,
cinisu,
cinixi,
cinixu,
ginisu Definitzione
su pruinedhu chi abbarrat de sa cosa (mescamente linna) abbruxada deunudotu, de colore biancu brutu
Sinònimos e contràrios
chighina*,
cinus
Maneras de nàrrere
csn:
frore de c. = chisina colada assuta, chentza malesa; cinisu acaugau = sa chisina chi abbarrat pasada candho si faghet sa líssia; fai o faisí a cinixu = falare a chisina, brusiare deunutotu; mércuris de cinixu = prima die de barantinu, candho in crésia ponent sa chisina in conca pro ammentare chi semus de brúere; cani de cinixu = cane chisineri, chi istat sempre allorigadu in su caentu, ammandronadu
Frases
ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ antighedempus che seghiant s'imbíligu cun sos serros, dh'acapiànt e dhi poniant frore de chinisu
2.
si est fatu cun sa cara in colore de chinisu de sa timória ◊ su dinai furau si fúrriat a cinixu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cinisu
Tradutziones
Frantzesu
cendre
Ingresu
ash
Ispagnolu
ceniza (f)
Italianu
cénere
Tedescu
Asche.
fadhísa , nf: fadhixa Definitzione
chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu
Sinònimos e contràrios
cardufari,
fairivàiri
Frases
si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa
Ètimu
ltn.
*falliva
Tradutziones
Frantzesu
cendre sous la braise
Ingresu
hot ash
Ispagnolu
ceniza caliente debajo de las brasas
Italianu
cinìgia
Tedescu
Glutasche.
fairivàiri , nm: farivàiri,
farivari,
frarivrari Definitzione
chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou)
Sinònimos e contràrios
calduchinu,
cardufari,
fadhisa
Frases
cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu…
Ètimu
ltn.
flagrare
Tradutziones
Frantzesu
cendre sous la braise
Ingresu
hot ash
Ispagnolu
ceniza caliente debajo de las brasas
Italianu
cinìgia
Tedescu
Glutasche.