cardufàri , nm: carduvare,
carduvari Definitzione
chinisu, su chinisu budhiu asuta de sa braxa
Sinònimos e contràrios
calduchinu,
fadhisa,
fairivàiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cendre sous la braise
Ingresu
hot ash
Ispagnolu
rescoldo
Italianu
cinìgia
Tedescu
heiße Asche.
chighína , nf, nm: chigina,
chijina,
chinisa,
chiníscia,
chisina,
chixina Definitzione
su materiale a pruinedhu fine chi abbarrat de sa cosa e mescamente linna) abbruxada (de colore biancu brutu si est abbruxada bene)
Sinònimos e contràrios
chíghine,
chinisu,
cinus
Maneras de nàrrere
csn:
sas chixinas, sos chisinos = su mércuris candho comintzat su barantinu; betare sas chisinas a unu = betàreli maledissiones, fàghereli fatuzos; falare o fàghere una cosa o unu logu a chisina = abbruxai totu; zúghere sa cara che a sa chisina = portai faci lègia, istai mali; èssere a una chisina = èssiri imbriagus; frocas de chisina = tàpile ladu de chisina, fozisina brusiada chi bolat; mòrrere in sa chisina = bregúngia manna pruscatotu po un'ómini, nau de chini si morit in domu e no trabballendi
Frases
ube si fachet focu bi abbarrat chisina ◊ su fogu at falau a chisina totu su monte ◊ paret unu vulcanu bombitendhe chigina e bràgia ◊ cussu logu est carralzadu de chixina, ca l'ant brujadu ◊ cussu est fatu a chigina e ismentigadu puru
2.
zughet sa cara chei sa chisina, in colore de chisina ◊ ti faches chei su frore de sa chisina pro onzi cosichedha ◊ pro te no benit mai mércuris de chijina e gai sempre in màscara ses tue! (S.Casu)
Ètimu
ltn.
*cinisia
Tradutziones
Frantzesu
cendre
Ingresu
ash
Ispagnolu
ceniza
Italianu
cénere
Tedescu
Asche.
chighinàrzu , agt Definitzione
chi istat imbuscinau in su chinisu, totu brutu de chinisu
Sinònimos e contràrios
chighineri,
chijinalzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sale de cendre (ou couvert)
Ingresu
ashy
Ispagnolu
ceniciento
Italianu
ceneróso
Tedescu
mit Asche bedeckt.
chinísu, chiníxu , nm: chisinu,
cinísciu,
cinisu,
cinixi,
cinixu,
ginisu Definitzione
su pruinedhu chi abbarrat de sa cosa (mescamente linna) abbruxada deunudotu, de colore biancu brutu
Sinònimos e contràrios
chighina*,
cinus
Maneras de nàrrere
csn:
frore de c. = chisina colada assuta, chentza malesa; cinisu acaugau = sa chisina chi abbarrat pasada candho si faghet sa líssia; fai o faisí a cinixu = falare a chisina, brusiare deunutotu; mércuris de cinixu = prima die de barantinu, candho in crésia ponent sa chisina in conca pro ammentare chi semus de brúere; cani de cinixu = cane chisineri, chi istat sempre allorigadu in su caentu, ammandronadu
Frases
ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ antighedempus che seghiant s'imbíligu cun sos serros, dh'acapiànt e dhi poniant frore de chinisu
2.
si est fatu cun sa cara in colore de chinisu de sa timória ◊ su dinai furau si fúrriat a cinixu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cinisu
Tradutziones
Frantzesu
cendre
Ingresu
ash
Ispagnolu
ceniza (f)
Italianu
cénere
Tedescu
Asche.
inchijinàre , vrb: inchisinare,
incinisae,
incinisai,
incinixai Definitzione
betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu
Sinònimos e contràrios
abbrugiai,
afocazare,
achighinare,
infogai
| ctr.
ischinisare
Frases
cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
réduire en cendres
Ingresu
to reduce to ashes
Ispagnolu
encenizar
Italianu
incenerare,
incenerire
Tedescu
mit Asche bedecken,
einäschern.
inchinisàdu , pps, agt: inchisinau,
inchixinatu Definitzione
de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu
Sinònimos e contràrios
cinisosu
2.
lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda)
Tradutziones
Frantzesu
qui est réduit en cendres
Ingresu
reduced to ashes
Ispagnolu
quemado,
encenizado
Italianu
incenerito
Tedescu
mit Asche bedeckt,
eingeäschert.