cardufàri , nm: carduvare,
carduvari Definizione
chinisu, su chinisu budhiu asuta de sa braxa
Sinonimi e contrari
calduchinu,
fadhisa,
fairivàiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cendre sous la braise
Inglese
hot ash
Spagnolo
rescoldo
Italiano
cinìgia
Tedesco
heiße Asche.
chighína , nf, nm: chigina,
chijina,
chinisa,
chiníscia,
chisina,
chixina Definizione
su materiale a pruinedhu fine chi abbarrat de sa cosa e mescamente linna) abbruxada (de colore biancu brutu si est abbruxada bene)
Sinonimi e contrari
chíghine,
chinisu,
cinus
Modi di dire
csn:
sas chixinas, sos chisinos = su mércuris candho comintzat su barantinu; betare sas chisinas a unu = betàreli maledissiones, fàghereli fatuzos; falare o fàghere una cosa o unu logu a chisina = abbruxai totu; zúghere sa cara che a sa chisina = portai faci lègia, istai mali; èssere a una chisina = èssiri imbriagus; frocas de chisina = tàpile ladu de chisina, fozisina brusiada chi bolat; mòrrere in sa chisina = bregúngia manna pruscatotu po un'ómini, nau de chini si morit in domu e no trabballendi
Frasi
ube si fachet focu bi abbarrat chisina ◊ su fogu at falau a chisina totu su monte ◊ paret unu vulcanu bombitendhe chigina e bràgia ◊ cussu logu est carralzadu de chixina, ca l'ant brujadu ◊ cussu est fatu a chigina e ismentigadu puru
2.
zughet sa cara chei sa chisina, in colore de chisina ◊ ti faches chei su frore de sa chisina pro onzi cosichedha ◊ pro te no benit mai mércuris de chijina e gai sempre in màscara ses tue! (S.Casu)
Etimo
ltn.
*cinisia
Traduzioni
Francese
cendre
Inglese
ash
Spagnolo
ceniza
Italiano
cénere
Tedesco
Asche.
chighinàrzu , agt Definizione
chi istat imbuscinau in su chinisu, totu brutu de chinisu
Sinonimi e contrari
chighineri,
chijinalzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sale de cendre (ou couvert)
Inglese
ashy
Spagnolo
ceniciento
Italiano
ceneróso
Tedesco
mit Asche bedeckt.
chinísu, chiníxu , nm: chisinu,
cinísciu,
cinisu,
cinixi,
cinixu,
ginisu Definizione
su pruinedhu chi abbarrat de sa cosa (mescamente linna) abbruxada deunudotu, de colore biancu brutu
Sinonimi e contrari
chighina*,
cinus
Modi di dire
csn:
frore de c. = chisina colada assuta, chentza malesa; cinisu acaugau = sa chisina chi abbarrat pasada candho si faghet sa líssia; fai o faisí a cinixu = falare a chisina, brusiare deunutotu; mércuris de cinixu = prima die de barantinu, candho in crésia ponent sa chisina in conca pro ammentare chi semus de brúere; cani de cinixu = cane chisineri, chi istat sempre allorigadu in su caentu, ammandronadu
Frasi
ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ antighedempus che seghiant s'imbíligu cun sos serros, dh'acapiànt e dhi poniant frore de chinisu
2.
si est fatu cun sa cara in colore de chinisu de sa timória ◊ su dinai furau si fúrriat a cinixu
Cognomi e Proverbi
smb:
Cinisu
Traduzioni
Francese
cendre
Inglese
ash
Spagnolo
ceniza (f)
Italiano
cénere
Tedesco
Asche.
inchijinàre , vrb: inchisinare,
incinisae,
incinisai,
incinixai Definizione
betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu
Sinonimi e contrari
abbrugiai,
afocazare,
achighinare,
infogai
| ctr.
ischinisare
Frasi
cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réduire en cendres
Inglese
to reduce to ashes
Spagnolo
encenizar
Italiano
incenerare,
incenerire
Tedesco
mit Asche bedecken,
einäschern.
inchinisàdu , pps, agt: inchisinau,
inchixinatu Definizione
de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu
Sinonimi e contrari
cinisosu
2.
lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda)
Traduzioni
Francese
qui est réduit en cendres
Inglese
reduced to ashes
Spagnolo
quemado,
encenizado
Italiano
incenerito
Tedesco
mit Asche bedeckt,
eingeäschert.