Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aferritài , vrb Definition segare orrobba o paperi a ferros; in cobertantza, nàrrere male de s'àteru Synonyms e antonyms afolfigare, aforticare 1, slinguai Etymon srd. Translations French coupailler, médire English to cut into small pieces, to speak badly Spanish tijeretear, cortar, hablar mal, criticar Italian sforbiciare, tagliuzzare, sparlare German zerschneiden, schlecht reden.

afolfigàre , vrb Definition nàrrere male de unu Synonyms e antonyms aferritai, aforticare 1, annegiai, slinguai, terraguzare Sentences già de l'intèndhere ndhe fia istracu, afolfighèndhemi su bighinadu cun sas sabunadoras in su lacu (G.Ruggiu) Etymon srd. Translations French médire English to talk behind Spanish hablar mal Italian sparlare German schlecht reden.

allecàre , vrb: allegae, allegai, allegare Definition foedhare bastat chi siat, foedhare de calecuna chistione, fintzes nàrrere / allegai a limba pérdia = in manera chi no si ndhe cumprendhet nudha Synonyms e antonyms arragionare, chiltionare, cuntrastare, faedhare, negossare | ctr. cagliare, citire Sentences cussu piciochedhu allegat su tedescu ◊ allegat bèni, sa sinniora! ◊ de custu soe allegandudendhe solu cun tui ◊ candho nos intendhiat alleghendhe in sardu, su mastru nos daiat tres atzotadas 2. su chi amus allegau mantènelu in su coro! Surnames and Proverbs prb: chie est sàviu meda allegat pagu Translations French discuter English to argue, to talk Spanish hablar, discutir Italian discórrere, argomentare German reden, argumentieren.

aponciài , vrb: (a-pon-ci-a-i) aponsare, aponsiae, aponsiare, apontziai, apontziare, apuntziai, apuntziare, puntziare Definition su si giare a bíere sériu, coment'e giaendhosi importu mannu o fintzes credendhosi pagu; camminare, foedhare o fàere sa cosa tropu addàsiu, tropu a sa lena; a logos fintzes ammurrionare, primmare / apontziai su murru = itl. stòrcere il muso Synonyms e antonyms allodhiai Sentences su piciocu arricu si fut apontziau candu Gesús dh'iat nau de bendi totu e de dhu donai a is pòburus Etymon itl. ponzare Translations French parler avec affectation English to speak affectedly Spanish hablar con afectación Italian parlare con gravità, con affettazióne German ernst, in gezierter Weise sprechen.

arragionàre , vrb: arraxonai, arregionai, arregionare, arrejonare, arresionare, arresonare, arrexonai, arrexonare, raxonai Definition foedhare cricandho e cunsiderandho totu is puntos de una chistione, de un'argumentu; chistionare, istare a chistionu; su chistionare, su chistionu / pps. arrexonau (agt. = chi arrexonat, chi cunsiderat is cosas) Synonyms e antonyms allecare, chistionai, cuntrastare, faedhare, negossare Sentences cantos ndh'apo arragionadu, totugantos li essint in favore ◊ assumancus bosatrus eis a arraxonai! ◊ arrejonendhe a sa dereta, sos bios depent istare che bios ◊ incomintzo a l'arrejonare, ma issa timiat sa zente ◊ sa mente arresonanno bene l'usa che persone chi at firmu su sentidu ◊ l'aia finas a disizu de arresonare cun calicunu!◊ tui no arregionas, paris pigada de machiori! ◊ pensa meda e faedha pagu: pònemi mente, ístadi cagliadu e impara a cagliare arrejonendhe! (Cubeddu) 2. Gesús e Santu Perdu arrexonànt, camminendi, de is cosas de su mundu ◊ l'at bidu e l'at arrejonadu ◊ mi ammento candho fia minoredhu arrejonandhe cun zente antziana ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che a unu cristianu (A.S.Fais)◊ beni ca ti chelzo arrexonare! 3. custos sunt arregionares geniosos Etymon itl. Translations French discuter, raisonner English to conver Spanish hablar, discutir Italian ragionare, discórrere German sprechen über

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definition foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Synonyms e antonyms abbetiae, campaniare Sentences arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Etymon srd. Translations French parler avec arrogance English to speak with arrogance Spanish hablar con arrogancia Italian parlare con arroganza German mit Anmaßung sprechen.

ascugiàre, ascujàre , vrb Definition foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau Synonyms e antonyms cuscujinare, iscusiare, pispisai Sentences pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza 2. manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro Translations French chuchoter English to chime in softly Spanish hablar en voz baja Italian interloquire sottovóce German leise sprechen.

etéus!, eteussú! , iscl, avb Definition eteus su… = ma cale!…, ite misiat…: foedhu po nàrrere chi nono cun prus fortza o coment'e dispretziandho una cosa Synonyms e antonyms bah!, misiat!, nono!, nudha! Sentences eteus s'illatonzu chi mi at fatu: at dadu una cadrassada a sos muros e l'at bogadu de cabu! ◊ eteus su manigare: daet una lintura a su piatu! (G.Ruju) 2. - incunza bona azis fatu, ocannu? - eteussú! ◊ - a bi ndh'at, de abba, in su riu? - eteussú! Translations French mais non! English of course not Spanish ¡pero no!, ¡ni hablar Italian macché! German ach was!

faedhàre , vrb, nm: favedhare, foedhae, foedhai, foedhare, fuedhai, fuedhari Definition tènnere sa capacidade de nàrrere, manigiare una limba a boghe po nàrrere calecuna cosa mescamente s'unu cun s'àteru; nau de cosa bella meda, chi est ispantosa, faet meravíglia / faedhu su chi ti apo nau! = fàghelu su chi ti apo nadu! Synonyms e antonyms allecare, arragionare, chistionai, cuntrastare, nàrrere / faedhonzu, limbàgiu | ctr. ammudai 1, cagliare, citire Idioms csn: faedhàresi cun unu = saludàresi; no si faedhare cun ccn. = èssere a primma; faedharesindhe, de una cosa = fuedhai de ccn. chistioni, cun ccn., chistionaisí; fuedhai a iscarada = faedhare chentza rispetu; faedhare a unu = chistionaidhu circhendi de dhu cumbínciri, pedendidhi ccn. cosa; faedhare cun d-unu, cun ccn. = istai a chistionu s'unu cun s'àteru; faedhare a unu, una cosa = circai a unu, circai una cosa, aperaulare, itl. prenotare; faedhare male, bene = fuedhai, arrispúndiri a fuedhus malus, nàrriri mali, fuedhai cun arrispetu, cun tinu, isciri chistionai; faedhare in suspu = fuedhai in cobertantza, de cumprèndiri isceti chini iscít sa chistioni, imperendi unu fuedhu pro un'àteru; faedhare a limba lada = fuedhai sentza de nàrriri bèni is fuedhus, acomenti fait s'imbriagu o chini est perdendi is sensus; fuedhai a iscusi = faedhare a s'iscúsia, abbellu, chi azummai mancu s'intendhet si no parendhe s'origra acurtzu; faedhare candho píssiat sa pudha = mai; faedhare a dortu e a rugadis = fuedhai a brétiu, sentza de critériu, sentza de arrexonai Sentences no ti foedho de sos primos annos, candho fia pastoredhu ◊ faedhet donzunu comente ischit, in logu nostru che in aterue ◊ de is figuras chi pintas si nd'eus a fuedhai ◊ apo a essire a foedhare, a nàrrere "Ite bella criatura: ditzosu a chie l'at a incapare!"◊ su mastru nos proibbeit de faedhare sa limba nostra ◊ de cantu est birgonzosu mancu faedhat: si parat mudu, petzi ti abbàidat ◊ Giuanni Batista at foedhau no cun sa boxi isceti ma cun su sànguini suu! 2. portu unu giogu ch'istat fuedhendi! ◊ càstia ita cosa bella: parit ca fuedhat! ◊ mamma fariat is cocòis pintaus a sarreta cun símbula de trigu: pariat ca fuedhànt! 3. iant incumentzau a chistionai in fuedharis istràngius ◊ no si cumprendiat de aundi funta ni de su bestiri e ni de su fuedhari ◊ sa língua de mamma est unu fuedhai de su coru chi intrat ne is venas e àrtziat s'ànima a celu! 4. cheret faedhadu a calicunu si nos podiat azuare ◊ si as bisonzu de lu faedhare no istes a ora a ora ◊ cheret faedhadu unu tratore pro nos arare cussa terra ◊ ndhe depo batire sos durches chi aia faedhadu dae gianteris 5. cun cussos no nos faedhamus ca semus in malas ◊ za sunt parentes, e custrintos puru, ma no si faedhant! ◊ si sunt agatados a costazu apare in crésia e si sunt faedhados 6. si li faedhas male si annicat ◊ de isse ndhe faedhant bene totugantos ◊ innantis ndhe faedhat male, de sa zente, e posca lis faghet su bellu in cara Surnames and Proverbs prb: su fuedhai meda fait sa dí pitia ◊ de su tantu faedhare ndhe sutzedint sos errores ◊ limba chi no faedhat a corcorija si faghet Etymon ltn. fabellare Translations French parler, adresser la parole English to speak Spanish hablar Italian parlare, dialogare, rivòlgere la paròla a qlc German anreden (a, cun = Akk.), sprechen (cun = mit + Dat.), zusprechen.

slinguài , vrb Definition foedhare male, pònnere male de s'àteru Synonyms e antonyms aferritai, allimbare, annegiai Etymon srd. Translations French médire English to speak badly Spanish hablar mal Italian sparlare German schlecht reden (über).

suspàre , vrb Definition nàrrere is cosas in cobertantza, foedhare a suspos, fintzes in cara de chie depet intèndhere ma chentza nàrrere sa cosa tropu ladina Synonyms e antonyms alaviai, baltzigare Sentences sa sogra istat sempre suspendhe contr'a sa nura: ma cudha puru za no est tonta, za la cumprendhet s'antífona! Etymon srd. Translations French parler argot English to use slang, to speak allusively Spanish hablar en jerigonza Italian parlare in gèrgo, sótto metàfora German durch die Blume sprechen.