mèse , nm: mesi Definition
donniuna de is dóighi partes de s'annu nadas a numen tentu: tempus a fúrriu de trinta dies, de binti oto o binti noe (freàgiu) a trint'una (mese coronau); po s'organísimu de sa fémina, tempus a fúrriu de trinta dies (meda diferente de una a s'àtera) chi passat inter duas ovulatziones: si narat mescamente in su sensu de sa pérdia (purgatzioni) de sàmbene chi sa fémina tenet candho s'óvulu no ingendrat e sa carre noa (abba de mamas) chi si fut aprontada po dhu arrecire si ndhe andhat in sàmbene; paga de su trebballu fatu in tempus de unu mese
Synonyms e antonyms
regla 1,
trempisu
Idioms
csn:
intrare, essire unu mese = cummentzai, acabbai o passai unu mese; m. cun m. = dónnia mesi sentza farta, unu mese ifatu de s'àteru; a su m. = unu mesi apustis (de calincunu acontéssiu); zúghere su mese (nau de is féminas) = portai su sànguini calendi me in sa natura acomenti s'isfait su pilloncu (madri) preparau po si prantai s'óvulu ingendrau (candu custu no acontessit e sa fémina no at impringiau); leare o leàresi su mese = arritirai s'istipéndiu, sa paga de su mesi; su m. de sos burricos = maju; su m. de sa Luna = tempus chi sa Luna ponet a fàghere una furriada in issa matessi (27d 7h 43m e 11,5s ); pigai dexi mesis po un'annu (nadu de sa manera de leare sas cosas, sas dificurtades) = pàrrere totu in paris, èssere animosos meda, in totu
Sentences
est catódixi mesis aspetendi a torrai ◊ lassa colare trinta dies pro unu mese! ◊ sa fémina est ràida in sos tres meses ◊ custu mesi puru ciai est maseda sa bulleta de sa luxi!…◊ essidu martu est intradu su mese de abrile ◊ geo seo naschida in ghennàrgiu a cuménciu de su mese
3.
proite ch'est, sa zustíssia, a si che leare su mese?! ◊ a su mese a su mortu li narant sa missa
Scientific Terminology
tpc
Etymon
ltn.
mensis
Translations
French
mois,
menstruation
English
month,
menstruation
Spanish
mes,
regla
Italian
mése,
mestruazióne
German
Monat,
Menstruation,
Regel,
Menses (Pl.),
Mensis.
règla 1 , nf Definition
po s'organísimu de sa fémina, tempus a fúrriu de trinta dies (ma diferente de una a s'àtera) chi passat tra duas ovulatziones: si narat mescamente in su sensu de is pérdias (purgatzioni) de sàmbene chi sa fémina tenet candho s'óvulu no ingendrat e sa carre noa (abba de mamas) chi si fut aprontada po dh'arrecire ndhe andhat in sàmbene, s'iscònciat
Synonyms e antonyms
mese,
régulas 1
Etymon
ctl.
regla
Translations
French
menstruation
English
periods
Spanish
regla
Italian
mestruazióne
German
Menstruation.
ría 1 , nf: arriga,
erriga,
riga Definition
calesiògiat línia istrinta e longa pruschetotu dereta (es. in su paperi po iscríere, e fintzes sa chi abbarrat in terra de comente ant passau ccn. cosa); su chi s'iscriet in is errigas, s'iscritura de un'erriga; genia de aina, po tirare línias deretas e precisas, fata a intacos cun is números po inditare sa misura; foedhandho de sa conca, s'ispartzidura de is pilos petenaos; cosas postas a filera una aifatu de s'àtera; foedhandho de is àrias su chitzo, sa lughe comente si cumènciat a bíere ororu de su fundhale in s'orizonte
Synonyms e antonyms
línia,
síngia
/
arralla 2,
pinta 1
/
régula
/
chirra 1,
scrima
/
fibera
Idioms
csn:
ponindhe r., a sa posta de sa riga = orbescendi; ischírendhe duas rigas = zúghere trassas meda
Sentences
semus faghindhe sa mesa totu a rigas, comente bi colamus cosa subra ◊ est iscrindhe in su cuadernu a rigas
2.
a s'amigu l'at iscritu pagas rigas
3.
a su sartu sestendhe li serbit sa riga
6.
fit su manzanu chito ponindhe riga
Surnames and Proverbs
smb:
Riga
Scientific Terminology
ans
Etymon
itl.
Translations
French
ligne,
règle
English
line,
ruler
Spanish
línea,
raya,
regla
Italian
riga,
rigo,
righèllo
German
Linie,
Zeile,
Lineal.