arrebbàscia , nf: arrebbassa,
rebbassa Definition
linna chi no est deunudotu fata a crabone, crabone chi fumat ca est fatu male / fragu de a. = fragu de fumu
Synonyms e antonyms
carrabàcia,
cruàmene
Sentences
su craboni costumat a èssi arrebbassa, malu a tenni ◊ su fumu de s'arrebbassa inniédhigat su muru
Etymon
ctl.
rabassa
Translations
French
fumeron
English
smoky charcoal
Spanish
tizo,
tizón
Italian
fumàcchio
German
Qualm.
chicòne , nm Definition
orrugu de linna abbruxau a una parte, postu a su fogu; maladia de su trigu
Synonyms e antonyms
sitzoni
Sentences
sa créjia e sa turre no bi fint prus: a su postu issoro bi aiat chicones niedhos galu allutos ◊ bi at unu chicone catzendhe fummu
Surnames and Proverbs
prb:
unu chicone solu no faghet fogu
Etymon
srd.
Translations
French
tison
English
ember
Spanish
tizón
Italian
tizzóne
German
brennendes Holzscheit.
gurtizòne , nm Definition
genia de maladia de su trigu, trigu mortu o tabbachinu
Synonyms e antonyms
bruvurinu,
fogubíssimu,
fungubíssimu
Scientific Terminology
mld
Translations
French
nielle du blé
English
wheat blight
Spanish
caries o tizón del trigo
Italian
gólpe del grano
German
Steinbrand,
Schmierbrand.
néula , nf: néura Definition
nues de vapore de abba no tanti cracu chi calant bàscias bàscias in sa terra o fintzes in pitzu de s'abba; foedhandho de matas e pruschetotu de erbas (laores), genia de maladia, coment'e narba niedha (Tilletia caries), chi dhis ponet e dhos guastat
Synonyms e antonyms
abboeru,
boiratzu,
bòrona,
nébida,
neulore
/
gurtizone
Idioms
csn:
néulas giagadas a pighe = néula russa, nébida aici meda chi no lassat biri nudha; n. de abba, de sole = nébida chi si fúrriat a pròiri, chi si fúrriat a soli (chi isparessit comenti àrtziat su soli); issacare n. = pistai àcua, fai cosas debbadas; n. de sos ocros = napa; èssere prenos de n. = totu barra, bantaxeri, creitosu chentza sustàssia
Sentences
in montes si est betendhe sa néula ◊ candho si betat sa néula carca est malu a bídere, atesu ◊ custa est néula chi comente essit su sole che la pesat dereta
Scientific Terminology
tpm
Etymon
ltn.
nebula
Translations
French
brouillard,
nielle
English
fog,
smut
Spanish
niebla,
niebla,
caries,
tizón
Italian
nébbia,
gólpe
German
Nebel,
Steinbrand.
titòne , nm: (su t. = sutitòne) cicione 1
sissoni,
titzone,
tzitzone 1 Definition
orrugu de linna postu in su fogu, abbruxau in parte
Synonyms e antonyms
chicone,
muncioni
Idioms
csn:
istare in coas de t. = sempre a colore a fogu, in caentu; èssere che duos t. chi no bogant fumu = chi no leant fogu, no faghent nudha; niedhu o brutu che t. = niedhu, brutu meda; zúghere s'ànima che a su titone = niedha de pecados, èssere malu, dadu a su malu
Sentences
si benit una note serpentina no bessis dae coas de titone ◊ in su foghile bi at pagos titones a rughe ◊ sas nues, niedhas che titones, ràndhine e lampos iscarrigaiant
2.
sedes che duos titones chi no bogant fumu: isposàdebbos!
Etymon
ltn.
titione(m)
Translations
French
tison
English
ember
Spanish
tizón
Italian
tizzóne
German
brennendes Holzscheit.