achèndhere , vrb Definition
pònnere o pigare fogu a manera chi calecuna cosa abbruxet
Synonyms e antonyms
allúere,
allumae,
atzèndhere,
impampidhare,
incèndhere
| ctr.
irmòrrere,
istudai
Sentences
achendho sa candhela e miro s'istàntzia ◊ achèndhere sos fogarones ◊ sétzidu in su bancu de cuchina si fit achendhindhe su sigarru
Etymon
ltn.
accendere
Translations
French
allumer
English
to light
Spanish
encender
Italian
accèndere
German
anzünden.
afocazàre , vrb: afochizare,
afoghigiai,
afoghigliai,
afoghizare,
foghitzare Definition
abbruxare, pònnere fogu fatuvatu, in medas tretos abbruxandho malesa po illimpiare is terrenos (po no fàere dannu unu fogu fuiu), o apostadamente po fàere male; iscallentare meda
Synonyms e antonyms
abbrugiai,
achighinare,
afogae,
infogai,
sfoghigiai
Sentences
custu suelzu est totu afoghizadu, fràzigu e pienu de niedhore ◊ za la tenent sa berza, afoghizendhe donzi istiu!…◊ mira chi tue etotu ti afoghizas sas alas! ◊ pro fàchere sa carchina poniant a còchere petra bianca bàtoro dies e bàtoro notes sèmpere afochizandhe ◊ si depeus afoghigliai po limpiai tocat a donai crobba de no fai dannu
Etymon
srd.
Translations
French
incendier
English
to set on fire
Spanish
incendiar,
pegar fuego
Italian
incendiare
German
anzünden,
verbrennen.
allúere , vrb: allúghere,
allui,
allúiri,
alluri,
allúxiri Definition
fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (una lampadina): nau de ccn., chi luego si leat arrennegu / pps. allúghidu, allutu
Synonyms e antonyms
achèndhere,
allumae,
atzèndhere,
incèndhere
| ctr.
bochire,
studai
Idioms
csn:
allúghere sa fatza a iscavanadas = pigai a bussinadas a faci; allúiri a unu = bogai fogu, nàrrere male de unu, bogàreli cosas chi no sunt
Sentences
allughe sa lampadina ca semus a s'iscuru! ◊ su manzanu in zerru sa prima cosa est de allúghere su fogu ◊ su fogu no alluit, no pigat pampa ◊ depis alluri su fogu po cori sa cosa
2.
ti allugo sa fatza a iscavanadas, si no mi l'agabbas! ◊ chi volet in s'aera su chisinu, sas molas allughídebbos in focu!
3.
issa fiat su masedúmini fatu a persona, su pobidhu si alluiat po dónnia cositedha
Etymon
srd.
Translations
French
allumer
English
to light (up)
Spanish
encender
Italian
accèndere
German
anzünden,
einschalten.
allughidúra , nf: alluidura Definition
su allúghere
Synonyms e antonyms
alluimentu
/
allughinzada,
allumera,
allummadura,
alluta
| ctr.
irmorimentu
Etymon
srd.
Translations
French
allumage
English
lighting
Spanish
encendido
Italian
accensióne
German
Anzünden.
allughinzàda , nf Definition
su allughinzare, nau prus che àteru de su fogu cumenciandho a tènnere e fàere fràmula
Synonyms e antonyms
allughidura,
alluimentu,
alluminzada,
alluta
Etymon
srd.
Translations
French
allumage
English
lighting
Spanish
encendido
Italian
accensióne
German
Anzünden.
allumàe , vrb: allumai,
allumare,
allumiai,
allummare Definition
fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (luma), fràmula; fàere o giare lughe / allumare fogu a ccn. = isparai
Synonyms e antonyms
achèndhere,
allúere,
allupiare,
atzèndhere,
imbièscere,
incèndhere,
tènnere
/
allugare,
illucherare
Sentences
si at allumadu sa pipa ◊ at allumadu e istudadu su fogu ◊ sos lampos, fatuvatu, in tantu iscurigore allumant de fiama s'orizonte (A.Spano)
2.
bidiat sa luna annadendi in su mari e is piscis allumiendi su celu logu de is istedhus
3.
ista sériu, mighi ti allumo a iscantarzada! ◊ sos Sardos cumandhantes avisados su fogu lis allumant de manera chi, sendhe s'atomosfera oscuressida, s'est a s'isparu insoro isclaressida (R.Congiu)
Etymon
itl.
allumare
Translations
French
allumer
English
to light (up)
Spanish
encender
Italian
accèndere
German
anzünden,
einschalten.
incèndhere, incènnere , vrb: inchèndhere,
inchènnere Definition
allúere su fogu, pruschetotu foedhandho de su forru; nau de s'ànimu, de sa mente, provare unu sentidu forte, biu / pps. inchesu
Synonyms e antonyms
achèndhere,
allúere,
allumae,
atzèndhere,
impampidhare
| ctr.
istudare
Idioms
csn:
linna de i. = linnixedha fini po allumai fogu; inchèndhere frammas a… = tzacare, pònnere fogu
Sentences
mentras tziu Missente fit inchendhendhe su focu, deo ascurtabo in mesu a sa cuzicura ◊ inchendhide su fogu! ◊ a cussa vidha li aviant inchesu frammas
2.
s'inchendhides s'ispera ant a lúghere torra custas cortes ◊ sos pitzinnos s'inchendhent iscurtandhe su contu (A.Mura)◊ a vinti annos cudha fiama m'inchendhiat totu ◊ de poeta sas peràulas cheria candho sa mente inchesa est de amore! ◊ si li est inchesa sa cara candho l'ant dimandhata ◊ su tzocu de s'istuturrada inchendhiat s'istànsia
Etymon
ltn.
incendere
Translations
French
incendier,
enflammer
English
to set on fire,
to fire
Spanish
incendiar,
inflamar
Italian
incendiare,
entusiasmarsi
German
anzünden,
sich begeistern.
infogài , vrb Definition
tènnere, pigare fogu, fàere fràmula
Synonyms e antonyms
achighinare,
afocazare,
impampidhare
| ctr.
studai
Translations
French
enflammer
English
to kindle
Spanish
inflamar
Italian
infuocare,
infiammare
German
anzünden,
entflammen.