Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achèndhere , vrb Definitzione pònnere o pigare fogu a manera chi calecuna cosa abbruxet Sinònimos e contràrios allúere, allumae, atzèndhere, impampidhare, incèndhere | ctr. irmòrrere, istudai Frases achendho sa candhela e miro s'istàntzia ◊ achèndhere sos fogarones ◊ sétzidu in su bancu de cuchina si fit achendhindhe su sigarru Ètimu ltn. accendere Tradutziones Frantzesu allumer Ingresu to light Ispagnolu encender Italianu accèndere Tedescu anzünden.

afocazàre , vrb: afochizare, afoghigiai, afoghigliai, afoghizare, foghitzare Definitzione abbruxare, pònnere fogu fatuvatu, in medas tretos abbruxandho malesa po illimpiare is terrenos (po no fàere dannu unu fogu fuiu), o apostadamente po fàere male; iscallentare meda Sinònimos e contràrios abbrugiai, achighinare, afogae, infogai, sfoghigiai Frases custu suelzu est totu afoghizadu, fràzigu e pienu de niedhore ◊ za la tenent sa berza, afoghizendhe donzi istiu!…◊ mira chi tue etotu ti afoghizas sas alas! ◊ pro fàchere sa carchina poniant a còchere petra bianca bàtoro dies e bàtoro notes sèmpere afochizandhe ◊ si depeus afoghigliai po limpiai tocat a donai crobba de no fai dannu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu incendier Ingresu to set on fire Ispagnolu incendiar, pegar fuego Italianu incendiare Tedescu anzünden, verbrennen.

allúere , vrb: allúghere, allui, allúiri, alluri, allúxiri Definitzione fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (una lampadina): nau de ccn., chi luego si leat arrennegu / pps. allúghidu, allutu Sinònimos e contràrios achèndhere, allumae, atzèndhere, incèndhere | ctr. bochire, studai Maneras de nàrrere csn: allúghere sa fatza a iscavanadas = pigai a bussinadas a faci; allúiri a unu = bogai fogu, nàrrere male de unu, bogàreli cosas chi no sunt Frases allughe sa lampadina ca semus a s'iscuru! ◊ su manzanu in zerru sa prima cosa est de allúghere su fogu ◊ su fogu no alluit, no pigat pampa ◊ depis alluri su fogu po cori sa cosa 2. ti allugo sa fatza a iscavanadas, si no mi l'agabbas! ◊ chi volet in s'aera su chisinu, sas molas allughídebbos in focu! 3. issa fiat su masedúmini fatu a persona, su pobidhu si alluiat po dónnia cositedha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allumer Ingresu to light (up) Ispagnolu encender Italianu accèndere Tedescu anzünden, einschalten.

allughidúra , nf: alluidura Definitzione su allúghere Sinònimos e contràrios alluimentu / allughinzada, allumera, allummadura, alluta | ctr. irmorimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allumage Ingresu lighting Ispagnolu encendido Italianu accensióne Tedescu Anzünden.

allughinzàda , nf Definitzione su allughinzare, nau prus che àteru de su fogu cumenciandho a tènnere e fàere fràmula Sinònimos e contràrios allughidura, alluimentu, alluminzada, alluta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allumage Ingresu lighting Ispagnolu encendido Italianu accensióne Tedescu Anzünden.

allumàe , vrb: allumai, allumare, allumiai, allummare Definitzione fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (luma), fràmula; fàere o giare lughe / allumare fogu a ccn. = isparai Sinònimos e contràrios achèndhere, allúere, allupiare, atzèndhere, imbièscere, incèndhere, tènnere / allugare, illucherare Frases si at allumadu sa pipa ◊ at allumadu e istudadu su fogu ◊ sos lampos, fatuvatu, in tantu iscurigore allumant de fiama s'orizonte (A.Spano) 2. bidiat sa luna annadendi in su mari e is piscis allumiendi su celu logu de is istedhus 3. ista sériu, mighi ti allumo a iscantarzada! ◊ sos Sardos cumandhantes avisados su fogu lis allumant de manera chi, sendhe s'atomosfera oscuressida, s'est a s'isparu insoro isclaressida (R.Congiu) Ètimu itl. allumare Tradutziones Frantzesu allumer Ingresu to light (up) Ispagnolu encender Italianu accèndere Tedescu anzünden, einschalten.

incèndhere, incènnere , vrb: inchèndhere, inchènnere Definitzione allúere su fogu, pruschetotu foedhandho de su forru; nau de s'ànimu, de sa mente, provare unu sentidu forte, biu / pps. inchesu Sinònimos e contràrios achèndhere, allúere, allumae, atzèndhere, impampidhare | ctr. istudare Maneras de nàrrere csn: linna de i. = linnixedha fini po allumai fogu; inchèndhere frammas a… = tzacare, pònnere fogu Frases mentras tziu Missente fit inchendhendhe su focu, deo ascurtabo in mesu a sa cuzicura ◊ inchendhide su fogu! ◊ a cussa vidha li aviant inchesu frammas 2. s'inchendhides s'ispera ant a lúghere torra custas cortes ◊ sos pitzinnos s'inchendhent iscurtandhe su contu (A.Mura)◊ a vinti annos cudha fiama m'inchendhiat totu ◊ de poeta sas peràulas cheria candho sa mente inchesa est de amore! ◊ si li est inchesa sa cara candho l'ant dimandhata ◊ su tzocu de s'istuturrada inchendhiat s'istànsia Ètimu ltn. incendere Tradutziones Frantzesu incendier, enflammer Ingresu to set on fire, to fire Ispagnolu incendiar, inflamar Italianu incendiare, entusiasmarsi Tedescu anzünden, sich begeistern.

infogài , vrb Definitzione tènnere, pigare fogu, fàere fràmula Sinònimos e contràrios achighinare, afocazare, impampidhare | ctr. studai Tradutziones Frantzesu enflammer Ingresu to kindle Ispagnolu inflamar Italianu infuocare, infiammare Tedescu anzünden, entflammen.