aberènza , nf Definition
genia de erruca (e calagasu) chi si papat sa chera de s'abe in is casidhos
Synonyms e antonyms
arrenze,
ramedha,
tanzolu
Scientific Terminology
crp, galleria mellonella
Etymon
srd.
Translations
French
fausse teigne de la cire
English
greater wax moth
Spanish
tiña,
polilla de la cera
Italian
tignòla dell'àrnia,
càmola del miele
German
große Wachsmotte
allúta , nf Definition
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Synonyms e antonyms
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Sentences
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Etymon
srd.
Translations
French
flambée
English
serious danger,
burst of flame
Spanish
llamarada,
peligro
Italian
fiammata,
grave perìcolo
German
Flamme,
große Gefahr.
amparamànu , nm: ampiamanu,
amplamanu,
ampramanu,
ampremanu,
ampriamanu Definition
manu ampra, larga, líbbera, nau in su sensu de fàere comente paret e praghet, de tènnere podere prenu, o fintzes de si pigare tropu cunfidàntzia, tropu libbertade
Synonyms e antonyms
impramanu
Sentences
cussas s'iant pigau tropu s'amparamanu e dhas ia castigadas ◊ dae candho ses abbitandhe chin cussa zente l'imbenit chi ti cheres picare s'ampramanu de mi pònnere su tzitu! ◊ ci nd'ia tentu s'ampramanu nci dh'iu iscavulau!
Surnames and Proverbs
prb:
donai s'ampramanu est sempri dannosu
Etymon
srd.
Translations
French
liberté
English
liberty,
excessive trust
Spanish
familiaridades,
confianza excesiva
Italian
confidènza eccessiva,
àmpia,
tròppa libertà
German
übermäßige Vertraulichkeit,
zu große Freiheit.
ampullòne , nm Definition
genia de ampudha manna, de unos duos litros / bestire un’a. = impallai, pònniri calincuna cosa (pértias, fenu, giuncu) coment’e bestimentu a intessidura chi serbat a dhi arresparmiai corpos, chi no si seghit
Synonyms e antonyms
botiglione,
corrofone,
pistone
Sentences
si che at tragadu un'ampullone de binu!
Scientific Terminology
stz
Etymon
srd.
Translations
French
grosse bouteille
English
large bottle
Spanish
garrafón
Italian
bottiglióne
German
große Flasche.
arràgu , nm Definition
apretu mannu e malu, tupamentu de su gúturu po maladia o àteru
Synonyms e antonyms
afocu,
aprentu
/
sarragu
Sentences
arragu malu s'at bidu, lampu!
2.
un'arragu bellu de no podi fuedhai dh'essit pigau!
Etymon
srd.
Translations
French
grande difficulté
English
big difficulty
Spanish
apuro
Italian
grande difficoltà
German
große Schwierigkeit.
babbacòrra , nf: bapacorra Definition
genia de sitzigorru mannu
Synonyms e antonyms
bacacorru,
barracorru,
bucagorra,
cocoi,
cocorra,
croca,
pissigorru 1,
sicigorru,
tabacorra
Scientific Terminology
crp
Etymon
srd.
Translations
French
limace
English
big snail
Spanish
caracol
Italian
lumacóne
German
große Schnecke.
babballúca 1 , nf: babballuga,
babbaloca,
babbaluga,
babbauga Definition
genia de tzintzigorru chentza corgiolu o calledhu de abba; su tzintzigorru etotu
Synonyms e antonyms
ataligughe,
babarra,
satzauga,
sosoga,
tzabagugu
/
sitzigorru
Scientific Terminology
crp, arion rufus, a. ater, a. circumscriptus, a. subfuscus, limax cinereo-niger, lehmannia marginata, malacolimax tenellus
Etymon
srd.
Translations
French
limace
English
slug
Spanish
babosa,
limaco,
limaza
Italian
lumacóne nudo
German
Egelschnecke,
Schnegel,
Nacktschnecke,
große Schnecke.
bròscia , nf Definition
prendha de oro, a ispilla, po aguantare s'isciallu o de pònnere in su pannu de petorras
Synonyms e antonyms
fermàlliu
Sentences
portat giunchíglius, fermàglius, bròscias e anedhus ◊ no ischias inue pònnere pitu pro cudha bròscia antiga de oro infustu (A.Spano)
Scientific Terminology
prd
Etymon
itl.
broscia
Translations
French
épingle
English
brooch (big)
Spanish
agujón
Italian
spillóne
German
große Anstecknadel.
cantepàre, cantepàri , avb: cantiapari Definition
chi est cantu a s'àteru, chi est s'unu a paris de s'àteru, de su matessi tanti
Synonyms e antonyms
cabale
Sentences
custos duos sunt cantepare de carena ◊ funt bellus e artus cantepari ◊ si bos ponent a su pesu pesai cantepare
Etymon
srd.
Translations
French
de même grandeur
English
of the same size
Spanish
equivalente
Italian
della stéssa grandézza,
valóre,
equivalènte
German
derselbe Größe,
gleichwertig.
cardajòni , nm Definition
una genia de erba chi faet arta fintzes de tres metros: dhi narant puru cima de pani ca su cambu modhe est bonu a papare
Synonyms e antonyms
bardana 1,
cardudingiosu 1,
curcusone,
isprone 1,
pigabighedhu 1
Scientific Terminology
rba, Arctium lappa
Etymon
srd.
Translations
French
bardane
English
burdock
Spanish
lampazo,
bardana
Italian
làppola,
bardana
German
große Klette.
carrafàle , agt, nf: cordofali,
corrofale,
garrofali Definition
calidade de cheréssia barracochina, matuca meda
Synonyms e antonyms
cdh. carrafali
Idioms
csn:
fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu
Sentences
sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale
2.
talentone, poete carrafale! (P.Casu)
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
cerise variété burlat,
napoléon
English
kind of very big cherry
Spanish
garrafal
Italian
qualità di ciliègia mólto gròssa
German
sehr große Kirsche.
chíriu , nm Definition
genia de chera manna
Synonyms e antonyms
cereu,
síriu* 1
Sentences
pro Pasca cumintzait su martíriu ch'issa sufreit sentza faedhare, cunsumíndhesi símile a su chíriu chi alluimos subra de s'altare (A.Casula)◊ sa chera de s'abe est bona pro fàghere chírios pro s'altare
Surnames and Proverbs
smb:
Chiriu
Translations
French
cierge
English
large candle
Spanish
cirio
Italian
céro
German
große Wachskerze.
curcusòne , nm: cuscusone Definition
una genia de erba chi faet arta fintzes de tres metros: dhi narant puru cima de pani ca sa chima modhe est bona a papare
Synonyms e antonyms
bardana 1,
cardajoni,
cardudingiosu 1,
isprone 1,
pigabighedhu 1
Scientific Terminology
rba, Arctium lappa
Translations
French
bardane
English
burdock
Spanish
bardana,
lampazo
Italian
làppola
German
große Klette.
cuscusòni , nm Definition
calidades diferentes de un'erba
Synonyms e antonyms
atacadori 1
Sentences
s'aremigu nci ghetat una bella passada de cuscusoni in mesu de una terra prena de trigu
Scientific Terminology
rba, Xanthium spinosum, X. orientale ssp. italicum, X. strumarium
Translations
French
lampourde,
ivraie
English
darnel
Spanish
cachurrera menor,
pegotes,
cepacaballo
Italian
lappa,
zizzània
German
große Klette.
didumànnu , nm Definition
su primu e prus grussu de is pódhighes de sa manu o de su pei (e chi aferrandho, cussu de sa manu, atóbiat is àteros bàtoro)
Scientific Terminology
crn
Translations
French
pouce,
orteil
English
thumb,
big toe
Spanish
pulgar
Italian
pòllice,
àlluce
German
Daumen,
große Zehe.
feriàda , nf: veriada Definition
pische de sa matessi genia de s'isparedha, ma prus mannu
Scientific Terminology
psc, diplodus sargus
Etymon
ctl.
variada
Translations
French
sargue
English
sargo
Spanish
sargo
Italian
sargo variegato
German
Große Geißbrasse.
forchidhòne , nm: furchidhone Synonyms e antonyms
furchetone
Scientific Terminology
ans
Translations
French
grande fourchette
English
carving fork
Spanish
trinchante
Italian
forchettóne
German
große Gabel.
furchetòne , nm: furchitoni Definition
furcheta manna
Synonyms e antonyms
forchidhone
/
cdh. fulchitoni
Scientific Terminology
ans
Translations
French
grande fourchette
English
carving fork
Spanish
trinchante
Italian
forchettóne
German
große Gabel.
gigiàca , nf: (gi-gi-a-ca)
Definition
una genia de erba chi faet unu frore bonu a issuciare
Synonyms e antonyms
panebane,
suciameli 1,
sutzasutza,
titiaca*
Scientific Terminology
rba, Cerinthe major
Translations
French
grand mélinet
English
honeywort
Spanish
ceriflor
Italian
èrba vaiola,
èrba tórtora
German
große Wachsblume.
intrètza , nf, nm: intretzu 1 Definition
menta o pani de conillus, genia de linna chi giughet sa fògia pilosa a s'ala de fundhu
Synonyms e antonyms
erbagraba
Scientific Terminology
rba, Prasium majus
Translations
French
prasium
English
mediterranean prasium
Spanish
prasio
Italian
camèdrio bianco,
tè siciliano
German
große Klippenzist.