àlchida , nf, nm: àlchidu,
àrchidu,
àrchita,
àschida,
àschidu Definition
fortza o fintzes abbilesa de fàere cosa, de cumandhare, de s'impònnere a is àteros, de si fàere arrespetare
Synonyms e antonyms
acru 1,
archete,
arpados,
folteléntzia
Sentences
no apesit àschidos de andhare ◊ a ndhe tenet de àrchidos, cuss'ómine! ◊ torreit in ànimos bonos e de bon'àschidu a che congruire s'òbera de sa die (A.Canalis)◊ a solu no mi abbastant sos àschidos pro ti fàghere leare cussas camineras ◊ cussu no at àteras àrchitas ◊ no apeint sos àschidos de li frimmare sas peràulas in buca
Etymon
srd.
Translations
French
énergie,
vigueur,
autorité,
prestige
English
authority,
power,
vigourprestige,
arrogance
Spanish
autoridad,
poder
Italian
autorità,
potére,
prestìgio
German
Macht,
Ansehen.
podère , nm: poderi,
puderi Definition
sa fortza (púbblica o privada) e possibbilidade de fàere calecuna cosa, de cumandhare, de decídere e determinare fintzes su chi faent is àteros / is poderes de un'istadu: legislativu (faet is leis), giuditziàriu (giúdicat cunforma a is leis), esecutivu (guvernat, amministrat cunforma a is leis)
Synonyms e antonyms
pògias,
possa
Idioms
csn:
atafai in p. de…, bènnere in p. de… = arrúiri asuta a su domíniu de…, andhare a… mustràresi a…; èssiri in p. de…, a p. de… (nau pruscatotu de genti)= èssere in pozos de…, suta a cumandhu de…; fai a tira p. = chentza si frimmare, a sa segura chentza istare duiddui; fai una cosa a totu p. = cun totu sas fortzas, a totu codhu; pròghere a p. de Deus = aira, betare abba a mojos
Sentences
custu fit unu preíderu chi teniat su podere de che bogare sos bundhos ◊ cussas lezes davant poderes de programmatzione ◊ nessi a faedhare za est in podere de donzunu
2.
chie at pérdidu unu màtulu de giaes benzat in podere meu! (G.Ruju)◊ chin sa malària so istada in podere de tres dutores ◊ ant papau a totu poderi, ca làndiri a fàmini castàngia parit ◊ s'orfunedhu fiat atafau in poderi de unu meri susuncu ◊ est niandho a podere
Etymon
spn.
Translations
French
pouvoir,
puissance
English
power
Spanish
poder,
potencia
Italian
potére,
potènza
German
Macht,
Stärke.
podería, poderíu , nf, nm: apoderiu,
putiriu Definition
fortza de fàere ccn. cosa, nau pruschetotu in su sensu de fàere contras a sa volontade de is àteros
Synonyms e antonyms
podere,
possa
Idioms
csn:
rúere in poderiu de… = bènniri in poderi de…; fàghere a poderiu = a podestu, botu botu; papare a p. = manigare meda, cantu prus si podet
Sentences
cun forte poderiu chi no bos lu pessades sighit a fàghere sas pretesas suas! (Limbudu)◊ como no tenes piús poderiu ◊ est abbramidu de poderiu ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ cussu est ómini ci tenet poderia
2.
si ch'est intradu a domo anzena a poderiu ◊ sa meledha nche fit in artu, ma isse ndhe la deviat godhire a putiriu ◊ beru chi l'as leadu a poderiu, però pagu l'as àpidu a maridu!◊ mi ndhe ant leau sa cosa a poderia
Etymon
spn.
Translations
French
domination
English
domination,
force,
bully
Spanish
poderío
Italian
domìnio,
fòrza prepotènte
German
Herrschaft,
Macht.
podestàde, podestàdi , nf, nm: potestate Definition
fortza, podere de cumandhare; nm., in s'antigóriu, autoridade púbblica, genia de síndhigu de Tàtari candho si guvernaiat coment'e repúbblica, fintzes títulu de is giúices chi guvernaiant is Regnos sardos
Synonyms e antonyms
podestàgiu
Sentences
cussus funt impresonaus bàsciu sa podestadi de su dimóniu!
2.
fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu
Etymon
itl.
potestade
Translations
French
pouvoir,
podestat
English
power,
podestà
Spanish
potestad,
alcalde
Italian
potestà,
podestà
German
Macht,
Gewalt,
Bürgermeister.
pòssa , nf, nm: posse Definition
briu, fortza, capacidade de fàere, de pòdere
Synonyms e antonyms
balia,
foltza
/
pògias
Idioms
csn:
èssere in possa = in fortzas, àere fortzas de pòdere; èssere in posse de ccn. (fintzas "in p. meu/tou/sou e gai)= in pozos, suta de su cumandhu de ccn., èsserendhe meres; fàghere una cosa de posse meu, tou, sou, issoro = candho e comente cherzo o bido deo, tue, issos, desesi, de passei o de spontu miu, tuu, suu, insoru
Sentences
pitzinnu, arrea un'iscuta, ómine in possa! (G.Maieli)◊ s'avocadu fit betzu pro intrare in sos tribbunales, ma in possa e sàbiu a su puntu chi totu lu giamaiant ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru de sa cara (G.Albergoni)◊ su locu si fit prenau de zòvanos in possa, prenos de isperas
2.
una fortza chi no est in posse meu no la poto dominiare
Etymon
itl.
Translations
French
force
English
force
Spanish
fuerza
Italian
pòssa,
fòrza
German
Kraft,
Stärke,
Macht.