Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àlchida , nf, nm: àlchidu, àrchidu, àrchita, àschida, àschidu Definitzione fortza o fintzes abbilesa de fàere cosa, de cumandhare, de s'impònnere a is àteros, de si fàere arrespetare Sinònimos e contràrios acru 1, archete, arpados, folteléntzia Frases no apesit àschidos de andhare ◊ a ndhe tenet de àrchidos, cuss'ómine! ◊ torreit in ànimos bonos e de bon'àschidu a che congruire s'òbera de sa die (A.Canalis)◊ a solu no mi abbastant sos àschidos pro ti fàghere leare cussas camineras ◊ cussu no at àteras àrchitas ◊ no apeint sos àschidos de li frimmare sas peràulas in buca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu énergie, vigueur, autorité, prestige Ingresu authority, power, vigourprestige, arrogance Ispagnolu autoridad, poder Italianu autorità, potére, prestìgio Tedescu Macht, Ansehen.

podère , nm: poderi, puderi Definitzione sa fortza (púbblica o privada) e possibbilidade de fàere calecuna cosa, de cumandhare, de decídere e determinare fintzes su chi faent is àteros / is poderes de un'istadu: legislativu (faet is leis), giuditziàriu (giúdicat cunforma a is leis), esecutivu (guvernat, amministrat cunforma a is leis) Sinònimos e contràrios pògias, possa Maneras de nàrrere csn: atafai in p. de…, bènnere in p. de… = arrúiri asuta a su domíniu de…, andhare a… mustràresi a…; èssiri in p. de…, a p. de… (nau pruscatotu de genti)= èssere in pozos de…, suta a cumandhu de…; fai a tira p. = chentza si frimmare, a sa segura chentza istare duiddui; fai una cosa a totu p. = cun totu sas fortzas, a totu codhu; pròghere a p. de Deus = aira, betare abba a mojos Frases custu fit unu preíderu chi teniat su podere de che bogare sos bundhos ◊ cussas lezes davant poderes de programmatzione ◊ nessi a faedhare za est in podere de donzunu 2. chie at pérdidu unu màtulu de giaes benzat in podere meu! (G.Ruju)◊ chin sa malària so istada in podere de tres dutores ◊ ant papau a totu poderi, ca làndiri a fàmini castàngia parit ◊ s'orfunedhu fiat atafau in poderi de unu meri susuncu ◊ est niandho a podere Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu pouvoir, puissance Ingresu power Ispagnolu poder, potencia Italianu potére, potènza Tedescu Macht, Stärke.

podería, poderíu , nf, nm: apoderiu, putiriu Definitzione fortza de fàere ccn. cosa, nau pruschetotu in su sensu de fàere contras a sa volontade de is àteros Sinònimos e contràrios podere, possa Maneras de nàrrere csn: rúere in poderiu de… = bènniri in poderi de…; fàghere a poderiu = a podestu, botu botu; papare a p. = manigare meda, cantu prus si podet Frases cun forte poderiu chi no bos lu pessades sighit a fàghere sas pretesas suas! (Limbudu)◊ como no tenes piús poderiu ◊ est abbramidu de poderiu ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ cussu est ómini ci tenet poderia 2. si ch'est intradu a domo anzena a poderiu ◊ sa meledha nche fit in artu, ma isse ndhe la deviat godhire a putiriu ◊ beru chi l'as leadu a poderiu, però pagu l'as àpidu a maridu!◊ mi ndhe ant leau sa cosa a poderia Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu domination Ingresu domination, force, bully Ispagnolu poderío Italianu domìnio, fòrza prepotènte Tedescu Herrschaft, Macht.

podestàde, podestàdi , nf, nm: potestate Definitzione fortza, podere de cumandhare; nm., in s'antigóriu, autoridade púbblica, genia de síndhigu de Tàtari candho si guvernaiat coment'e repúbblica, fintzes títulu de is giúices chi guvernaiant is Regnos sardos Sinònimos e contràrios podestàgiu Frases cussus funt impresonaus bàsciu sa podestadi de su dimóniu! 2. fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu Ètimu itl. potestade Tradutziones Frantzesu pouvoir, podestat Ingresu power, podestà Ispagnolu potestad, alcalde Italianu potestà, podestà Tedescu Macht, Gewalt, Bürgermeister.

pòssa , nf, nm: posse Definitzione briu, fortza, capacidade de fàere, de pòdere Sinònimos e contràrios balia, foltza / pògias Maneras de nàrrere csn: èssere in possa = in fortzas, àere fortzas de pòdere; èssere in posse de ccn. (fintzas "in p. meu/tou/sou e gai)= in pozos, suta de su cumandhu de ccn., èsserendhe meres; fàghere una cosa de posse meu, tou, sou, issoro = candho e comente cherzo o bido deo, tue, issos, desesi, de passei o de spontu miu, tuu, suu, insoru Frases pitzinnu, arrea un'iscuta, ómine in possa! (G.Maieli)◊ s'avocadu fit betzu pro intrare in sos tribbunales, ma in possa e sàbiu a su puntu chi totu lu giamaiant ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru de sa cara (G.Albergoni)◊ su locu si fit prenau de zòvanos in possa, prenos de isperas 2. una fortza chi no est in posse meu no la poto dominiare Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu force Ingresu force Ispagnolu fuerza Italianu pòssa, fòrza Tedescu Kraft, Stärke, Macht.