abbuscicadúra , nf Definition
su èssere totu a busciuruchedhas, ufraduras
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
bouffissure,
boursouflure,
enflure
English
accentuated swelling
Spanish
hinchazón,
tumefacción
Italian
gonfióre accentuato
German
starke Schwellung.
bríu , nm Definition
fortza e fintzes capacidade de fàere cosa / èssere chentza brios de nudha = chentza fortzas, sentíresi débbile
Synonyms e antonyms
balia
Sentences
addolumannu meu, apo pérdidu sos brios ◊ candho ti lasso, Sardigna istimada, mi truncat donzi àschidu, onzi briu ◊ su binu de Olíana est de cudhu chi mintet briu!
2.
deo so su chi in brios l'apo posta e àtere si ndh'est aprofetendhe!
Translations
French
force,
vigueur
English
vigour
Spanish
vigor,
energía
Italian
vigóre
German
Stärke.
fòlte , agt, nm: forte,
forti,
froti Definition
chi o chie giughet fortza, fortzas, chi aguantat isfortzu, pesu, o podet meda, chi est de agguantu o no si lassat dominare o trebballare, chi tenet coràgiu; segundhu de ite si narat, chi giughet àrculu meda; calecunu fàbbricu chi depet serbire de fortilesa, de difesa prus che àteru militare
Synonyms e antonyms
poderosu,
potentivu
| ctr.
débbile,
fridu,
lenu
Idioms
csn:
fatu in forte = a manera chi aguantit meda; avb. a forte = cun fortza meda (ctr. abbellu); forte che brunzu, che ferru, che bòi = meda
Sentences
is piciochedhos furint giogandho a cuadhos fortes ◊ bi cheret cosa forte pro agguantare pesu meda ◊ ghetat un'istichida de pei aici forti chi nd'iat a èssiri iscanciofau s'aposentu ◊ pariat folte, ma a baranta ses annos si ch'est moltu ◊ tocat a èssi prus fortis de sa tentatzioni ◊ lampu a forte: a solu si poniat a codhu su cuintale!
2.
cust'abbardente est forte
3.
in Sant'Antiogu bi est su Forti, zenia de castedhu a muros artos
4.
issa fit costoida apalas, baltziesit una manu, bi la ponzesit in codhos e ispinghesit a folte ◊ dh'at atripau a forti
Surnames and Proverbs
smb:
Forte, Forti
Etymon
ltn.
fortis
Translations
French
fort,
fervent
English
strong,
fervent
Spanish
fuerte
Italian
fòrte,
fèrvido
German
stark,
kräftig,
Starke.
foltilèsa , nf: fortalesa,
fortelesa,
fortilesa Definition
su èssere forte, de agguantu, su tènnere fortza e fintzes sa fortza etotu; genia de punga o contramazina chi si faet nanca po badrare a unu de calecunu male; fasca po mantènnere una matza calada
Synonyms e antonyms
agguantu,
coragi,
foltza,
fortigalesa
/
afortiamentu,
breu,
contramazina,
foltíscia,
lezeta,
punga,
scritu
| ctr.
debbilesa
Sentences
tue ses, o Deus meu, sa fortalesa mia ◊ santu Antine meu, ponídebbi sa manu e fortilesa e pascénscia nos dade! ◊ posta a dua piza, sa robba tenet prus fortilesa ◊ sos nuraghes ti ant dadu cun amore una pàgina de antiga fortilesa ◊ su muru fràigu tenet prus fortilesa ◊ su tzimentu a su muru fràigu li daet fortilesa
2.
sas barrichedhas de su eritu las depes tènnere sèmpere chin tecus ca ti ant a serbire coment'e pungas e fortilesas ◊ chin custa fortalesa no at a tènnere mai male
Etymon
spn.
Translations
French
forteresse
English
fortress,
resistance
Spanish
fortaleza
Italian
fortézza,
resistènza
German
Stärke,
Festigkeit.
grussària , nf: russària Definition
su èssere grussu de is cosas, sa distàntzia de una parte a s'àtera, de fora in fora de una cosa
Synonyms e antonyms
grussesa,
grussoi,
russura
/
ttrs. grussétzia
| ctr.
finària
Sentences
Salomone at fatu sa brassa de metallu iscazadu, tundha, arta chimbe cúbbitos, chin sa mesania de deghe cúbbitos: sa grussària sua fit de unu prammu (Bb N.Rubanu)
Etymon
srd.
Translations
French
épaisseur
English
thickness
Spanish
espesor,
grosor
Italian
spessóre
German
Stärke,
Dicke.
imbidòni, imbidònu , nm: imbironi,
ismidone,
umbidone Definition
farraímpia, sa matza de su trigu postu a modhe dies meda, suetu, lassau pausare e iscolau: essit bianca che late e s’impreat po meighina e po pònnere a s’orrobba prentzandhodha po essire unu pagu tètera
Synonyms e antonyms
farraímpia,
groru,
madone
Sentences
at budhiu s'imbidoni po imbidonai sa biancheria ◊ sa bistimenta bèni prenciada a imbironi fut pronta de allogai
Etymon
spn.
Translations
French
amidon
English
starch
Spanish
almidón
Italian
àmido
German
Stärke.
podère , nm: poderi,
puderi Definition
sa fortza (púbblica o privada) e possibbilidade de fàere calecuna cosa, de cumandhare, de decídere e determinare fintzes su chi faent is àteros / is poderes de un'istadu: legislativu (faet is leis), giuditziàriu (giúdicat cunforma a is leis), esecutivu (guvernat, amministrat cunforma a is leis)
Synonyms e antonyms
pògias,
possa
Idioms
csn:
atafai in p. de…, bènnere in p. de… = arrúiri asuta a su domíniu de…, andhare a… mustràresi a…; èssiri in p. de…, a p. de… (nau pruscatotu de genti)= èssere in pozos de…, suta a cumandhu de…; fai a tira p. = chentza si frimmare, a sa segura chentza istare duiddui; fai una cosa a totu p. = cun totu sas fortzas, a totu codhu; pròghere a p. de Deus = aira, betare abba a mojos
Sentences
custu fit unu preíderu chi teniat su podere de che bogare sos bundhos ◊ cussas lezes davant poderes de programmatzione ◊ nessi a faedhare za est in podere de donzunu
2.
chie at pérdidu unu màtulu de giaes benzat in podere meu! (G.Ruju)◊ chin sa malària so istada in podere de tres dutores ◊ ant papau a totu poderi, ca làndiri a fàmini castàngia parit ◊ s'orfunedhu fiat atafau in poderi de unu meri susuncu ◊ est niandho a podere
Etymon
spn.
Translations
French
pouvoir,
puissance
English
power
Spanish
poder,
potencia
Italian
potére,
potènza
German
Macht,
Stärke.
ràgana , nf Definition
genia de fortza, capacidade de agguantu, de sighire faendho
Sentences
a che pigare a sa punta bi cheret ràgana (P.Casu)
Translations
French
entrain
English
vigour
Spanish
tesón
Italian
lèna
German
Stärke.
russària , nf: grussària* Definition
su èssere grussu de is cosas, sa distàntzia de una parte a s'àtera
Synonyms e antonyms
grussesa
/
ttrs. grussétzia
| ctr.
finària
Sentences
za ndhe zughet de russària cussu truncu de chercu!…
Translations
French
robustesse,
force,
vigueur
English
sturdiness
Spanish
grosor
Italian
robustézza
German
Stärke.