Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afacài , vrb: afacare 1 Definition serrare un'apertura unu pagu, lassandhodha pagu pagu aperta: nau de un'istrégiu, covecare, pònnere covecau, fundhu a susu / andai a manu afacada = a manu tenta, a manu pigada Synonyms e antonyms assibbiare, imbarare, suzire, tambai Sentences ant afacau sa porta ◊ sa domu est isbuira, sa porta est afacara 2. afaca sa pingiada isciacuada! Etymon srd. Translations French entrouvrir English to half-close Spanish entornar, entrecerrar Italian socchiùdere German halb schließen.

criadúra 1 , nf Definition su serrare is aperturas a crae Synonyms e antonyms friscadura, serradura, tancadura Etymon srd. Translations French fermeture English closing Spanish el atrancar Italian chiusura German Schließen.

cugnàre , vrb: cungiai, cungiare, cungiari, cunzare Definition serrare, acostire is duas partes de un’apertura de no abbarrare logu in mesu, pònnere sa cungiadura, inghiriare unu logu ororu prus che àteru in su sartu cun calecuna cosa (es. sida, muru, arretza) de impedire chi si essat o s’intret Synonyms e antonyms serrai, tancare / incujare 1 / abbutonare | ctr. abbèrrere, iscungiai Sentences cunzat sos ocros e zirat sa conca ◊ su nie ponet murallas e ti cunzat a intro de domo ◊ candho essis cunza sa gianna! ◊ che cunzas cudhu in foras ◊ cunza s'anzone in sa cherina! ◊ sa corte fit cunzada a murichedhu gurdu ◊ cras cugnant s'iscola ◊ su funnagu cugnau dh'as? 2. is gutones de su custumu nce dhus imbucant in is traus de cabessu po cungiari sa camisa Etymon ltn. cuneare Translations French clôturer English to enclose Spanish cercar Italian chiùdere, recintare German schließen, einfrieden.

friscadúra , nf: frischiatura Definition su criai, serrare a crae gennas e fentanas Synonyms e antonyms criadura 1, serradura, tancadura Etymon srd. Translations French fermeture English closing Spanish cierre Italian chiusura German Schließen.

incartài , vrb: incartare Definition imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada Synonyms e antonyms imbodhiai 2. su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos 3. no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu Etymon srd. Translations French envelopper English to come to a written agreement Spanish envolver, encartar, encartarse Italian incartare, obbligare uno con scrittura, fare un patto col diàvolo German in Papier einpacken, einen Vertrag schließen, sich dem Teufel verschreiben.

irganzàre , vrb: iscantzare, iscanzare, isganzare, sgangiai Definition apèrrere unu pagu; nau de unos cantu frutuàrios a duos corgiolos (es, nughe, castàngia), tzacare, apèrrere su primu candho funt lómpios, apèrrere s'upighedhu o butone de is frores Synonyms e antonyms abbèrrere, aggalenare, assibbiare, ilghintzire, imbasare, iscanzire, iscadangiai, ischinzare, ischinzire, scaravangiai, sucunzare, tambai | ctr. serrai Idioms csn: i. unu risu = arriri, fai s'arrisixedhu, iscanzare de laras (in custu sensu si narat su vrb. fintzas a solu); i. die = fàghere die; i. a prànghere = imbucare, inghitzai a pràngiri Sentences a ti l'iscanzo su bracone pro chi intret ària? ◊ sa zanna cheret iscanzada pro colare aera ◊ de sa camisa iscantzada ndh'istupavant bete titas!… 2. sa nughe, sa méndhula est iscantzendhe 3. iscanzat issa sas laras che chi m'intendhat riendhe (F.Secchi)◊ daghi si sapiat segura de no la bídere neunu, l'isganzaiat su risu, a su piciocu ◊ iscanzèndhesi a risu isterret sos bratzos e cadredhat Translations French entrouvrir English to half-close (open), to unfold Spanish entornar, abrir Italian socchiùdere, dischiùdere German halb schließen, ablehnen

iscadangiài , vrb: iscaringiai, ischiringiai, scarangiai Definition apèrrere o serrare unu pagu Synonyms e antonyms aggalenare, assibbiare, imbasare, irganzare, iscanzire, sucunzare, tambai / schirringiri Idioms csn: iscaringiaisí a arriri = imbucare a ríere; ischiringiai is ogus = artziare pagu pagu sas pibiristas Sentences si funt iscaringiaus is celus ◊ is laus mius mai prus si funt iscarangiaus a arriri! ◊ s'enna est iscaringiada ◊ non potzu iscarangiai sa buca ca totus mi afracant!◊ Samira iat imprassau s’isposu e dh’iat iscadangiau s’arrisu (G.Pau) Etymon srd. Translations French entrouvrir English to half-close Spanish entornar, entreabrir Italian socchiùdere German halb schließen.

scarangiài , vrb: iscarangiai*, scarrangiai, schiringiai, schirringiai Definition naendho de gennas o fentanas, apèrrere unu pagu, lassare ne aperta e ne serrada deunudotu / s. a arriri = abbèrrere sas laras coment'e pro ríere Synonyms e antonyms imbasare, irganzare, iscanzire, ischinzare, scaravangiai, sucunzare, tambai Sentences comenti dèu mi schiríngiu a arriri sa pipia puru arrit asseliada ◊ poni scrutzonis niedhus a guàrdia de sa tancadura, chi nisciunus scaringit is portas! ◊ portat is ogus scarangiaus Translations French entrouvrir English to half-close Spanish entornar, entreabrir Italian socchiùdere German halb schließen.

serràda 1 , nf Definition su serrare; s'úrtima parte de una pesada, de unu càntigu, de una cantada Synonyms e antonyms tancada | ctr. abbelta, istérria Sentences a sa serrada de s'iscola ndi fua essiu promóviu a cuarta 2. una serrada in "do", a boghe furada, aiat cumpridu cussu cantu Etymon srd. Translations French fermeture, fin English dam Spanish conclusión, cierre Italian chiusa, serrata German Schluß, Schließen.

serrài , vrb: serrare Definition fàere su serru a unu logu, pònnere ccn. cosa (es. muru, cresura, arretza) a inghíriu, in làcana, a manera de no pòdere passare totus deasi a brétiu o chentza dificurtade; pònnere o acostire is aperturas (gennas, fentanas) o fintzes àteru (es. grifone, ogu, manu) a manera de tupare e no lassare passare cosa; nau de persona, foedhare pagu cun àtera gente, abbarrare citios, no arrespòndhere; nau de ccn. cosa (es. ainas), acostire is partes prus atesu Synonyms e antonyms abbucare, cugnare, tancai | ctr. abbèrrere Idioms csn: serrai a muru, a cresura, a crae, a rècia; serrai is ogus = abassiare sas pibiristas de no bídere, mòrrere, o fintzas no chèrrere abbaidare pro no bídere carchi cosa; serrai ogu = drommire; serrai sa buca a unu = fàgherelu callare, rispòndhere de mala manera o cun frimmesa de lu fàghere istare mudu; serrai a ínturu = ifriscare, pònnere intro e serrare totu de no ndh'essire; serrare a ccn. fora = serrai sa porta a manera chi abarrit foras, chi no potzat intrai; serrai sa chistioni, sa gara, una poesia = agabbare, agabbare de ndhe faedhare, leare una detzisione; serrare s'abba = serrai su grifoni, serrai is tubbus chi portant s'àcua; serrare s'iscola = no fàghere iscola, frimmare sas lessiones; serrare/-ai sa domo/-u = serrare sas abberturas e mescamente sas zannas a crae; serrare sa zanna in murros a unu = fàgherelu istare fora sendhe chi cheret intrare; serrare su líbberu, su cuadernu = pònnerelu, lassàrelu de no fàghere a lèzere o a iscríere sas pàzines; serrare sa lughe, sa televisione, s'aràdio = istudai Sentences candho essis de domo, serra totu! ◊ est arribbada a mi serrai s’enna in faci, cussa schiva! ◊ amus serradu sas iscras pro las bardare de su bestiàmine ◊ sa cóciula, chi ndi dha piscas, si serrat ◊ sa linna de un'abbertura in zerru si serrat ca si ufrat cun s'umidore 2. órdine de su síndhigu: si avertet sa populatzione chi a sas duas si serrat s'abba ◊ candho serro sos ogros faghide comente cherides, ma fintzas chi campo so mere deo! ◊ est un'iscola chi abberit una die pertzisa e serrat sa tale àtera e no sa die apustis ◊ is fogus funt malus a istudai, ca is autoridadis serrant is ogus a pitzus de is intzimias Translations French fermer English to close (en), to bar Spanish cerrar Italian chiùdere German schließen.

tancàda , nf Definition su tancare Synonyms e antonyms serrada 1 | ctr. abbelta Etymon srd. Translations French clôture, action de fermer English turn Spanish cierre, cerramiento Italian serrata German Schließen.

tancài , vrb: atangare, tancare, tangare, tuncare Definition serrare bastat chi siat, fintzes pònnere serru, cosa chi serrat, a serrare Synonyms e antonyms cugnare, incujare 1, serrai, tanconare | ctr. abbèrrere, ilbambarriare, iscungiai Idioms csn: tancai is ogus = fàghere finta de nudha, de no àere bidu, de no bídere sa cosa; tancai ogu = drommire; bestiri chi no tancat bèni = bestimenta tropu afissa, chi no lompet, no abbutonat; tancai sa buca a unu = assamudare, fàghere callare a unu; tancare un'isterzu a mortu = bene sizidu de no bi intrare aera Sentences no tanghedas sa gianna apalas mias! ◊ su babbu e sa mama si fint tuncatos intro de domo ◊ si tanco s'oju mi pàglio videnne su retore ◊ bi at frores chi si abberint a su sole e bi ndhe at chi si tuncant (M.Pira)◊ tancu sa porta mia ◊ canno mi nche anno a domo mi tanco s'aposentu 2. in totu sa noti no apo pótziu tancai ogu ◊ est mesanote e so ancora sentza tancare oju ◊ su note no fipo reséssitu a tuncare sa cannela de s'ocru ◊ prima chi tanghe ojos beni a mie! Etymon ctl. tancar Translations French fermer English to lock, to enclose, to shut Spanish cerrar Italian chiùdere German schließen.