Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acabbàda , nf: acabbara, agabbada, agabbata Definition su acabbare, s'acabbu de una cosa, finitia de unu tempus, de sa vida / a. de coja = sa prima presentada, candho su babbu e sa mama de s'ómine andhant sa prima borta a domo de sa fémina Synonyms e antonyms acabbamentu, acabbu, fine, finida, finitia, últimu | ctr. comintzu Sentences sa gana de trabballai chi tenint no est meda, tanti a s'acabbara de su mesi su dinai currit su própiu! ◊ a s'acabbada de sa messa su meri fait festa Etymon srd. Translations French fin, euthanasie English end, euthanasia Spanish fin, eutanasia Italian fine, eutanasía German Ende, leichter Tod.

acàbbu , nm: agabbu, aggabbu Definition s'úrtima parte de unu tempus, de una faina Synonyms e antonyms acabbada, acabbatorju, cúmiu, fine, finitia, últimu | ctr. comintzu, inghitzu Sentences sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu fintzas a s'acabbu ◊ sa poesia sua a s'agabbu naraiat goi ◊ ge at a fai un'acabbu cussu pritzosu arreulau!… Etymon spn. acabo Translations French fin English finish Spanish fin Italian tèrmine German Ende.

codiàna , nf, avb: cogiana, cojana, congiana Definition s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos Sentences codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro 2. s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale… Surnames and Proverbs smb: Cojana, Coiana, Coyana Etymon srd. Translations French dernier, derrier, à la fin, enfin English the last part, the back side of a thing Spanish cola, fin, última Italian l'ùltima parte, la parte posterióre di qlcs German letzter Teil, hinterer Teil.

culturínas , avb Definition èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Translations French toucher à sa fin English said of a situation coming to an end (action) Spanish estar en las últimas Italian agli sgóccioli German am Ende.

fíne , nf, nm: fini, finis Definition tretu o tempus chi acabbat ccn. cosa o chistione, s'úrtima parte de calecuna cosa e, in is cantadas, sa serrada de s'argumentu Synonyms e antonyms acabbada, acabbu, finitia, últimu | ctr. comintzu Idioms csn: fai malu fini = fine mala, andhare male; fàghere fine de una cosa = acabbai de fai ccn. cosa, acoitai fendi sa cosa; no tènniri fini de…= no ndhe fàghere fine de…, istentare tropu faghindhe; a fine e a candho = apustis de tanti, a su fini; in finis = po acabbai, pro la serrare (sa chistione); fini serrau = in is cantadas campidanesas, su significau cuau asuta de metàfora chi su cantadore chi aperit sa cantada dichiarat in su coberimentu e fait s'argumentu de totu sa gara Sentences cussu at fatu fine mala, ca fit de malos pes! ◊ finis fato, donosa, a sa cantone però no fato finis a s'amore ◊ est abbarradu ischidadu fintzas a sa fine ◊ bonos printzípios e mezus fines! ◊ custa cosa forte no tenet mai fine 2. azúalu tue ca cussu irmasionadu no ndhe faghet fine! ◊ su giòvunu si fiat dromiu e no teniat fini de si nd'iscidai 3. ant fatu sa cantada a fini serrau (o cobertu) Surnames and Proverbs smb: Fine, Fini / prb: su fàere bene non tenet mai fine Etymon ltn. fine(m) Translations French fin English end Spanish fin Italian fine German Ende, Schluß.

fíne 1 , agt: fini 1 Definition chi est de pagu grussària; segundhu de ite si foedhat, chi est delicau, díligu, giustu, educau / min. finedhedhu, finevine Synonyms e antonyms fínicu, lecu, sútile / delicadu | ctr. grussu, russu / grosseri Idioms csn: mentes fines = is memórias, su ciorbedhu a parti e àtera de su fronti; segare, maghinare, pistare a f. = a manera chi sa cosa essat cantu prus minuda; fàghere, triballare in f. = bene, a manera chi donzi mímina cosa resurtet fata bene cun incuru; contai a fini a fini = nàrrere, in su contu, donzi mímina cosa; andhare f. chei s'óstia = atentus meda a no fai mali a nemus; abba f. = faedhendhe de mare o lagu, abba bassa, faedhendhe de próida, a butios minudedhos Sentences custu est filu tropu fine e no agguantat ◊ portat is didus aici finis ◊ essit de mari e s'istrumpat in s’arena fini fini ◊ sa robba fine no faghet caentu che a sa russa ◊ is muros de mesu tra un'aposentu e un'àteru bollent fines 2. sas criaduras ant sentidu piús fine chi no nois mannos 3. sa fígia mia bella, pintura fata in fine! Surnames and Proverbs prb: mellus a furriae de s'abba fine ci no de sa grussa Etymon itl. Translations French fin, subtil English thin Spanish fino Italian fino, sottile German dünn, fein.

finedhédhu , agt Definition min. de fine, chi est finevine: nau de css. cosa (filu, linna, pruine, orrobba, o àteru) chi tenet sa prus pagu grussària chi si podet Synonyms e antonyms finevine Translations French très fin English very thin Spanish muy sutil Italian finìssimo German sehr dünn.

finitía, finitías , nf Definition prus che àteru, s'úrtimu tempus de calecuna sumana, ma fintzes s'úrtima parte, comente acabbat unu logu, o cosa chi ispàciat, finendho / batire una cosa a f. = acabbai de dha fai Synonyms e antonyms acabbada, acabbu, fine | ctr. comintzu, inghitzu Sentences s'ànima giughent niedha che moro sentza pensare chi sa vida insoro benit a sa segura finitia (A.Casula)◊ a finitia de su cuncursu unu at cantadu sa poesia sua ◊ dies, chidas e istajones tenent finitia ◊ mancu su cane faghet finitia goi! ◊ parimus a finitias de su mundhu ◊ batide a finitia su messonzu! 2. comintzaiat in finitia de cussa galleria Translations French fin, conclusion English end, conclusion Spanish fin, conclusión Italian fine, conclusióne German Ende, Schluß, Abschluß.

illacanàdu , pps, agt: illacanau Definition de illacanare; chi est deasi mannu chi no tenet làcanas, no tenet fine Synonyms e antonyms irbàndhidu, isfundharadu, istremenadu, smesurau 2. illacanada fit sa caminera, sa ch'imbucadu apo a prima essida ◊ prenant s'ànima de sa luche illacanada de s'infinitu Translations French sans fin, infini English unlimited Spanish infinito Italian sconfinato, infinito German grenzlos, unendlich.

isfundharàdu , agt: isfundheradu, isfundhoradu, isfundhuradu, isfunneradu Definition isfundhau, chi est chentza fundhu, chentza fundhos, chi no tenet acabbu, mannu meda / ricos isfundherados = arricus meda, sfundoraus, isciundaus Synonyms e antonyms illacanadu, stremenau Sentences pro chi sias ricu isfundharadu depes bènnere a mòrrere etotu! Etymon srd. Translations French sans fin, illimité English unlimited Spanish ilimitado, inmenso Italian sconfinato, immènso German grenzenlos, unermeßlich.

serràda 1 , nf Definition su serrare; s'úrtima parte de una pesada, de unu càntigu, de una cantada Synonyms e antonyms tancada | ctr. abbelta, istérria Sentences a sa serrada de s'iscola ndi fua essiu promóviu a cuarta 2. una serrada in "do", a boghe furada, aiat cumpridu cussu cantu Etymon srd. Translations French fermeture, fin English dam Spanish conclusión, cierre Italian chiusa, serrata German Schluß, Schließen.