Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acabbàda , nf: acabbara, agabbada, agabbata Definition su acabbare, s'acabbu de una cosa, finitia de unu tempus, de sa vida / a. de coja = sa prima presentada, candho su babbu e sa mama de s'ómine andhant sa prima borta a domo de sa fémina Synonyms e antonyms acabbamentu, acabbu, fine, finida, finitia, últimu | ctr. comintzu Sentences sa gana de trabballai chi tenint no est meda, tanti a s'acabbara de su mesi su dinai currit su própiu! ◊ a s'acabbada de sa messa su meri fait festa Etymon srd. Translations French fin, euthanasie English end, euthanasia Spanish fin, eutanasia Italian fine, eutanasía German Ende, leichter Tod.

acàbbu , nm: agabbu, aggabbu Definition s'úrtima parte de unu tempus, de una faina Synonyms e antonyms acabbada, acabbatorju, cúmiu, fine, finitia, últimu | ctr. comintzu, inghitzu Sentences sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu fintzas a s'acabbu ◊ sa poesia sua a s'agabbu naraiat goi ◊ ge at a fai un'acabbu cussu pritzosu arreulau!… Etymon spn. acabo Translations French fin English finish Spanish fin Italian tèrmine German Ende.

afínes , avb Definition a sas fines, a s'acabbu, a s'úrtimu Synonyms e antonyms assafines, infinis Etymon srd. Translations French enfin English finally Spanish por fin Italian finalménte German endlich.

assafínes , avb Definition afines, a s'acabbada, a sa finis, infinis Synonyms e antonyms imprefinis Sentences a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu Etymon srd. Translations French enfin English finally Spanish por fin, en fin Italian infine, insómma German schließlich.

assassécus, assasségus , avb Definition in o a úrtimu, tempus apustis de su cuménciu de una cosa, a fine e a candho, apustis de tanti, po acabbare Synonyms e antonyms assacoa Sentences assassegus, mi est fuendhe donz'ispera! ◊ como sezis essendhe dai sa beste abberu: assassegus bos faedho male! ◊ fit unu dischente abbistu ma, assassecus, resurtatos non bi n'aiat ◊ assassegus at cumpresu comente fit sa chistione Surnames and Proverbs prb: chie assassegus istat, o perdet o achistat Etymon srd. Translations French enfin English in the end Spanish por fin, finalmente Italian infine German schließlich.

codiàna , nf, avb: cogiana, cojana, congiana Definition s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos Sentences codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro 2. s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale… Surnames and Proverbs smb: Cojana, Coiana, Coyana Etymon srd. Translations French dernier, derrier, à la fin, enfin English the last part, the back side of a thing Spanish cola, fin, última Italian l'ùltima parte, la parte posterióre di qlcs German letzter Teil, hinterer Teil.

fíne , nf, nm: fini, finis Definition tretu o tempus chi acabbat ccn. cosa o chistione, s'úrtima parte de calecuna cosa e, in is cantadas, sa serrada de s'argumentu Synonyms e antonyms acabbada, acabbu, finitia, últimu | ctr. comintzu Idioms csn: fai malu fini = fine mala, andhare male; fàghere fine de una cosa = acabbai de fai ccn. cosa, acoitai fendi sa cosa; no tènniri fini de…= no ndhe fàghere fine de…, istentare tropu faghindhe; a fine e a candho = apustis de tanti, a su fini; in finis = po acabbai, pro la serrare (sa chistione); fini serrau = in is cantadas campidanesas, su significau cuau asuta de metàfora chi su cantadore chi aperit sa cantada dichiarat in su coberimentu e fait s'argumentu de totu sa gara Sentences cussu at fatu fine mala, ca fit de malos pes! ◊ finis fato, donosa, a sa cantone però no fato finis a s'amore ◊ est abbarradu ischidadu fintzas a sa fine ◊ bonos printzípios e mezus fines! ◊ custa cosa forte no tenet mai fine 2. azúalu tue ca cussu irmasionadu no ndhe faghet fine! ◊ su giòvunu si fiat dromiu e no teniat fini de si nd'iscidai 3. ant fatu sa cantada a fini serrau (o cobertu) Surnames and Proverbs smb: Fine, Fini / prb: su fàere bene non tenet mai fine Etymon ltn. fine(m) Translations French fin English end Spanish fin Italian fine German Ende, Schluß.

finitía, finitías , nf Definition prus che àteru, s'úrtimu tempus de calecuna sumana, ma fintzes s'úrtima parte, comente acabbat unu logu, o cosa chi ispàciat, finendho / batire una cosa a f. = acabbai de dha fai Synonyms e antonyms acabbada, acabbu, fine | ctr. comintzu, inghitzu Sentences s'ànima giughent niedha che moro sentza pensare chi sa vida insoro benit a sa segura finitia (A.Casula)◊ a finitia de su cuncursu unu at cantadu sa poesia sua ◊ dies, chidas e istajones tenent finitia ◊ mancu su cane faghet finitia goi! ◊ parimus a finitias de su mundhu ◊ batide a finitia su messonzu! 2. comintzaiat in finitia de cussa galleria Translations French fin, conclusion English end, conclusion Spanish fin, conclusión Italian fine, conclusióne German Ende, Schluß, Abschluß.

imprefínis , avb Definition afines, a s'acabbada, a sa finis, infinis Synonyms e antonyms assafines Sentences imprefinis, su seminau in sa terra bona est chini ascurtat su fuedhu de Deus e dhu cumprendit (Ev.) Translations French enfin, finalement English finally Spanish en fin, finalmente Italian infine German schließlich.

infínis , avb Synonyms e antonyms afines, assafines Sentences insístiu de sa pobidha e de is fillus si est infinis apaxiau Etymon srd. Translations French enfin English finally Spanish en fin, finalmente Italian infine German schließlich.