acabbàda , nf: acabbara,
agabbada,
agabbata Definizione
su acabbare, s'acabbu de una cosa, finitia de unu tempus, de sa vida / a. de coja = sa prima presentada, candho su babbu e sa mama de s'ómine andhant sa prima borta a domo de sa fémina
Sinonimi e contrari
acabbamentu,
acabbu,
fine,
finida,
finitia,
últimu
| ctr.
comintzu
Frasi
sa gana de trabballai chi tenint no est meda, tanti a s'acabbara de su mesi su dinai currit su própiu! ◊ a s'acabbada de sa messa su meri fait festa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fin,
euthanasie
Inglese
end,
euthanasia
Spagnolo
fin,
eutanasia
Italiano
fine,
eutanasía
Tedesco
Ende,
leichter Tod.
acàbbu , nm: agabbu,
aggabbu Definizione
s'úrtima parte de unu tempus, de una faina
Sinonimi e contrari
acabbada,
acabbatorju,
cúmiu,
fine,
finitia,
últimu
| ctr.
comintzu,
inghitzu
Frasi
sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu fintzas a s'acabbu ◊ sa poesia sua a s'agabbu naraiat goi ◊ ge at a fai un'acabbu cussu pritzosu arreulau!…
Etimo
spn.
acabo
Traduzioni
Francese
fin
Inglese
finish
Spagnolo
fin
Italiano
tèrmine
Tedesco
Ende.
afínes , avb Definizione
a sas fines, a s'acabbu, a s'úrtimu
Sinonimi e contrari
assafines,
infinis
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfin
Inglese
finally
Spagnolo
por fin
Italiano
finalménte
Tedesco
endlich.
assafínes , avb Definizione
afines, a s'acabbada, a sa finis, infinis
Sinonimi e contrari
imprefinis
Frasi
a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfin
Inglese
finally
Spagnolo
por fin,
en fin
Italiano
infine,
insómma
Tedesco
schließlich.
assassécus, assasségus , avb Definizione
in o a úrtimu, tempus apustis de su cuménciu de una cosa, a fine e a candho, apustis de tanti, po acabbare
Sinonimi e contrari
assacoa
Frasi
assassegus, mi est fuendhe donz'ispera! ◊ como sezis essendhe dai sa beste abberu: assassegus bos faedho male! ◊ fit unu dischente abbistu ma, assassecus, resurtatos non bi n'aiat ◊ assassegus at cumpresu comente fit sa chistione
Cognomi e Proverbi
prb:
chie assassegus istat, o perdet o achistat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfin
Inglese
in the end
Spagnolo
por fin,
finalmente
Italiano
infine
Tedesco
schließlich.
codiàna , nf, avb: cogiana,
cojana,
congiana Definizione
s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos
Frasi
codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro
2.
s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale…
Cognomi e Proverbi
smb:
Cojana, Coiana, Coyana
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dernier,
derrier,
à la fin,
enfin
Inglese
the last part,
the back side of a thing
Spagnolo
cola,
fin,
última
Italiano
l'ùltima parte,
la parte posterióre di qlcs
Tedesco
letzter Teil,
hinterer Teil.
fíne , nf, nm: fini,
finis Definizione
tretu o tempus chi acabbat ccn. cosa o chistione, s'úrtima parte de calecuna cosa e, in is cantadas, sa serrada de s'argumentu
Sinonimi e contrari
acabbada,
acabbu,
finitia,
últimu
| ctr.
comintzu
Modi di dire
csn:
fai malu fini = fine mala, andhare male; fàghere fine de una cosa = acabbai de fai ccn. cosa, acoitai fendi sa cosa; no tènniri fini de…= no ndhe fàghere fine de…, istentare tropu faghindhe; a fine e a candho = apustis de tanti, a su fini; in finis = po acabbai, pro la serrare (sa chistione); fini serrau = in is cantadas campidanesas, su significau cuau asuta de metàfora chi su cantadore chi aperit sa cantada dichiarat in su coberimentu e fait s'argumentu de totu sa gara
Frasi
cussu at fatu fine mala, ca fit de malos pes! ◊ finis fato, donosa, a sa cantone però no fato finis a s'amore ◊ est abbarradu ischidadu fintzas a sa fine ◊ bonos printzípios e mezus fines! ◊ custa cosa forte no tenet mai fine
2.
azúalu tue ca cussu irmasionadu no ndhe faghet fine! ◊ su giòvunu si fiat dromiu e no teniat fini de si nd'iscidai
3.
ant fatu sa cantada a fini serrau (o cobertu)
Cognomi e Proverbi
smb:
Fine, Fini
/
prb:
su fàere bene non tenet mai fine
Etimo
ltn.
fine(m)
Traduzioni
Francese
fin
Inglese
end
Spagnolo
fin
Italiano
fine
Tedesco
Ende,
Schluß.
finitía, finitías , nf Definizione
prus che àteru, s'úrtimu tempus de calecuna sumana, ma fintzes s'úrtima parte, comente acabbat unu logu, o cosa chi ispàciat, finendho / batire una cosa a f. = acabbai de dha fai
Sinonimi e contrari
acabbada,
acabbu,
fine
| ctr.
comintzu,
inghitzu
Frasi
s'ànima giughent niedha che moro sentza pensare chi sa vida insoro benit a sa segura finitia (A.Casula)◊ a finitia de su cuncursu unu at cantadu sa poesia sua ◊ dies, chidas e istajones tenent finitia ◊ mancu su cane faghet finitia goi! ◊ parimus a finitias de su mundhu ◊ batide a finitia su messonzu!
2.
comintzaiat in finitia de cussa galleria
Traduzioni
Francese
fin,
conclusion
Inglese
end,
conclusion
Spagnolo
fin,
conclusión
Italiano
fine,
conclusióne
Tedesco
Ende,
Schluß,
Abschluß.
imprefínis , avb Definizione
afines, a s'acabbada, a sa finis, infinis
Sinonimi e contrari
assafines
Frasi
imprefinis, su seminau in sa terra bona est chini ascurtat su fuedhu de Deus e dhu cumprendit (Ev.)
Traduzioni
Francese
enfin,
finalement
Inglese
finally
Spagnolo
en fin,
finalmente
Italiano
infine
Tedesco
schließlich.
infínis , avb Sinonimi e contrari
afines,
assafines
Frasi
insístiu de sa pobidha e de is fillus si est infinis apaxiau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfin
Inglese
finally
Spagnolo
en fin,
finalmente
Italiano
infine
Tedesco
schließlich.