acabbàe, acabbài , vrb: acabbare,
agabbare,
aggabbare Definizione
fàere is úrtimas cosas de una faina, de un’òpera, passare is úrtimas oras o dies de unu tempus, cessare de unu totu; fàere peus male a unu o a una cosa e fintzes bochíere; imbàtere a o istare in calecunu logu
Sinonimi e contrari
cumiai,
finire,
sensai,
tzelare
| ctr.
comentzari
Frasi
acàbbala de bochinare, chi assustras su bichinau! ◊ che ant agabbadu su triballu chi fint faghindhe ◊ comintzade a tucare, za sighimus, tantu semus agabbendhe! ◊ candu Deus iat acabbau de formai su mundu…◊ cudhu sighit a fae su ci dhi paret: at a esse peri tempus de dh'acabbae!
2.
cuss'animale, tantu no campat, che l'agabbo ◊ cussu traste andhadu male che l'agabbas puru si no lu leas cun delicadesa ◊ custu fritu, cun su refriu chi zughes, oe ti che agabbat ◊ totu cussas meighinas no de ti fagher bene ti che agabbant ◊ unu boe iscorradu che l'agabbaiant ca no faghiat prus a lu zúnghere
3.
unu caboniscu, de calisisiat manera mortu, nc'iat a èssi acabbau in sa pingiada
Etimo
spn.
acabar
Traduzioni
Francese
terminer
Inglese
to finish
Spagnolo
acabar
Italiano
finire,
terminare,
ultimare,
completare
Tedesco
beenden.
acàbbu , nm: agabbu,
aggabbu Definizione
s'úrtima parte de unu tempus, de una faina
Sinonimi e contrari
acabbada,
acabbatorju,
cúmiu,
fine,
finitia,
últimu
| ctr.
comintzu,
inghitzu
Frasi
sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu fintzas a s'acabbu ◊ sa poesia sua a s'agabbu naraiat goi ◊ ge at a fai un'acabbu cussu pritzosu arreulau!…
Etimo
spn.
acabo
Traduzioni
Francese
fin
Inglese
finish
Spagnolo
fin
Italiano
tèrmine
Tedesco
Ende.
dessiníre , vrb: disciniri,
dissinire Definizione
precisare, decídere totu su chi pertocat una cosa o una chistione; fàere, batire a lompimentu calecuna cosa, pigare una decisione; torrare o giare un'arresposta segura
Sinonimi e contrari
definire,
fàchere,
irdiscinie
Frasi
no seu s'ómini giustu po chistionai de mei e de s'òpera chi apu disciniu ◊ circa de no disciniri nudha contras de cuss'ómini poita notesta, in su sonnu, apu patiu meda po càusa sua (Ev)◊ si fuant pinnigaus po disciniri mellus sa chistioni ◊ tocat a dha disciniri: o a iscola, o a intendi sulitus e tumborrus
2.
est mellus chi siat discinia sa volontadi de Deus (Ev)◊ seis discinendu su chi atrus ant cumentzau ◊ si est discinia sa promissa sua ◊ ant disciniu su chi fut pretzetau de sa lei ◊ ita depeus fai po disciniri is òperas de Deus?
3.
sa fémina torravat arrespostas chene impinnos e goi at mantesu su zòvanu meda tempus chene dessinire
Traduzioni
Francese
achever,
définir
Inglese
to finish,
to determine
Spagnolo
concluir,
rematar
Italiano
ultimare,
cómpiere,
definire
Tedesco
beenden,
definieren.
finíre, finíri , vrb Definizione
batire a sa fine, fàere is úrtimas cosas de unu trebballu, is finiduras; ispaciare totu
Sinonimi e contrari
acabbae,
sensai
/
consumai,
ispaciai
Frasi
su triballu tocat a lu comintzare e a che lu finire puru ◊ su tribàgliu in custa domo no est bene finidu, no! ◊ candho finit sa música, sa roca si aperit e cumparint sas gianas ◊ su contu finit innòi
2.
ajó, a letu: ite faghimus a fogu allutu, finindhe linna e currente?! ◊ est finidu su tempus de divertire! ◊ unu si morit candu at finiu sa vida sua ◊ eis giai finiu su dinai prima de dhu portai in manus?! ◊ cussu tempus puru at finiu, s'arregodu però est abbarrau ◊ s'abba budhindhe si che finit
Etimo
ltn.
finire.
Traduzioni
Francese
achever,
terminer,
finir
Inglese
to finish
Spagnolo
acabar,
agotar
Italiano
finire,
esaurire,
consumare
Tedesco
beenden,
verbrauchen.
ipigiàre , vrb: ispiciare Definizione
fàere impresse, mescamente fàere impresse is fainas
Sinonimi e contrari
achipire,
afiliatare,
atoliare,
ispicire,
spodhai
/
ghilghisare
Frasi
fit unu cadarone nemmancu bonu a ispiciare sas fainas de maridu in su letu (Ptz.Mura)◊ non est una faina de ispiciare impresse
Etimo
itl.
spicciarsi
Traduzioni
Francese
se dépêcher
Inglese
to finish off
Spagnolo
despachar
Italiano
sbrigare
Tedesco
leisten,
schaffen.
lómpia, lómpida , nf Definizione
su lòmpere, su arribbare, acostia chi si faet cun lestresa a unu logu; acollada, afracada chi si giàt a unu o a una cosa de mala manera
Sinonimi e contrari
drémpita
/
acostada,
arribbada,
assuprida,
giómpida
/
acirrada,
acollada,
afracada,
colpu
Frasi
fato una lómpida a campu a bídere su laore ◊ fato una lómpida a domo a bídere ite sunt faghindhe sos pitzinnos ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agantu de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ s'imbriagu, sa lómpida a domu murrúngius e certus!
2.
li faghet una lómpida… bi ndhe aiat pro isse e pro àtere, a corpos de fuste! ◊ arratza de lómpida chi l'azis fatu a su casu fatu… azummai no bi ndhe aizis lassadu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrivée,
assaut,
attaque
Inglese
arrival,
finish,
assault,
raid
Spagnolo
llegada,
asalto
Italiano
arrivo,
assalto,
incursióne
Tedesco
Ankunft,
Angriff.