abballonàre , vrb Definition
fàghere a ballones (nadu fintzas de sa pasta cariada faghindhe a panes pro tèndhere: sestare su pane)
Synonyms e antonyms
abballai,
allorumare,
arrombulonai,
arruedhulare,
atuturae,
imbodhiai
| ctr.
ilboligare,
isòlbere
Etymon
srd.
Translations
French
envelopper,
rouler,
enrouler
English
to roll
Spanish
envolver,
arrollar
Italian
invòlgere,
arrotolare
German
einpacken,
zusammenrollen.
achintàre , vrb: chintare Definition
pigare a unu cun is bratzos betaos a su chintzu, acapiare a su chintzu, inghiriare coment’e carragiandho; acapiare bestimentu in chintzu
Synonyms e antonyms
achintorzare,
achintzulare,
chígnere,
inchintare
Sentences
su sole in fogu achintat sas marinas a s'interighinada, atesu atesu ◊ limbas rujas achintant sas aeras e su sole est unu chísciu de fogu
Etymon
srd.
Translations
French
ceindre,
enrouler
English
to fasten round,
to wrap (up)
Spanish
ceñir,
envolver
Italian
cìngere,
avvòlgere
German
umfassen,
umgürten.
imbodhiài , vrb: imbodhiare,
imbodhicai,
imbodhicare,
imbodhicari,
imbodhidai,
imbodhigai,
imbodhigare,
imbolicare,
imboligare,
imbudhiai,
imbulicare,
immodhigare,
impodhiai Definition
fàere imbodhigos, pònnere sa cosa in paperi o àteru a manera de istare ammontada, badrada de su fritu o àteru, pònnere cosa, prus che àteru orrobba, paperi, lióngiu a inghíriu de àtera; cuncordare trampas, fàere calecuna cosa a dannu de s’àteru faendhodhi a crèdere una cosa candho est un’àtera
Synonyms e antonyms
dimanare
/
imbogiare,
trabojare,
trobillai,
trobodhicai
/
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
colovrinare,
imbusterai,
improsae,
ingannai,
trampai
| ctr.
ilboligare
Idioms
csn:
imboligare in… (carchi cosa) = imbudhiai cosa in mesu de àtera, cun àtera; imboligare a… (carchi cosa) = a ingíriu de àtera cosa, ma fintzas cun àtera cosa; imbodhicaisí in amori = cojare cun ccn. chi fossis no cumbenit
Sentences
su bicarbonau impodhiadhu a paperi! ◊ custu est paperi impodhiau cun paperi! ◊ est chin sa pedhe imbolicada a s'ossu, debbiledhu ◊ sa fiuda fit imbodhigada in su mantu niedhu ◊ su grassu imbódhiat sa frissura e sos nerules de custa berbeche ◊ filo e imbódhigo lana
2.
a s'imboligosu no impares a imboligare! ◊ su maistu tontu imbódhiat a craru e ponit in malítzia dogna clienti ◊ bengu a ti acumpangiai, a bortas chi no t'imbodhighint, a tui!
Etymon
ltn.
*involicare
Translations
French
enrouler,
rouler,
envelopper
English
to wrap (up)
Spanish
envolver,
enrollar
Italian
avvòlgere,
invòlgere
German
einwickeln.
imbudrigài, imbudrugài , vrb: imburdigai,
imburdugai,
imburdugari,
imburdurgai,
imburrigai Definition
imbrutare, fintzes in s’onore, imbuscinare, trisinare in su brutore, in sa malesa (o, segundhu ite, in sa farra o àteru deasi), improdhare; nàrrere a s’afaiu, imprabastulare; imbàtere, acabbare (o betare a ccn.) in mesu de una chistione o dificurtade fintzes chentza dhu bòllere
Synonyms e antonyms
abbotinare,
abbrutai,
acadhotzai,
afeai,
aligae,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
musucare
Sentences
fut un'amori totu imbudrugau de gelosia e de feli ◊ si est agatau imburdigau in mesu de su ladàmini ◊ dhoi fiant duus indimoniaus imburdigaus in su lurdagu ◊ aici dhus lassat istordius imburdigaus in sa malítzia insoru ◊ mamma imburdigat su pisci in sa símbua e nci dhu ghetat a friri
2.
cuss'erriconi at imburdigau una giovanedha ci tenit su babbu in presoni, scedada!
3.
ma ita ses imburdurgandu?!
4.
issu si pariat ancora imburdigau in mesu de is cosas malas bívias in sa gherra ◊ nci dhas iant imburdigadas in cuss'aventura sentza de isciri mancu su chi dhis fiat costau
Etymon
itl.
bordegà
Translations
French
barbouiller,
impliquer
English
to soil,
to involve
Spanish
ensuciar,
implicar,
envolver
Italian
imbrattare,
coinvòlgere
German
beschmutzen,
verwickeln.
impiligàre , vrb: impirigai,
impirigari,
imprigare Definition
arrèschere, pònnere a unu in mesu de cosas pagu de bonu, su si pèrdere in calecuna dificurtade, betare apare; fintzes ocupare faendho cosa
Synonyms e antonyms
imbusticai,
pèldere
/
imbogiare,
trabojare
Sentences
cussu est impirigau in d-unu muntoni de cosas! ◊ l'at impiligadu su dimóniu
2.
chi no funt erribbaus bollit narri ca ant fatu guastu cun sa màchina o si funt impirigaus in custus caminus ◊ us corros a cerbu si dhi funt imprigaus in as brancas de as matas ◊ sa lana si est totu impirigada
3.
immoe soe impirigau in d-una cummédia e nd'apu peri un'àtera de currègere
Etymon
itl.
implicare
Translations
French
engluer,
séduire
English
to lime,
to entice
Spanish
enredar,
envolver
Italian
invescare,
sedurre
German
umgarnen,
verführen.
incaiciàre , vrb Definition
intrare apare a istrintu, cracu, istringhendho forte
Sentences
sas coloras s'incaíciant apare
Translations
French
envelopper
English
to envelop
Spanish
enrollar,
envolver
Italian
avviluppare
German
einwickeln.
incartài , vrb: incartare Definition
imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada
Synonyms e antonyms
imbodhiai
2.
su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos
3.
no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu
Etymon
srd.
Translations
French
envelopper
English
to come to a written agreement
Spanish
envolver,
encartar,
encartarse
Italian
incartare,
obbligare uno con scrittura,
fare un patto col diàvolo
German
in Papier einpacken,
einen Vertrag schließen,
sich dem Teufel verschreiben.
trogài , vrb: atrogai,
trogare Definition
acapiare, mescamente imbodhigare una cosa a tantas bortas a inghíriu de un'àtera, fintzes in dossu, a un'arremu o àteru; in cobertantza, nàrrere o cuncordare trogas, imbodhigos, trampas / su pannixedhu o muncadori de trogai = mucadore de conca de acapiare in gatzile, a parte de apalas
Synonyms e antonyms
prèndhere,
imboligare,
imbusciae
/
pinnicai
/
acordiolai,
atrotixai,
folfigiare,
fortzicare,
imbogiare,
trobillai
/
ingannai,
trampai
| ctr.
irboligare,
isòlbere,
strogai
Sentences
dhis pariat chi fiat bèni trogau in d-una madassa mali cumbinada ◊ a su mortu dhi trogant is manus cun s'arrosàriu ◊ ndi est arrutu de cuadhu e, comenti portàt sa funi trogada, su cuadhu dh'at pigau a tragu ◊ tot'is duus si dh'iant trogada a su didu ◊ custu fiuverru est totu trogau
2.
a su mortu dh'iant trogau in d-unu lantzoru ◊ su chi aciapat ingollit po si trogai is peis ◊ seus trogandusí sa conca primu de si dha segai! ◊ po su frius mi apu trogau cuss'arrogu de arrobba in su ciugu ◊ su mengianu ndi carastis coitendi de su letu, no abarrastis trogamí troga!
3.
lah, chi po macu siast, chi mi trogu is gunnedhas gei dha bis sa festa!…◊ pigat una funi bèni trogada e iscudit in tot'is furrungonis
4.
chini est chi dh'at trogada sa morti de cussus? ◊ dhi parit bellu chi a una pòbera tiàula mi dhi troghit una fàula po si papai is caboniscus? (L.Matta)
Etymon
ltn.
*torc(u)lare
Translations
French
enrouler,
rouler,
envelopper,
entortiller
English
to wrap (up)
Spanish
envolver
Italian
avvòlgere,
attorcigliare
German
aufwickeln.