Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrellógiu, arrellórgiu , nm: arrelloxu, arrelógiu, arrelórgiu, arrológiu, errelógiu, lellozu, orellozu, rellozu* Definition imbentu fatu po marcare su tempus ispartziu in oras, minutos e segundhos Sentences fiat artziando a su bighinau de susu candho s'arrelórgiu fiat sonandho is úndhighi Scientific Terminology ans Translations French montre English watch, clock Spanish reloj Italian orològio German Uhr.

dúas , agt, nf Definition agt. chi acumpàngiat is númenes fémina, siat in sensu precisu (una e una) e siat in su sensu de unas cantu; nau de tempus e cun s'art. det., sa de duas oras passau mesudie o passau mesunote: cun e chentza art. faet de pron. puru / a.c.: in su cumpostu cun mila/miza che bogat sa /s/; pònnere o fàghere duas a unu = ammisturai, pònniri totu a unu duas cosas diferentis Sentences apo lézidu duas pàzines ebbia ◊ amus manigadu duas olias cun pane 2. si che sunt fatas sas duas e arrimamus su triballu ◊ a is duas torrant is piciochedhus a iscola ◊ fint duas ma duas, mih, bellas che simai ndhe apas bidu! ◊ chini funt cussas duas chi biu passendi? 3. at leadu sa birra e sa gazosa e ndh'at fatu duas a unu (G.Ruju) Etymon ltn. duas Translations French deux English two Spanish dos Italian due (agt. f.) German zwei, zwo, Zwei, zwei Uhr.

òra , nf Definition tempus, ma cunsiderau chentza una misura precisa, nau prus che àteru in su sensu de pagu si no est precisau cun prep. (es. de); tempus de sessanta minutos, una de is vinti bàtoro partes de sa die, ma fintzes unu mamentu precisu inditau cun su númeru de is oras passadas (faendho custu si depet méngius precisare si de mengianu – is primas fintzes de note – o de merie, sero)/ min. oredha, origedha, orighedha, orixedha (fintzes in su sensu de meda, de disora); ora legale = s'ora chi marcant is arrellògios no po sa posidura de su Sole ma cambiada ainnantis apostadamente po arrisparmiare lughe elétrica a mericedhu Synonyms e antonyms àchiu, mamentu, tempus / oràriu Idioms csn: o. bona, o. mala = iscuta de tempus bonu (fintzas de bona sorte), de tempus malu (fintzas chi podet capitare dannu); a bon'ora = chitzi; de ora (diora) = de meda; prima de s'ora, chena s'ora = innantis de un'oràriu istabbiliu, fissau; assora (a s'ora) = tandho, issara; s'ora chi…, in s'ora, in s'ora chi… = sughestantu, in su matessi mamentu chi…, cantu isto (istas, istat, istamus a, e gai)…; po is oras…= pro como, po immoi; donzi pag'ora = otora; a fine de ora = apustis de tanti; collire, acabidare s'ora = fàghere a médiu de no abbarrare chentza triballare, de no istare aisetendhe perdindhe tempus; àere ora = tènniri tempus; no àere ora = no tènniri tempus po pòdiri fai cosa, fintzas no tènniri un'oràriu fissau po fai ccn. cosa; b'at, no b'at ora = ancora no est ora, est ora, tocat de ispetare, no faghet a ispetare; bènnere o fàghere a ora = lòmpiri in tempus po fai ccn. cosa, pigai unu mezu; fàghere a ora a ora = lòmpiri apenas in tempus, giustu giustu (a fai ccn. cosa, a un'atóbiu, a pigai unu mezu, po intrai a ccn. logu aundi arricint a oràriu): pònnere una cosa a ora a ora = giustu giustu in su momentu chi serbit o est necessàriu; tucare, andhare a ora a ora, istare a ora a ora, abarrai a s'ora a s'ora = andai, abarrai a s'úrtimu momentu; pitzigarebbila s'ora, a unu = passai su tempus, fai trigadiu sentza de si ndi acatai; a ora sua = a s'ora giusta, candu andat mellus, candu tocat; a ora feriada, irveriada = a disora, a tardu; ora zusta = pertzisa, chi torrat própiu paris cun su tempus (marcadu a rellozu: itl. ora esatta), s'ora prus addata po fai ccn. cosa; un'ora de lellozu = tempus un'ora pertzisa, iscumbatada abbaidendhe su rellozu; s'ora posta = s'ora detzisa, cuncordada pro carchi cosa; èssere a oras = a iscutas, a bortas, candho eja e candho nono; orabrora (ora pr'ora) = in proportzione a su tempus; (fàghere calecuna cosa: vrb) ora cun ora = chentza sessare, oragantora, arreu, continu; ora po ora = in su mamentu, pro tandho; pagu in s'ora = tandho tandho, pagu tempus innantis; mascare s'ora = seberare s'ora irballada, prus pagu addata, candho si podet dare ifadu, candho no andhat bene, a disora (segundhu comente, fintzas su contràriu); a ora de…, a oras de…, a ora de sas… pro sas… = faci a is…, faci a oras de…; in cuss'ora! = zenia de nada pro ifadu, dispiaghere, meraviza (nada apustis de àere intesu cosa chi dispiaghet = si fit abberu!…, ma càstia!…), o fintzas a frastimu (in comintzu de fràsia) o in dimandha de meraviza, o fintzas a zisa de zuramentu; benapassora!… (bene apat s'ora) = genia de murrúngiu po èssiri trigau, gei fiat ora de!…, itl. finalmente! Sentences no tenzo ora e no bi andho ◊ donadhi ora: e ita est sa pressi?! ◊ candu benis a fai totu su chi c’est de fai in domu… no ti bastat s’ora de sa dí! ◊ cussu tribàgliat, no perdet ora ciarrendhe ◊ como est ora mala, iseta: candho sessat de pròere bae! ◊ ite bi faghes cue totu s'ora? ◊ si est mortu cheret nàrrere chi fit lómpida s'ora 2. so abbarradu oras e oras ispetèndhedi!◊ in duas oras che semus inie, si caminamus ◊ bi ses un'ora chirchendhe maridu!…◊ depit andai un'ora innantis ◊ it'ora fait? it'ora ch'est? ◊ ch'est sa una, che sunt sas chimbe passadas ◊ bae a su cumandhu, t'apo nadu tres oras! ◊ a sas deghe de note no est ora de andhare a logu! ◊ a mie aiat chérfidu a babbu: bae chi a cussas oras de note no bi fit arreadu in ziru!◊ mi at circau a is noi oras de mengianu 3. so essidu dae iscola pagu s'ora ◊ su sole che est colcadu dae ora ◊ seus arribbaus pagu in s'ora ◊ a fine de ora za bi l'ant fata, ma no bi podiant resèssere 4. s'ora ch'isto apitu tou mi la fato a sa sola sa cosa! ◊ in s'ora chi fui in domu si ne funis annaos ◊ si in s'ora ias pigau su molinetu e ias móliu su cafei ias fatu mellus! ◊ in s'ora chi torrat sa luge, allue sa candhela! ◊ mellus chi istudieis, s'ora chi fastigiais! ◊ depit andai un'ora innantis: no podit andai a s'ora a s'ora! ◊ ca nachi est in màchina tucat a ora a ora ◊ po is oras is serbidoras bandant bèni, però seu pentzendu de no dhas fai benni prus ◊ apo pérdidu su postale e a s'àteru b'at nessi mes'ora 5. a oras dhu timu, a pobidhu miu! 6. si la mascat s'ora, a bènnere a domo candho semus corchendhe a letu!…◊ sunt andhados addaghi non bi fit su mere: già si l'ant mascada s'ora pro che furare su bestiàmine! (G.Ruju) 7. est acostendu s'ora chi dognunu si mirit aintru de sèi e iscípiat it'ora fait (A.Cannas)◊ ses un'orixedha tau chi est tau!…◊ orighedha dhue seo pichiandhe!…◊ nontesta seu abarrau un'ora manna iscidu ◊ orighedha de torrare, custa!…◊ fit a ora de mesanote pro sa una ◊ est bénnidu a ora de sas duas ◊ no ti che andhes prima de s'ora! 8. - Chíriga at segadu tres piatos… - In cuss'ora! (G.Ruju)◊ in cuss'ora chi no ti movas dai cue! ◊ in cuss'ora chi no l'apas bidu?! ◊ in cuss'ora santa si su chi ti naro no est veridade! ◊◊ benapassora chi ses torrau! ◊ benapassora chi si ndh'est andhau! Surnames and Proverbs prb: s'ómini… est a oras, sa terra a prammus Scientific Terminology tpc Etymon ltn. hora Translations French temps, heure English time, hour Spanish tiempo, hora Italian tèmpo, óra German Zeit, Stunde, Uhr.

rellózu, relógiu, relózu , nm: arrellógiu, errelógiu, lellozu, orellozu, rológiu, rolozu Definition genia de aparíciu chi marcat su tempus ispartziu in oras, minutos primos e minutos segundhos / genias de arrellórgiu: de brúciu, de apicare (sa péndhula), de busaca, de campanile, a corda, a bateria, a lughe, analógicu, digitale; relógiu de soli = itl. meridiana; partes de s'arrellórgiu: sa càscia, su cuadranti, su ponti, is turnus, is àscias, su fusu, su tamburru, su barriletu de sa molla maista, sa molla, sa corda, sa flècia o ispigoni, su balantzinu, is rodas, sa crai Synonyms e antonyms cdh. irrilóciu, rilóciu Idioms csn: su r. est andhendhe, est frimmu, li cheret dadu corda; andhare che r. = èssere pretzisos, fàghere sas cosas bene a puntinu; a punta de rellozu = pertzisu Sentences che unu rológiu bene carrigadu tue fist in continu movimentu 2. tzucaiat e ghiraiat in ora e mesa a punta de rellozu Scientific Terminology ans Etymon ctl., spn. rellotge Translations French montre English watch, clock Spanish reloj Italian orològio German Uhr.