ambadúos, ambadús , agt, prn: amborduos,
ambosduos,
ammaduos Definition
ambos duos (f. ambas duas): unu e àteru, duos leaos impare
Synonyms e antonyms
ambos
Sentences
dhi ant curau is ogos ambaduos ◊ tui ses prus pràticu de mei in ambaduas cosas
Translations
French
les deux
English
both
Spanish
ambos,
los dos
Italian
entrambi,
ambedue
German
beide.
àmbos , agt, prn Definition
unu e àteru, duos leaos impare (f. ambas)
Synonyms e antonyms
ambadús
Sentences
colli s'olia cun ambas manos, ca achipis meda! ◊ su pràtigu a iscríere a màchina ponet ambas manos ◊ ne s'unu e ne s'àteru aiant dinari e cudh'ómine perdoneit ambos duos dépidos
2.
bos iseto ambos a bustare, tenzo de arrejonare cun isse ma as a èssere presente finas tue ◊ no bidiamus s’ora ambas duas, ceo de intèndhere e issa de contare
Etymon
ltn.
ambos
Translations
French
les deux
English
both
Spanish
ambos
Italian
entrambi
German
beide.
ammesài 1, ammesàre , vrb Definition
fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa
Synonyms e antonyms
immesare,
ismesujare
Etymon
srd.
Translations
French
partager en deux,
réduire de moitié
English
to halve
Spanish
dividir en dos
Italian
dimezzare
German
halbieren.
ammesàu , pps, agt Definition
de ammesare
Synonyms e antonyms
irmesau
2.
est umpendhe trigu dae unu sacu ammesadu
Translations
French
divisé en deux
English
halved
Spanish
demediado
Italian
dimezzato
German
halbiert.
anníciu , agt, nm: annicru,
annígiu,
annígliu,
anniglu,
annigru,
annigu,
annirgu,
anniu,
annixu Definition
porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu
Synonyms e antonyms
annigrotu,
annorinedhu,
tentógliu
Sentences
s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu
2.
sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu
Scientific Terminology
anall
Etymon
ltn.
annic(u)lus
Translations
French
animal de la ferme agé de deux ans
English
one years old cattle
Spanish
añojo
Italian
annìcolo
German
einjähriges Tier.
antiànnu , avb: antziannu Definition
como duos annos, s'annu innanti de s'úrtimu annu passau
Scientific Terminology
tpc
Etymon
ltn.
anteannum
Translations
French
il y a deux ans
English
two years ago
Spanish
hace dos años,
anteantaño
Italian
due anni fa
German
vor zwei Jahren.
biénniu , nm Definition
unu tempus de duos annos
Translations
French
deux ans (espace de)
English
two-years period
Spanish
bienio
Italian
bïènnio
German
Biennium.
duamíla, duamílla, duamíza , agt, nm Definition
su tanti de duas bortas milli (in números àrabbos 2.000, in números romanos MM)
Sentences
sos duamiza francos, tue mi che los as remonidos?
Etymon
srd.
Translations
French
deux mille
English
two thousand
Spanish
dos mil
Italian
duemila
German
zweitausend,
Zweitausend.
dúas , agt, nf Definition
agt. chi acumpàngiat is númenes fémina, siat in sensu precisu (una e una) e siat in su sensu de unas cantu; nau de tempus e cun s'art. det., sa de duas oras passau mesudie o passau mesunote: cun e chentza art. faet de pron. puru / a.c.: in su cumpostu cun mila/miza che bogat sa /s/; pònnere o fàghere duas a unu = ammisturai, pònniri totu a unu duas cosas diferentis
Sentences
apo lézidu duas pàzines ebbia ◊ amus manigadu duas olias cun pane
2.
si che sunt fatas sas duas e arrimamus su triballu ◊ a is duas torrant is piciochedhus a iscola ◊ fint duas ma duas, mih, bellas che simai ndhe apas bidu! ◊ chini funt cussas duas chi biu passendi?
3.
at leadu sa birra e sa gazosa e ndh'at fatu duas a unu (G.Ruju)
Etymon
ltn.
duas
Translations
French
deux
English
two
Spanish
dos
Italian
due (agt. f.)
German
zwei,
zwo,
Zwei,
zwei Uhr.
duaxèntos , agt, nm: duchentos,
dughentos,
dujentos,
durgentus,
duxentus Definition
duas bortas chentu (in números àrabbos 200, in números romanos CC): si est agt. cuncordat in sa genia cun su nm. (ma no a sa camp.)
Sentences
tenet dughentas berbeghes ◊ bi cheret dughentas dies ◊ custa domo tenet dughentos annos ◊ nci iant bufau prus de duxentus càscias de cosa (I.Murgia)
Etymon
ltn.
ducentos
Translations
French
deux cents
English
two hundred
Spanish
doscientos
Italian
duecènto
German
zweihundert,
Zweihundert.
dúos , agt, nm: dus,
duus Definition
foedhu chi acumpàngiat unu númene mascu po inditare sa cantidade precisa (unu e unu: in números àrabbos 2, in números romanos II): candho est nm. cun art. inditat própriu custa cantidade e podet fàere de pron. puru; nau a sa bona, unos cantu
Synonyms e antonyms
croba,
pàgia 1,
pariga
Sentences
custus funta dus fradis e una sorri ◊ duos e duos faghet bàtoro ◊ su duos cun su zero avatu si liget "binti"
2.
fatuvatu si bint in sa passillara dus chi si creint abborsadoris ◊ tue e s'àinu… duos! ◊ tue e su cocoi… duos: lampu ca est abberu chi ses irmasionadu!
3.
si los at manigados duos corniolos…, azummai no bi ndhe lassat! ◊ manigamus duas olias cun pane e casu ◊ a prandi feus dus cruguxonis
Surnames and Proverbs
prb:
prus bident duos chi no unu
Etymon
ltn.
duos
Translations
French
deux
English
two
Spanish
dos
Italian
due
German
zwei,
zwo,
Zwei,
bißchen.
gurúle , nm Definition
buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
passage étroit entre deux montagnes
English
gorge
Spanish
desfiladero
Italian
góla tra i monti
German
Schlucht.
immesài, immesàre, immesàri , vrb: irmesae,
irmesare,
ismesare,
smesai Definition
bogare, torrare o fàere a metade sa cosa, ispartzire o segare in duas metades, a lados
Synonyms e antonyms
ammesai 1,
ismesujare
| ctr.
addopiae
Sentences
sa maladia cada annu l'irmesabat sas crapas ◊ s'ispagnola est sa pesta chi at irmesau medas famíllias
Etymon
srd.
Translations
French
partager en deux
English
to halve
Spanish
demediar
Italian
dimezzare
German
halbieren.
irmesadúra , nf Definition
su irmesare
Synonyms e antonyms
ammesadura,
ismesamentu
Etymon
srd.
Translations
French
division par deux
English
halving
Spanish
partición en dos,
el demediar
Italian
dimezzaménto
German
Halbierung.
irmesàu , pps, agt Definition
de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade
Synonyms e antonyms
ammesau,
ilmesisciadu
Translations
French
divisé en deux,
coupé en deux,
réduit de moitié
English
halved
Spanish
demediado
Italian
dimezzato
German
in zwei Hälften geteilt.
sarròne, sarròni, sarrónu , nm: serrone,
serroni Definition
genia de serra manna mancai de metro e mesu, a lama larga meda, a duas mànigas, de pigare a una manu ma in duos po segare o isperrare truncos mannos, linna grussa meda (ma fintzes serra pitica de pigare a solos a una manu po segare cambos e naes pudandho); bobboi chi andhat asuta de terra modhe, trebballada, e si papat s'arraighina modhe de sa cosa prantada de pagu: a logos est fintzes mardona, sórighe mannu de fogna; bobboi chi si papat sa gioga minuda e si che istichit aintru de su corgiolu, greme chi si papat sa linna, àteru greme in colore de castàngia chi podet fàere in su casu; brutore a meda in dossu; in cobertantza, su vítziu de abbetiare pruschetotu candho unu no tenet arrexone
Synonyms e antonyms
serra
/
serracu
/
chibudhalzu,
cugumbiraxu,
istampasucros,
morucibudhu
/
tzerrone,
zannarolu,
zànnaru
/
muga,
sordi
/
tostorrímine
Idioms
csn:
intriscare o gitonare su serrone = illargare sas dentes a manera de li fàghere s'istrada e segare menzus; intrare su serrone a unu = acucai, bènniri a conca s'idea, s'abbétia de fai ccn. cosa
Sentences
s'arruaxu iscarràfiat che serroni ◊ passada sa bistrale, su serrone: acò totu distruta sa foresta! ◊ s'élighe chi bi fit in su cuile ndhe l'ant segadu a serrone ◊ usaiat sas rimas che serrone: dae cussu ndh'est s'ódiu dipesu!
2.
cherent remíntidas sas pumatas ca medas che las at segadas su serrone
4.
zughet fintzas su serrone in cambutzos de cantu est brutu, putzidha!
5.
lasso a muzere mia emancipare a patu chi no l'intret su serrone de cherrer paltorire a bolt'apare! (L.Ilieschi)◊ fuit dies e dies ammudurradu, a bortas pranghiat, no ischia mancu proite… giughiat che unu serrone in cherbedhos!
Surnames and Proverbs
smb:
Serroni
Scientific Terminology
ans, crp, gryllotalpa gryllotalpa
Etymon
srd.
Translations
French
grande scie à deux poignées
English
big saw,
mole cricket
Spanish
serrón,
tronzador
Italian
segóne
German
Zugsäge.
smesaméntu , nm: ismesamentu* Definition
su irmesare, su che ndhe bogare sa metade de una cosa, su dha torrare a su mesu
Synonyms e antonyms
ammesadura,
irmesadura
Translations
French
partage en deux
English
halving
Spanish
división,
partición en dos
Italian
dimezzaménto
German
Halbierung.