ambadúos, ambadús , agt, prn: amborduos,
ambosduos,
ammaduos Definizione
ambos duos (f. ambas duas): unu e àteru, duos leaos impare
Sinonimi e contrari
ambos
Frasi
dhi ant curau is ogos ambaduos ◊ tui ses prus pràticu de mei in ambaduas cosas
Traduzioni
Francese
les deux
Inglese
both
Spagnolo
ambos,
los dos
Italiano
entrambi,
ambedue
Tedesco
beide.
àmbos , agt, prn Definizione
unu e àteru, duos leaos impare (f. ambas)
Sinonimi e contrari
ambadús
Frasi
colli s'olia cun ambas manos, ca achipis meda! ◊ su pràtigu a iscríere a màchina ponet ambas manos ◊ ne s'unu e ne s'àteru aiant dinari e cudh'ómine perdoneit ambos duos dépidos
2.
bos iseto ambos a bustare, tenzo de arrejonare cun isse ma as a èssere presente finas tue ◊ no bidiamus s’ora ambas duas, ceo de intèndhere e issa de contare
Etimo
ltn.
ambos
Traduzioni
Francese
les deux
Inglese
both
Spagnolo
ambos
Italiano
entrambi
Tedesco
beide.
ammesài 1, ammesàre , vrb Definizione
fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa
Sinonimi e contrari
immesare,
ismesujare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
partager en deux,
réduire de moitié
Inglese
to halve
Spagnolo
dividir en dos
Italiano
dimezzare
Tedesco
halbieren.
ammesàu , pps, agt Definizione
de ammesare
Sinonimi e contrari
irmesau
2.
est umpendhe trigu dae unu sacu ammesadu
Traduzioni
Francese
divisé en deux
Inglese
halved
Spagnolo
demediado
Italiano
dimezzato
Tedesco
halbiert.
anníciu , agt, nm: annicru,
annígiu,
annígliu,
anniglu,
annigru,
annigu,
annirgu,
anniu,
annixu Definizione
porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu
Sinonimi e contrari
annigrotu,
annorinedhu,
tentógliu
Frasi
s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu
2.
sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu
Terminologia scientifica
anall
Etimo
ltn.
annic(u)lus
Traduzioni
Francese
animal de la ferme agé de deux ans
Inglese
one years old cattle
Spagnolo
añojo
Italiano
annìcolo
Tedesco
einjähriges Tier.
antiànnu , avb: antziannu Definizione
como duos annos, s'annu innanti de s'úrtimu annu passau
Terminologia scientifica
tpc
Etimo
ltn.
anteannum
Traduzioni
Francese
il y a deux ans
Inglese
two years ago
Spagnolo
hace dos años,
anteantaño
Italiano
due anni fa
Tedesco
vor zwei Jahren.
biénniu , nm Definizione
unu tempus de duos annos
Traduzioni
Francese
deux ans (espace de)
Inglese
two-years period
Spagnolo
bienio
Italiano
bïènnio
Tedesco
Biennium.
duamíla, duamílla, duamíza , agt, nm Definizione
su tanti de duas bortas milli (in números àrabbos 2.000, in números romanos MM)
Frasi
sos duamiza francos, tue mi che los as remonidos?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
deux mille
Inglese
two thousand
Spagnolo
dos mil
Italiano
duemila
Tedesco
zweitausend,
Zweitausend.
dúas , agt, nf Definizione
agt. chi acumpàngiat is númenes fémina, siat in sensu precisu (una e una) e siat in su sensu de unas cantu; nau de tempus e cun s'art. det., sa de duas oras passau mesudie o passau mesunote: cun e chentza art. faet de pron. puru / a.c.: in su cumpostu cun mila/miza che bogat sa /s/; pònnere o fàghere duas a unu = ammisturai, pònniri totu a unu duas cosas diferentis
Frasi
apo lézidu duas pàzines ebbia ◊ amus manigadu duas olias cun pane
2.
si che sunt fatas sas duas e arrimamus su triballu ◊ a is duas torrant is piciochedhus a iscola ◊ fint duas ma duas, mih, bellas che simai ndhe apas bidu! ◊ chini funt cussas duas chi biu passendi?
3.
at leadu sa birra e sa gazosa e ndh'at fatu duas a unu (G.Ruju)
Etimo
ltn.
duas
Traduzioni
Francese
deux
Inglese
two
Spagnolo
dos
Italiano
due (agt. f.)
Tedesco
zwei,
zwo,
Zwei,
zwei Uhr.
duaxèntos , agt, nm: duchentos,
dughentos,
dujentos,
durgentus,
duxentus Definizione
duas bortas chentu (in números àrabbos 200, in números romanos CC): si est agt. cuncordat in sa genia cun su nm. (ma no a sa camp.)
Frasi
tenet dughentas berbeghes ◊ bi cheret dughentas dies ◊ custa domo tenet dughentos annos ◊ nci iant bufau prus de duxentus càscias de cosa (I.Murgia)
Etimo
ltn.
ducentos
Traduzioni
Francese
deux cents
Inglese
two hundred
Spagnolo
doscientos
Italiano
duecènto
Tedesco
zweihundert,
Zweihundert.
dúos , agt, nm: dus,
duus Definizione
foedhu chi acumpàngiat unu númene mascu po inditare sa cantidade precisa (unu e unu: in números àrabbos 2, in números romanos II): candho est nm. cun art. inditat própriu custa cantidade e podet fàere de pron. puru; nau a sa bona, unos cantu
Sinonimi e contrari
croba,
pàgia 1,
pariga
Frasi
custus funta dus fradis e una sorri ◊ duos e duos faghet bàtoro ◊ su duos cun su zero avatu si liget "binti"
2.
fatuvatu si bint in sa passillara dus chi si creint abborsadoris ◊ tue e s'àinu… duos! ◊ tue e su cocoi… duos: lampu ca est abberu chi ses irmasionadu!
3.
si los at manigados duos corniolos…, azummai no bi ndhe lassat! ◊ manigamus duas olias cun pane e casu ◊ a prandi feus dus cruguxonis
Cognomi e Proverbi
prb:
prus bident duos chi no unu
Etimo
ltn.
duos
Traduzioni
Francese
deux
Inglese
two
Spagnolo
dos
Italiano
due
Tedesco
zwei,
zwo,
Zwei,
bißchen.
gurúle , nm Definizione
buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
passage étroit entre deux montagnes
Inglese
gorge
Spagnolo
desfiladero
Italiano
góla tra i monti
Tedesco
Schlucht.
immesài, immesàre, immesàri , vrb: irmesae,
irmesare,
ismesare,
smesai Definizione
bogare, torrare o fàere a metade sa cosa, ispartzire o segare in duas metades, a lados
Sinonimi e contrari
ammesai 1,
ismesujare
| ctr.
addopiae
Frasi
sa maladia cada annu l'irmesabat sas crapas ◊ s'ispagnola est sa pesta chi at irmesau medas famíllias
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
partager en deux
Inglese
to halve
Spagnolo
demediar
Italiano
dimezzare
Tedesco
halbieren.
irmesadúra , nf Definizione
su irmesare
Sinonimi e contrari
ammesadura,
ismesamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
division par deux
Inglese
halving
Spagnolo
partición en dos,
el demediar
Italiano
dimezzaménto
Tedesco
Halbierung.
irmesàu , pps, agt Definizione
de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade
Sinonimi e contrari
ammesau,
ilmesisciadu
Traduzioni
Francese
divisé en deux,
coupé en deux,
réduit de moitié
Inglese
halved
Spagnolo
demediado
Italiano
dimezzato
Tedesco
in zwei Hälften geteilt.
sarròne, sarròni, sarrónu , nm: serrone,
serroni Definizione
genia de serra manna mancai de metro e mesu, a lama larga meda, a duas mànigas, de pigare a una manu ma in duos po segare o isperrare truncos mannos, linna grussa meda (ma fintzes serra pitica de pigare a solos a una manu po segare cambos e naes pudandho); bobboi chi andhat asuta de terra modhe, trebballada, e si papat s'arraighina modhe de sa cosa prantada de pagu: a logos est fintzes mardona, sórighe mannu de fogna; bobboi chi si papat sa gioga minuda e si che istichit aintru de su corgiolu, greme chi si papat sa linna, àteru greme in colore de castàngia chi podet fàere in su casu; brutore a meda in dossu; in cobertantza, su vítziu de abbetiare pruschetotu candho unu no tenet arrexone
Sinonimi e contrari
serra
/
serracu
/
chibudhalzu,
cugumbiraxu,
istampasucros,
morucibudhu
/
tzerrone,
zannarolu,
zànnaru
/
muga,
sordi
/
tostorrímine
Modi di dire
csn:
intriscare o gitonare su serrone = illargare sas dentes a manera de li fàghere s'istrada e segare menzus; intrare su serrone a unu = acucai, bènniri a conca s'idea, s'abbétia de fai ccn. cosa
Frasi
s'arruaxu iscarràfiat che serroni ◊ passada sa bistrale, su serrone: acò totu distruta sa foresta! ◊ s'élighe chi bi fit in su cuile ndhe l'ant segadu a serrone ◊ usaiat sas rimas che serrone: dae cussu ndh'est s'ódiu dipesu!
2.
cherent remíntidas sas pumatas ca medas che las at segadas su serrone
4.
zughet fintzas su serrone in cambutzos de cantu est brutu, putzidha!
5.
lasso a muzere mia emancipare a patu chi no l'intret su serrone de cherrer paltorire a bolt'apare! (L.Ilieschi)◊ fuit dies e dies ammudurradu, a bortas pranghiat, no ischia mancu proite… giughiat che unu serrone in cherbedhos!
Cognomi e Proverbi
smb:
Serroni
Terminologia scientifica
ans, crp, gryllotalpa gryllotalpa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grande scie à deux poignées
Inglese
big saw,
mole cricket
Spagnolo
serrón,
tronzador
Italiano
segóne
Tedesco
Zugsäge.
smesaméntu , nm: ismesamentu* Definizione
su irmesare, su che ndhe bogare sa metade de una cosa, su dha torrare a su mesu
Sinonimi e contrari
ammesadura,
irmesadura
Traduzioni
Francese
partage en deux
Inglese
halving
Spagnolo
división,
partición en dos
Italiano
dimezzaménto
Tedesco
Halbierung.