Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbadiài, abbadiàre , vrb: abbaidae, abbaidare, abbaitare, badiare Definition castiare, apèrrere e girare is ogos po bíere sa cosa; giare atentzione, atèndhere a una cosa o a unu; abbarrare ammammalucaos coment’e timendho, chentza fàere nudha, chentza de ischire ite fàere; castiare o pentzare a una cosa ibertandhodha, agiummai coment’e domandhandhodha, o, si est cosa de giare, èssere coment’e dispràxios, no tènnere su coràgiu de dha giare (ma dhu narant sèmpere cun sa nega po nàrrere su ctr.: no l'abbàidat, no si abbàidat, a./no a. s'ispesa/a s'ispesa, su perígulu/a su perígulu, su sacrifítziu/a su sacrifítziu); tènnere arrespetu / impr. abbà! Synonyms e antonyms allutzare, annotare, apompiai, badrare, cadebai, castiai, colbiare, isperare 1, labai, mirai / apitare Idioms csn: a. a unu a carrones = abbaidare cun tropu rispetu a unu, istàreli in dainanti unu pagu guvardu, coment'e timindhe; abbaidaresindhe = castiaisí apari in faci coment'e po bòlliri isciri o cumprèndiri ccn. cosa; a. una fémina, una màchina, una bestimenta = iscioberai, decídiri cali pigai; no bi ndhe at unu de abbaidare = funt unu peus o prus légiu de s'àteru, mancunu bonu; abbàida a tie = fai comenti creis! Sentences cussus antzianus passant oras e oras in cumpannia a abbadiai sa zenti chi passat ◊ abbàida a bídere si b'at zente, chi apo intesu una boghe! ◊ abbàida candho faghes sa cosa, abberi sos ogros si no cheres fàghere abbunzos! ◊ deo abbàido a mie, a bídere si est zustu su chi fato, no ponzo fatu de sos àteros ◊ abbàida sos pecos tuos, cantu chi chircas sos anzenos! ◊ ite ses abbadiandhe a ogos trotos?! 2. ancu ti calet tronu: m'abbàida a bídere ite at fatu!…◊ abbaidade a non bos lassare ingannare! 3. bètali francas a su triballu, no ti lu abbàides! ◊ no mi lu abbàido ca isse est síndhigu, no: su chi tenzo de nàrrere bi lu naro! ◊ no sento ca andho sordau: solu sento sa pitzinna chi mi apo abbadiau 4. cherent combidados a chenare, sos amigos tuos, ca l'abbàidant ◊ a sos cojados noos lis cheret fatu unu bellu donu, ca l'abbàidant, ca issos puru ndhe ant fatu a nois ◊ compare si ndhe tenet, dinari, sos chentu miza no los abbàidat: lu daet e toca! ◊ como istamus abbaidèndhennos su dinari: ispesu cheret, candho tocat, za bi est! 5. imbarendhe sa peta, ma cudha peta no arriviat ancora: tandho comintzant a si ndhe abbaidare apare e a fàghere sos pensamentos piús istrambos Etymon itl. guaitare Translations French regarder English to look, to watch Spanish mirar Italian guardare German ansehen, schauen.

arrellógiu, arrellórgiu , nm: arrelloxu, arrelógiu, arrelórgiu, arrológiu, errelógiu, lellozu, orellozu, rellozu* Definition imbentu fatu po marcare su tempus ispartziu in oras, minutos e segundhos Sentences fiat artziando a su bighinau de susu candho s'arrelórgiu fiat sonandho is úndhighi Scientific Terminology ans Translations French montre English watch, clock Spanish reloj Italian orològio German Uhr.

rellózu, relógiu, relózu , nm: arrellógiu, errelógiu, lellozu, orellozu, rológiu, rolozu Definition genia de aparíciu chi marcat su tempus ispartziu in oras, minutos primos e minutos segundhos / genias de arrellórgiu: de brúciu, de apicare (sa péndhula), de busaca, de campanile, a corda, a bateria, a lughe, analógicu, digitale; relógiu de soli = itl. meridiana; partes de s'arrellórgiu: sa càscia, su cuadranti, su ponti, is turnus, is àscias, su fusu, su tamburru, su barriletu de sa molla maista, sa molla, sa corda, sa flècia o ispigoni, su balantzinu, is rodas, sa crai Synonyms e antonyms cdh. irrilóciu, rilóciu Idioms csn: su r. est andhendhe, est frimmu, li cheret dadu corda; andhare che r. = èssere pretzisos, fàghere sas cosas bene a puntinu; a punta de rellozu = pertzisu Sentences che unu rológiu bene carrigadu tue fist in continu movimentu 2. tzucaiat e ghiraiat in ora e mesa a punta de rellozu Scientific Terminology ans Etymon ctl., spn. rellotge Translations French montre English watch, clock Spanish reloj Italian orològio German Uhr.

tentàre , vrb Definition giare atentzione, custodiare o portare a càstiu a ccn. o ccn. cosa a manera de no tènnere dannu, de no che dha lassare furare; portare a ogu a ccn. po bíere ite faet, iscocandhodhu / tentare a ccn. che batu a sórighe = iscocare própriu a s'atenta chentza dhu fidare nudha Synonyms e antonyms abbillai, acastiai, agguardai, agorrai, mirai Sentences est tentendhe sas aes pro difèndhere su laore ◊ su pastore tentat su masone ◊ tocat a tentare sos sartos pro sos fogos ◊ soe tentandhe a sorre mia malàdia ◊ si tentat sa binza isse no b'intrat unu puzone! ◊ tentàimi Vois in su reposu de istanote e sarvàimi dae cada pregiudísciu ◊ a sa teraca li lassant sos pitzinnos a los tentare ◊ fit tentàndhesi su zuo pro sa fura 2. tentèndhelu sunt bénnidos a ischire chie fit chi che lis furaiat sa cosa ◊ su batu est sétidu acurtzu a sa linna tentendhe: bi depet àere sórighe Etymon srd. Translations French garder, veiller English to watch (over), to guard Spanish guardar, custodiar Italian custodire, sorvegliare, vigilare German bewachen, beaufsichtigen.