acetótu , avb: acitotu Definition
aici etotu, su matessi, deasi/deosi etotu
Synonyms e antonyms
ateretante
Sentences
faidí pagai in cosa: po nosu andat bèni acetotu ◊ su piciochedhu est sétziu e sa sorri acitotu ◊ dèu puru nau acitotu!
Etymon
srd.
Translations
French
également
English
equally
Spanish
igualmente,
asimismo
Italian
ugualménte
German
auch,
gleich,
in gleicher Weise
chiesisíat , prn Definition
chie (si) siat, css. persona, chie si bògiat chi siat, unu/una bastat chi siat
Synonyms e antonyms
chincoi,
chinechisiat,
chinecoe,
chinisiollat,
siachisiat
/
chie,
chine
Sentences
chiesisiat podet fàghere una cosa goi ◊ chiesisiat chi cherfat intrare, catzachelu!
Etymon
srd.
Translations
French
qui que ce soit,
n'importe qui
English
anyone
Spanish
quienquiera,
cualquiera (que)
Italian
chicchessìa,
chiùnque
German
wer auch immer.
chinechisíat , prn: chinisisiat,
cinecasiat Definition
chie (si) siat, css. perssona
Synonyms e antonyms
chiesisiat,
chincoi,
chinecoe,
chinisiollat,
siachisiat
Sentences
chinisisiat chi dha nerit, custa cosa, est nendi una fàula!
Etymon
srd.
Translations
French
n'importe qui
English
anybody
Spanish
quienquiera,
cualquiera (que)
Italian
chiùnque
German
wer auch immer.
chinecòe , prn: cinecoe,
cinnecoi Definition
chie (si) siat, css. persona
Synonyms e antonyms
chiacoi,
chiesisiat,
chincoi,
siachisíada
Sentences
siat chinecoe depet rispetare custa lè ◊ mutat a cinecoe, ma deo de domu no nce esso! (E.Nieddu)◊ bèngiat cinecoe ca a mimi no m’interessat!
Translations
French
n'importe qui
English
anyone
Spanish
quienquiera,
cualquiera (que)
Italian
chiùnque
German
wer auch immer.
comentacòe , avb Definition
in calesisiat manera
Synonyms e antonyms
comentecasiat,
comentesisiat
Sentences
a dónnia contu fàciat comentacoe!(E.Nieddu)
Translations
French
de toute façon
English
however
Spanish
de todas formas
Italian
comùnque
German
wie auch immer.
comentecasíat , avb Definition
de una css. manera
Synonyms e antonyms
comentacoe,
comentisiollat,
comentesisiat
Etymon
srd.
Translations
French
de toute façon
English
however
Spanish
de todas formas
Italian
comùnque
German
wie auch immer.
itasisíat , prn, agt: itesisiat Definition
ite siat chi siat, cale sisiat cosa, totu bastat chi siat
Synonyms e antonyms
itecasiat,
itecoe,
techi
/
calisiollat
Sentences
cussu tenit su diritu de arrocai itasisiat detzisioni nosta ◊ siat itesisiat, nos l’amus a coglire: inue bi ndhe mànigat duos bi ndhe at a manigare tres!
2.
s'allainamentu est imbrutamentu de itasisiat cadhotzímini
Etymon
srd.
Translations
French
quoi que,
n'importe quel
English
whatever,
any
Spanish
cualquier
Italian
checché,
qualsìasi,
qualùnque
German
was auch immer,
beliebig,
jeder.
macài , cng: macari,
mancai,
mancari,
mancaris,
mancarri Definition
cng. cuncessiva = fintzes si: si manígiat cun su cong. presente e cun s'indicativu (presente o passau, e po tempus passau fintzes chentza predicau, arrisparmiandho deosi su chi s'itl. narat cun congiuntivu imperfetu)/ mancai siat!… = bell'e aici, mancai ti dh'apa nau, mancai dhu iscípias (sighis a fai coment'e a prima): si narat avertindho, e agiummai ammeletzandho, a unu, ma a bortas si narat fintzes in su sensu de própiu, de abberu, meda
Synonyms e antonyms
ancus,
belle,
cuntantu
Sentences
no si cherfeint tratennere a bustare, mancari mamma e babbu los aiant pregados che santos ◊ mancari chi no pigaiant a su palcu, sas féminas ant comintzadu a connòschere sa poesia paris cun sos ómines (M.Canu)◊ dhui nd'at de tremi e de fai oratzioni mancai siat unu bremi ◊ cussa domu si agataiat ancora, mancai isciarrocada ◊ a génuru no dh'ollu mancai si artzit a celu! ◊ mancari ricu, cussu no bogaiat mai unu sodhu! ◊ no ti dao nudha, mancari crebes! ◊ mancai piticarradhedhu iscidiat bèni ca de s'orcu no fadiat a si fidai ◊ sa buca no mi dha tupais, mancai mi gheteis a galera!
2.
funt abbillus e asuta asuta si dha timint e, mancai siat, no aturant trancuillus, no arribbit puru cancua sceda lègia
3.
at fatu un'iscutinada de abba mancari bella, difatis est totue currindhe
Etymon
itl.
macari
Translations
French
bien que,
même si,
quand bien même
English
although
Spanish
aunque
Italian
ancorchè,
sebbène,
quantùnque
German
auch wenn,
obwohl,
obgleich.
ne , cng: nen,
ni,
nin Definition
foedhu chi s'impreat candho s'idea de nega reguardat prus de una cosa, mescamente duas o prus cosas bistas coment'e contràrias o diferentes, e sèmpere apustis de s'avb. de nega no, non / a/c.: candho portat ainnanti foedhu chi cumènciat cun cunsonante de sonu mudóngiu (o àtera chi in posidura intervocàlica si narat lébia) no dha lassat cambiare e dh'afortit: no cherzo ne casu e ne pane = nr. necàsu, nepàne ◊ no narat e ne faghet = nonnàrat e nefàghet ◊ ni noi ni dexi = ninnòi niddèxi ◊ ni totu e ni pagu = nr. nitótu e nipàgu (contrariamente a sa régula de su sardu de is cunsonantes mudòngias; ma si cunsideret chi ne benit de su ltn. nec e duncas acabbaiat cun cunsonante, comente de su restu acabbat fintzes sa forma nen)
Sentences
no bi andhamus ne deo e ne tue, ne oe e ne cras, ne como e ne posca ◊ Nostra Sennora fit pòvera e no possediat nen poledhu, nen cabadhu ◊ nen perdo e nen balanzo ◊ no podia andai ni ainnantis ni acoa ◊ custa cosa no est ni bella e ni bona ◊ custu mànigu no est ne bambu e ne salidu, ma zustu ◊ no mirat ne a birde ne a sicu ◊ cust'isposóriu no si depit fai, ne cras e ne mai ◊ non pigu nin pagu nin totu
Etymon
ltn.
nec
Translations
French
ni
English
neither,
nor
Spanish
ni
Italian
né
German
und nicht,
auch nicht,
noch,
weder… noch.
nemmàncu , cng, avb: nimmancu Definition
coment'e cng. aciunghet unu foedhu po significare chi mancat cussu puru; coment'e avb. giaet prus fortza a un'àteru avb. de nega
Synonyms e antonyms
mancu
| ctr.
finces
Sentences
dh’apo a crede chi no eis inténdhiu nemmancu is trumbas de su postale?!…◊ candu si chistionat de custas cosas depis tenni s'arbítiu de no dha nomenai nimmancu, a sa bonànima de mamma!
2.
issu cheriat bèndhere e tue depias comporare, non fis nemmancu furandhe!
Etymon
itl.
nemmanco
Translations
French
non plus
English
neither,
nor
Spanish
ni,
tampoco,
ni siquiera
Italian
neppure,
nemméno
German
nicht einmal,
auch nicht.
noantàmas , cng: nointamas,
nointames,
nointàmene,
nontamus,
notammis Definition
(cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas
Synonyms e antonyms
tamen*,
mancumale,
prusaprestu
/
cdh. nointamu
Sentences
nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos
2.
nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu
3.
no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas!
Translations
French
cependant,
malgré,
néanmoins
English
in spite of,
however
Spanish
sin embargo,
a pesar de
Italian
tuttavìa,
nonostante,
nondiméno
German
auch wenn,
obwohl,
trotzdem.
péri , avb, cng Definition
foedhu chi giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus
Synonyms e antonyms
finces,
puru
/
mancari
Sentences
peri pro custu sufrides ◊ s'arti ciai dha peri tenia, ma cun custa maladia no potzu prus trabballai ◊ in atru mi peri sarbu, ma in fàulas no soi capassu ◊ ses peri mannu, ma pares minore ◊ a issu is brullas dhi peri degiant ◊ che los aiant ispossibios peri de sa volontade
2.
peri si annas tui, noso no annamus! ◊ pro mor'e Deu, dàdemi unu cantu de pane, peri chi siat asseadu o in pipinidas!
Etymon
ltn.
per
Translations
French
aussi
English
too,
also
Spanish
también
Italian
pure,
anche
German
auch.
púru , avb Definition
foedhu chi giaet s'idea de àteru a prus de calecuna cosa o tanti (ma a bortas si narat coment'e po giare prus fortza): si ponet sèmpere apustis de s'elementu chi modíficat
Synonyms e antonyms
fena,
fenta,
fentzamentas,
finces,
intas,
peri
Idioms
csn:
no siat chi…, puru! = de is bortas!… (nau candu no dhoi at própiu nudha de timi); o puru… = o fintzas
Sentences
andhat bene custu e cussu puru ◊ sa língua est una sienda chi depeus intregai a fillus e a nebodis puru ◊ cudha puru est iscòncia… e no mi podit acumpangiai! ◊ cudhu puru, mischinu, ite podet fàghere a sa sola? ◊ no m'iscuncodrist su sànguni, tui puru!
2.
daebbilu su chi cheret, no siat chi s'istrumet, puru!…◊ ita ndi fais de custa cosa? No ti serbat po is fillus, puru!…◊ no siat chi puru li serbat a carchi cosa!…◊ torrabbila custa cosa, no siat chi li serbat, puru!◊ za fit ora de ricuire! Inuve che fis, puru?
Translations
French
aussi,
même
English
also,
too
Spanish
además,
también
Italian
pure,
altresì
German
auch,
außerdem,
sogar.