acetótu , avb: acitotu Definition
aici etotu, su matessi, deasi/deosi etotu
Synonyms e antonyms
ateretante
Sentences
faidí pagai in cosa: po nosu andat bèni acetotu ◊ su piciochedhu est sétziu e sa sorri acitotu ◊ dèu puru nau acitotu!
Etymon
srd.
Translations
French
également
English
equally
Spanish
igualmente,
asimismo
Italian
ugualménte
German
auch,
gleich,
in gleicher Weise
aguàle, aguàli , agt: auguale,
iguale,
oguale,
uguale Definition
chi tenet is matessi calidades, mannària e àteros piessignos de un'àteru, chi no dhue at diferéntzia tra unu e àteru, ma si narat fintzes in su sensu de si assimbigiare deasi meda de èssere unu lintu e pintu s'àteru; coment'e símbulu si ponet / = /
Synonyms e antonyms
cabale,
chepare
Sentences
est sèmpere a s'artiefala faghendhe tzocos aguales cun sas iscarpas ◊ custos duos sunt aguales in totu ◊ sa fiza est aguale a sa mama ◊ in presone sas dies sunt totu auguales ◊ fuant agualis a su babbu tot'a is duus
2.
nau ch'in su mundu no tenis aguali!
Etymon
itl.t
aguale
Translations
French
égal
English
equal
Spanish
igual
Italian
uguale
German
gleich.
cabàle , agt Definition
chi leat o balet su matessi tanti, chi torrat apare, chi tenet sa matessi mannària, artària, chi est cantepare, fintzes chi est totunu / dare contos cabales = precisos, giustos
Synonyms e antonyms
cantepare,
giustu,
guale
Sentences
nois duos no semus cabales ◊ teniat unu giú, una prendha: fint duos boes cabales ◊ a totu su mundhu at brotadu frutu de gràtzias cabale ◊ no est semper chi su resultadu est cabale a su disizu
Etymon
ctl., spn.
cabal
Translations
French
exact
English
right,
o.k
Spanish
cabal
Italian
esatto,
giusto,
pari
German
richtig,
gleich.
chítu 1 , agt Definition
chi est a paris, nau de dépidos de css. genia / como semus chitos = semus a paris, semus patos, no ti depo e no mi depes nudha
Synonyms e antonyms
patu
Sentences
e como, cun su chi ti apo dadu, chitos semus?
Surnames and Proverbs
prb:
chie pagat oe est chitu cras
Etymon
ctl., spn.
quiti, quite
Translations
French
égal
English
equal
Spanish
quito
Italian
uguale,
pari
German
gleich.
comogòmo , avb Definition
immoi immoi, calecunu minutu faet deasi pag'ora de no pòdere nàrrere tandho), ma fintzes própriu in custu momentu
Synonyms e antonyms
antoras,
issara,
maitotu,
paghessora,
tandhodandho
Sentences
nos namus peràulas mai nadas, nàschidas comogomo intro de su coro ◊ che est essidu comogomo: azummai faghiaizis paris isse essindhe e tue intrendhe ◊ comogomo fis rindhe e como ses pranghindhe: ello macu ses?! ◊ comogomo ses a mesudie e luego a sero!
2.
l'apo connota sempre malàida, cussa fémina: comogomo at a sanare, issa!…
Etymon
srd.
Translations
French
il y a un instant
English
just now
Spanish
hace poco
Italian
un àttimo fà,
testé
German
jetzt gleich.
cumpàgnu , nm, agt: cumpàngiu,
cumpantzu,
cumpanzu Definition
chie o fintzes cosa chi istat o andhat impare cun calecunu àteru (o àtera cosa) po calecunu motivu, o chi si podet pònnere impare; fintzes chi est oguale o chi assimbígiat a un'àteru
Idioms
csn:
avb. èssere a cumpanzos = zenia de sótziu, tènnere bestiàmine o triballu a cumone; èssere o istare a cumpanzinu (nadu de ómine e de fémina) = amigados, paris che maridu e muzere ma chentza cojados; mermos cumpanzos = mermu chi dhoi est a una parti e a s'àtera de su corpus (itl. antímero); zogare a cumpanzos = in su giogu de is cartas, giogai a duus a duus, duus contras a duus àterus (ma sempri, giogai assumancus in duus)
Sentences
chie no ischit est cumpanzu de su tzegu ◊ custu mermu est cumpagnu de s'àteru ◊ aiat cumbidau a bènnere totu sos cumpanzos de su fizu ◊ tra cumpagnos fora de iscola faedhaiamus su sardu
2.
cun tegus semus cumpanzos de triballu, de iscola ◊ non telèfonas a unu cumpantzu de pitzinnia solu ca as de travagliare?! ◊ custas sabbatas no sunt cumpàngias ◊ custa cartzita est sa cumpanza de cussa
3.
Fulana nachi si ch’est fuida a cumpanzinu cun Bodale ◊ si tratenet in s'oru de sa ziminera pessendhe a s’incràs, cun su fogu a cumpanzinu ◊ candu is crabaxus furiant a cumpàngius depiant mesurai su lati chi mulliant
Surnames and Proverbs
prb:
chini tenit cumpàngiu tenit meri
Etymon
itl.
Translations
French
autre (d'une paire),
copain,
collègue
English
the same,
fellow
Spanish
compañero,
colega
Italian
compagno,
collèga
German
Gefährte,
gleich.
lindepíntu , agt: lintepintu Definition
lintu e pintu: chi est precisu precisu che un'àteru, chi si assimbígiat meda meda
Synonyms e antonyms
pentifilau,
pintellintu,
provincu
Sentences
custu pisedhu est lintepintu su babbu ◊ filla mia est linta e pinta dèu candu fiu picioca
Etymon
srd.
Translations
French
parfaitement pareil,
identique
English
perfectly similar
Spanish
idéntico,
muy parecido
Italian
perfettaménte sìmile
German
völlig gleich,
identisch.
luèco , avb: alluegus,
illuegu,
luego,
luegu,
luegus Definition
de innoghe a pag'ora, pag'ora o un'iscuta apustis, fintzes deretu, chentza ibertare nudha / luego luego = deretu, itl. immediataménte; luegu pesau, luegu crocau, luegu andau = apenas pesadu, corcadu, andhadu, luego deretu apustis; apo fatu luego = apu fatu impressi, coitendi, su chi fui fendi, su chi depia fai; apo luego fatu = seu acanta de acabbai su chi seu fendi
Synonyms e antonyms
acoitu,
luegamente
Sentences
no istes a s'allora allora: beni luego! ◊ li at pedidu cosa e luego bi l'at dada ◊ cras andhamus a Núoro ma torramus luego ◊ bi so andhadu e mi at pagadu luego ◊ sa mama no aiat abbertu mancu buca chi su fizu luego ch'est curtu (G.Ruju)
Etymon
spn.
luego
Translations
French
tout de suite,
immédiatement,
aussitôt,
vite
English
at once
Spanish
enseguida,
pronto
Italian
sùbito,
prèsto
German
sofort,
bald,
gleich,
schnell.
mantéssi , agt, prn, avb: matessi,
matéssiu Definition
chi no est àteru, chi no est diferente (chentza cambiamentu de sing. a pl. e ne de m. a f.); impreau coment'e avb. inditat manera, in su sensu de deasi etotu, chentza diferéntzia (èssere su m.)
Synonyms e antonyms
acitotu,
atotu
Sentences
si aimus postu su mantessi tempus pro zogare e istudiare aimus ischidu a Kant chei s'abba ◊ amus bidu sos matessi ómines, sas matessi féminas ◊ resessint a numenare in sa matessi manera sas matessi cosas ◊ babbu e fillu s'infriscant pighendi s'àcua de su matessi lavamanu ◊ sa luna giogàt in su celu luxendu e a su matessi tempus isprighendusia in d-una lacunedha de àcua
2.
su matessi chi at faedhadu a tie at faedhadu a mie ◊ custos sunt sos matessi chi amus bidu in cudhane ◊ deo so su matessi chi tue as chistionadu s'annu passadu
3.
sa lughe est paga ma lezo su matessi ◊ isse at fatu goi, e tue su matessi! ◊ fintzas si est de deris, su pane, lu cherzo su matessi ◊ andhe deo o andhes tue, pro contu meu est su matessi ◊ che a tie mantessi sunt bolados sos annos mios (F.Sechi)
Etymon
ctl.
mateix
Translations
French
même (adj.),
lela même (pron),
exactement,
justement,
vraiment (adv.),
tout de même,
quand même
English
same,
equally,
-self
Spanish
mismo
Italian
medésimo,
stésso,
pròprio,
ugualménte
German
gleich.
parinàle , agt, nm Definition
chi o chie est a paris, paris, cant'e pare a un'àteru in calecuna cosa
Synonyms e antonyms
cantepare,
guale,
parinzu,
parívile
Sentences
isse est parinale meu ◊ sa domínica imbeniente su massaju irrichidu si ammàniat pro annare a catza cun parinales suos ◊ sa nave ti aprontamus pro tucare cun remadores chi sos parinales aterue no podes agatare ◊ sas dentes de custa crae sont parinales a sas de cussa
Etymon
srd.
Translations
French
égal
English
equal
Spanish
igual
Italian
uguale,
pari
German
gleich,
Gleiche.
parínzu , agt, nm Definition
nau de logu, chi est in paris, parighinu, bàsciu; chi est totu de unu matessi andhare; unu tretu o logu in paris
Synonyms e antonyms
parinale,
parívile
/
pàrina,
paris,
pàtiu
3.
fio camminandhe in custu parinzu mannu tra su sàrtiu de Lei e de bidha
Etymon
srd.
Translations
French
plane,
égal
English
equal
Spanish
igual,
liso
Italian
pari,
omogèneo
German
gleich,
gleichartig.
pentifilàu , agt: pintefilau Definition
chi est precisu precisu che un'àteru
Synonyms e antonyms
lindepintu,
pintellintu,
spinditu,
ténticu
Translations
French
identique
English
exactly alike
Spanish
idéntico
Italian
perfettaménte idèntico
German
völlig gleich,
identisch.