allestrídu , pps, agt: allestriu,
allistridu Definition
de allestrire; chi andhat o camminat lestru, faet sa cosa in lestresa
Synonyms e antonyms
acodiu,
impressadu,
impressaridu,
impressidu,
lestru
2.
so bidindhe zente caminendhe allestrida ◊ totos sete tandho los videi cantu sunt mannos e cantu allistridos
Translations
French
rapide,
expéditif
English
speedy,
hasty
Spanish
apresurado,
expeditivo
Italian
sbrigativo,
spìccio
German
schnell,
rasch.
alléstru, alléstu, allésturu , avb Definition
cun lestresa, in pagu tempus, da innoghe a pagu, chentza ibertare
Synonyms e antonyms
debresse,
impresse,
luego
| ctr.
abbellu
Sentences
at a torrai allestru Minedhu? ◊ oh cantu allestru passant sos annos! ◊ Sardigna mia, sos pesantes chizos pesa e mira badhes e pianos pro chi allestru si averent sos disizos (A.Casula)
Etymon
srd.
Translations
French
rapidement
English
fastly
Spanish
deprisa
Italian
veloceménte
German
schnell.
críspu , agt: grispu Definition
nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza
Synonyms e antonyms
arraspinosu,
arraspiosu,
faratzosu,
rafiganzosu,
raspitzu
/
càdriu,
chíbbalu,
chídrinu,
intrusciadu,
lestru
| ctr.
lísiu
/
acalamau,
lenu
Idioms
csn:
dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu
Sentences
sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas
2.
si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu
3.
mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras)
4.
no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju)
5.
l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire
6.
sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe!
Surnames and Proverbs
smb:
Crispu
Etymon
ltn.
crispus
Translations
French
crêpé,
rêche,
hérissé,
accéléré,
intense
English
wrinkled,
intense,
bristly,
quick
Spanish
crespo,
intenso,
rápido
Italian
créspo,
rùvido,
ìspido,
accelerato,
intènso
German
kraus,
rauh,
schnell,
stark.
debrèsse, debrèssi , avb: diabressi,
drabessi Definition
coitandho, chentza pèrdere tempus
Synonyms e antonyms
allestru,
impresse
/
cdh. dipressa
| ctr.
abbellu
Sentences
si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi!
Etymon
srd.
Translations
French
vite,
à la hâte
English
in a hurry,
soon
Spanish
de prisa
Italian
in frétta,
prèsto
German
schnell.
disgagiàdu , pps, agt Definition
de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade
Synonyms e antonyms
lépidu,
lestru,
lestrulinu,
spessiau
/
cdh. disgaciatu
Translations
French
agile,
souple,
rapide
English
agile,
quick
Spanish
ágil,
rápido,
diligente
Italian
àgile,
sciòlto,
spedito
German
flink,
schnell.
frúscu 1 , agt Definition
chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente
Synonyms e antonyms
bruscu*,
càdriu,
frúschinu,
fuliosu,
fúliu
| ctr.
immajonadu,
lenu
Sentences
candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe!
2.
intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu
Translations
French
rapide,
énergique
English
quick
Spanish
rápido
Italian
svèlto,
ràpido,
vigoróso,
enèrgico
German
schnell,
rasch.
fúliu , agt: fúriu Definition
chi si movet faendho tretu meda in pag'ora
Synonyms e antonyms
dumidosu,
fruscu 1,
fughidosu,
fuliosu,
fúrinu,
fúrridu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
pàsidu
Sentences
su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu
Translations
French
rapide
English
speedy
Spanish
rápido
Italian
velóce
German
schnell.
imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definition
in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare
Synonyms e antonyms
acoitu,
allestru,
debresse,
pressispressis
| ctr.
abbellu
Idioms
csn:
a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse
Sentences
arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare!
Etymon
srd.
Translations
French
vite
English
hastily
Spanish
de prisa,
rápido
Italian
prèsto,
in frétta,
rapidaménte
German
schnell.
luèco , avb: alluegus,
illuegu,
luego,
luegu,
luegus Definition
de innoghe a pag'ora, pag'ora o un'iscuta apustis, fintzes deretu, chentza ibertare nudha / luego luego = deretu, itl. immediataménte; luegu pesau, luegu crocau, luegu andau = apenas pesadu, corcadu, andhadu, luego deretu apustis; apo fatu luego = apu fatu impressi, coitendi, su chi fui fendi, su chi depia fai; apo luego fatu = seu acanta de acabbai su chi seu fendi
Synonyms e antonyms
acoitu,
luegamente
Sentences
no istes a s'allora allora: beni luego! ◊ li at pedidu cosa e luego bi l'at dada ◊ cras andhamus a Núoro ma torramus luego ◊ bi so andhadu e mi at pagadu luego ◊ sa mama no aiat abbertu mancu buca chi su fizu luego ch'est curtu (G.Ruju)
Etymon
spn.
luego
Translations
French
tout de suite,
immédiatement,
aussitôt,
vite
English
at once
Spanish
enseguida,
pronto
Italian
sùbito,
prèsto
German
sofort,
bald,
gleich,
schnell.
próntu , agt, nm Definition
nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros
Synonyms e antonyms
ammanitzadu,
daretu
Idioms
csn:
de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu)
Sentences
prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no!
2.
seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura
3.
tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu!
4.
candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju)
Surnames and Proverbs
smb:
Prontu
Translations
French
prêt
English
ready
Spanish
listo
Italian
prónto
German
fertig,
bereit,
schnell,
flink.
trotuliàre, trotulinàre , vrb Definition
andhare a troto, unu pagu a troto, a trotighedhu
Synonyms e antonyms
trotai,
trotigliare
Translations
French
trotter,
trottiner
English
to trot (along)
Spanish
trotar
Italian
trottare,
trotterellare
German
traben,
schnell gehen.