allestrídu , pps, agt: allestriu,
allistridu Definitzione
de allestrire; chi andhat o camminat lestru, faet sa cosa in lestresa
Sinònimos e contràrios
acodiu,
impressadu,
impressaridu,
impressidu,
lestru
2.
so bidindhe zente caminendhe allestrida ◊ totos sete tandho los videi cantu sunt mannos e cantu allistridos
Tradutziones
Frantzesu
rapide,
expéditif
Ingresu
speedy,
hasty
Ispagnolu
apresurado,
expeditivo
Italianu
sbrigativo,
spìccio
Tedescu
schnell,
rasch.
alléstru, alléstu, allésturu , avb Definitzione
cun lestresa, in pagu tempus, da innoghe a pagu, chentza ibertare
Sinònimos e contràrios
debresse,
impresse,
luego
| ctr.
abbellu
Frases
at a torrai allestru Minedhu? ◊ oh cantu allestru passant sos annos! ◊ Sardigna mia, sos pesantes chizos pesa e mira badhes e pianos pro chi allestru si averent sos disizos (A.Casula)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rapidement
Ingresu
fastly
Ispagnolu
deprisa
Italianu
veloceménte
Tedescu
schnell.
críspu , agt: grispu Definitzione
nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza
Sinònimos e contràrios
arraspinosu,
arraspiosu,
faratzosu,
rafiganzosu,
raspitzu
/
càdriu,
chíbbalu,
chídrinu,
intrusciadu,
lestru
| ctr.
lísiu
/
acalamau,
lenu
Maneras de nàrrere
csn:
dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu
Frases
sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas
2.
si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu
3.
mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras)
4.
no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju)
5.
l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire
6.
sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Crispu
Ètimu
ltn.
crispus
Tradutziones
Frantzesu
crêpé,
rêche,
hérissé,
accéléré,
intense
Ingresu
wrinkled,
intense,
bristly,
quick
Ispagnolu
crespo,
intenso,
rápido
Italianu
créspo,
rùvido,
ìspido,
accelerato,
intènso
Tedescu
kraus,
rauh,
schnell,
stark.
debrèsse, debrèssi , avb: diabressi,
drabessi Definitzione
coitandho, chentza pèrdere tempus
Sinònimos e contràrios
allestru,
impresse
/
cdh. dipressa
| ctr.
abbellu
Frases
si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vite,
à la hâte
Ingresu
in a hurry,
soon
Ispagnolu
de prisa
Italianu
in frétta,
prèsto
Tedescu
schnell.
disgagiàdu , pps, agt Definitzione
de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade
Sinònimos e contràrios
lépidu,
lestru,
lestrulinu,
spessiau
/
cdh. disgaciatu
Tradutziones
Frantzesu
agile,
souple,
rapide
Ingresu
agile,
quick
Ispagnolu
ágil,
rápido,
diligente
Italianu
àgile,
sciòlto,
spedito
Tedescu
flink,
schnell.
frúscu 1 , agt Definitzione
chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente
Sinònimos e contràrios
bruscu*,
càdriu,
frúschinu,
fuliosu,
fúliu
| ctr.
immajonadu,
lenu
Frases
candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe!
2.
intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu
Tradutziones
Frantzesu
rapide,
énergique
Ingresu
quick
Ispagnolu
rápido
Italianu
svèlto,
ràpido,
vigoróso,
enèrgico
Tedescu
schnell,
rasch.
fúliu , agt: fúriu Definitzione
chi si movet faendho tretu meda in pag'ora
Sinònimos e contràrios
dumidosu,
fruscu 1,
fughidosu,
fuliosu,
fúrinu,
fúrridu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
pàsidu
Frases
su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu
Tradutziones
Frantzesu
rapide
Ingresu
speedy
Ispagnolu
rápido
Italianu
velóce
Tedescu
schnell.
imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definitzione
in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare
Sinònimos e contràrios
acoitu,
allestru,
debresse,
pressispressis
| ctr.
abbellu
Maneras de nàrrere
csn:
a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse
Frases
arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vite
Ingresu
hastily
Ispagnolu
de prisa,
rápido
Italianu
prèsto,
in frétta,
rapidaménte
Tedescu
schnell.
luèco , avb: alluegus,
illuegu,
luego,
luegu,
luegus Definitzione
de innoghe a pag'ora, pag'ora o un'iscuta apustis, fintzes deretu, chentza ibertare nudha / luego luego = deretu, itl. immediataménte; luegu pesau, luegu crocau, luegu andau = apenas pesadu, corcadu, andhadu, luego deretu apustis; apo fatu luego = apu fatu impressi, coitendi, su chi fui fendi, su chi depia fai; apo luego fatu = seu acanta de acabbai su chi seu fendi
Sinònimos e contràrios
acoitu,
luegamente
Frases
no istes a s'allora allora: beni luego! ◊ li at pedidu cosa e luego bi l'at dada ◊ cras andhamus a Núoro ma torramus luego ◊ bi so andhadu e mi at pagadu luego ◊ sa mama no aiat abbertu mancu buca chi su fizu luego ch'est curtu (G.Ruju)
Ètimu
spn.
luego
Tradutziones
Frantzesu
tout de suite,
immédiatement,
aussitôt,
vite
Ingresu
at once
Ispagnolu
enseguida,
pronto
Italianu
sùbito,
prèsto
Tedescu
sofort,
bald,
gleich,
schnell.
próntu , agt, nm Definitzione
nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros
Sinònimos e contràrios
ammanitzadu,
daretu
Maneras de nàrrere
csn:
de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu)
Frases
prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no!
2.
seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura
3.
tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu!
4.
candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju)
Sambenados e Provèrbios
smb:
Prontu
Tradutziones
Frantzesu
prêt
Ingresu
ready
Ispagnolu
listo
Italianu
prónto
Tedescu
fertig,
bereit,
schnell,
flink.
trotuliàre, trotulinàre , vrb Definitzione
andhare a troto, unu pagu a troto, a trotighedhu
Sinònimos e contràrios
trotai,
trotigliare
Tradutziones
Frantzesu
trotter,
trottiner
Ingresu
to trot (along)
Ispagnolu
trotar
Italianu
trottare,
trotterellare
Tedescu
traben,
schnell gehen.