allestrídu , pps, agt: allestriu, allistridu Definitzione de allestrire; chi andhat o camminat lestru, faet sa cosa in lestresa Sinònimos e contràrios acodiu, impressadu, impressaridu, impressidu, lestru 2. so bidindhe zente caminendhe allestrida ◊ totos sete tandho los videi cantu sunt mannos e cantu allistridos Tradutziones Frantzesu rapide, expéditif Ingresu speedy, hasty Ispagnolu apresurado, expeditivo Italianu sbrigativo, spìccio Tedescu schnell, rasch.

alléstru, alléstu, allésturu , avb Definitzione cun lestresa, in pagu tempus, da innoghe a pagu, chentza ibertare Sinònimos e contràrios debresse, impresse, luego | ctr. abbellu Frases at a torrai allestru Minedhu? ◊ oh cantu allestru passant sos annos! ◊ Sardigna mia, sos pesantes chizos pesa e mira badhes e pianos pro chi allestru si averent sos disizos (A.Casula) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rapidement Ingresu fastly Ispagnolu deprisa Italianu veloceménte Tedescu schnell.

críspu , agt: grispu Definitzione nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Sinònimos e contràrios arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Maneras de nàrrere csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Frases sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Sambenados e Provèrbios smb: Crispu Ètimu ltn. crispus Tradutziones Frantzesu crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense Ingresu wrinkled, intense, bristly, quick Ispagnolu crespo, intenso, rápido Italianu créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso Tedescu kraus, rauh, schnell, stark.

debrèsse, debrèssi , avb: diabressi, drabessi Definitzione coitandho, chentza pèrdere tempus Sinònimos e contràrios allestru, impresse / cdh. dipressa | ctr. abbellu Frases si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vite, à la hâte Ingresu in a hurry, soon Ispagnolu de prisa Italianu in frétta, prèsto Tedescu schnell.

disgagiàdu , pps, agt Definitzione de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade Sinònimos e contràrios lépidu, lestru, lestrulinu, spessiau / cdh. disgaciatu Tradutziones Frantzesu agile, souple, rapide Ingresu agile, quick Ispagnolu ágil, rápido, diligente Italianu àgile, sciòlto, spedito Tedescu flink, schnell.

frúscu 1 , agt Definitzione chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente Sinònimos e contràrios bruscu*, càdriu, frúschinu, fuliosu, fúliu | ctr. immajonadu, lenu Frases candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe! 2. intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu Tradutziones Frantzesu rapide, énergique Ingresu quick Ispagnolu rápido Italianu svèlto, ràpido, vigoróso, enèrgico Tedescu schnell, rasch.

fúliu , agt: fúriu Definitzione chi si movet faendho tretu meda in pag'ora Sinònimos e contràrios dumidosu, fruscu 1, fughidosu, fuliosu, fúrinu, fúrridu | ctr. asiosu, immajonadu, pàsidu Frases su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu Tradutziones Frantzesu rapide Ingresu speedy Ispagnolu rápido Italianu velóce Tedescu schnell.

imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definitzione in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare Sinònimos e contràrios acoitu, allestru, debresse, pressispressis | ctr. abbellu Maneras de nàrrere csn: a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse Frases arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vite Ingresu hastily Ispagnolu de prisa, rápido Italianu prèsto, in frétta, rapidaménte Tedescu schnell.

luèco , avb: alluegus, illuegu, luego, luegu, luegus Definitzione de innoghe a pag'ora, pag'ora o un'iscuta apustis, fintzes deretu, chentza ibertare nudha / luego luego = deretu, itl. immediataménte; luegu pesau, luegu crocau, luegu andau = apenas pesadu, corcadu, andhadu, luego deretu apustis; apo fatu luego = apu fatu impressi, coitendi, su chi fui fendi, su chi depia fai; apo luego fatu = seu acanta de acabbai su chi seu fendi Sinònimos e contràrios acoitu, luegamente Frases no istes a s'allora allora: beni luego! ◊ li at pedidu cosa e luego bi l'at dada ◊ cras andhamus a Núoro ma torramus luego ◊ bi so andhadu e mi at pagadu luego ◊ sa mama no aiat abbertu mancu buca chi su fizu luego ch'est curtu (G.Ruju) Ètimu spn. luego Tradutziones Frantzesu tout de suite, immédiatement, aussitôt, vite Ingresu at once Ispagnolu enseguida, pronto Italianu sùbito, prèsto Tedescu sofort, bald, gleich, schnell.

próntu , agt, nm Definitzione nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros Sinònimos e contràrios ammanitzadu, daretu Maneras de nàrrere csn: de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu) Frases prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no! 2. seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura 3. tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu! 4. candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju) Sambenados e Provèrbios smb: Prontu Tradutziones Frantzesu prêt Ingresu ready Ispagnolu listo Italianu prónto Tedescu fertig, bereit, schnell, flink.

trotuliàre, trotulinàre , vrb Definitzione andhare a troto, unu pagu a troto, a trotighedhu Sinònimos e contràrios trotai, trotigliare Tradutziones Frantzesu trotter, trottiner Ingresu to trot (along) Ispagnolu trotar Italianu trottare, trotterellare Tedescu traben, schnell gehen.

«« Torra a chircare