acatàdu , pps, agt: acatau 1 Definitzione
de acatare 1; chi si acatat, chi istat atentu de si acatare de totu
Sinònimos e contràrios
abbillu,
abbistu,
ischidadu,
schidu,
speltu
/
abbizadu,
sapidu
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
avisé
Ingresu
shrewd
Ispagnolu
que se ha dado cuenta,
listo,
avisado
Italianu
accòrto
Tedescu
umsichtig.
allutinédhu , agt Definitzione
chi est allutau, allutu meda
Sinònimos e contràrios
arrascuitu,
ispabillu,
prontudu,
sciscitu,
spiscinetu
| ctr.
abbabballocadu,
abbabbiocatu,
abballalloadu
Frases
allutinedhu est!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
alerte
Ingresu
lively,
very attentive
Ispagnolu
avispado,
listo
Italianu
mólto attènto,
vispo
Tedescu
sehr aufmerksam,
lebhaft.
androghéri , agt, nm Definitzione
chi o chie portat trassas, malítzia
Sinònimos e contràrios
ammalisciadu,
franiscu
Frases
undhas androgheras de mare e de rios mi ammuinant che bentu
Ètimu
spn.
droguero
Tradutziones
Frantzesu
chenapan,
fripon
Ingresu
underhand
Ispagnolu
listo,
astuto
Italianu
birbóne
Tedescu
Halunke.
fraíciu , agt, nm: fraissu,
fraitzu Definitzione
chi ingannat, chi o chie giughet fraitza, trassas, e leat s'àteru a ingannu e no dhue at de si ndhe fidare; chi est furuncu, foressiu; nau in cobertantza, su margiane
Sinònimos e contràrios
falsu,
fraitzosu,
libberiscu,
traitore,
transosu
/
arrapiante,
forúnciu,
francudu,
furànciu,
furone
/
grodhe,
magliane,
matzone
Frases
si pagu pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhu furat is pudhas ◊ si sunt pijendhe mannas e mannujos cun s'ojada fraitza (G.Fiori)◊ no ti acostis, lah ca custu cani est fraitzu! ◊ amiga o fraitza est sa preséntzia tua? ◊ mi seo lassau tentare dae bisos fraícios!
2.
su fraitzu est torradu cun àteros ladros
Sambenados e Provèrbios
prb:
fraitzu perdit su pilu ma no s'imbitzu
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rusé
Ingresu
shrewd,
cunning fellow
Ispagnolu
astuto,
listo
Italianu
astuto
Tedescu
schlau,
Schlaukopf.
fúlbu , agt, nm: furbu Definitzione
chi o chie giughet trassas, ischit intrare in is cosas e chistiones chentza giare a bíere totu su chi dhi podet andhare in contràriu
Sinònimos e contràrios
bulbu 1,
filone 2,
grodhone,
malfusu,
prinnigheri
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
rusé
Ingresu
wily,
cunning fellow
Ispagnolu
listo,
astuto
Italianu
furbo
Tedescu
schlau,
Schlaukopf,
Schlauberger.
próntu , agt, nm Definitzione
nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros
Sinònimos e contràrios
ammanitzadu,
daretu
Maneras de nàrrere
csn:
de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu)
Frases
prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no!
2.
seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura
3.
tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu!
4.
candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju)
Sambenados e Provèrbios
smb:
Prontu
Tradutziones
Frantzesu
prêt
Ingresu
ready
Ispagnolu
listo
Italianu
prónto
Tedescu
fertig,
bereit,
schnell,
flink.
sciscítu , nm Definitzione
piciochedhu abbistu, scadrallutu
Sinònimos e contràrios
spiscinetu
Tradutziones
Frantzesu
vif,
alerte
Ingresu
lively and witty child
Ispagnolu
chico avispado,
listo
Italianu
ragazzo vispo e spiritóso
Tedescu
munterer und witziger Junge.
trasséri , nm, agt Definitzione
chi o chie est totu trassas, prenu de trassas malas
Sinònimos e contràrios
abbiseri,
ammalisciadu,
fraíciu,
imbodhiosu,
maganzosu,
malisciosu,
prinnigheri,
transosu,
trassadori,
trassàrgiu
Frases
no fatzas sa trassera, chi mi dh'ant iscoviau! ◊ cussa zòvana fuit una trassera chi l'ischiat fagher bene sa cumédia! ◊ ma lah ca sunt trasseris cussos pulíticos, lah!…◊ cussu est trasseri che marxani
2.
cun móvidas trasseras de serpente ti dat sa manu e pesat avolotu e candho cres chi l'as bene connotu de s'internu sa cara est diferente
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rusé,
celui qui fait des manigances
Ingresu
shrewd,
plotter
Ispagnolu
listo,
espabilado
Italianu
scaltro,
macchinatóre
Tedescu
schlau,
Anstifter.