abriòre , nm: abrore,
avriore,
avrore Definitzione
fritu forte; su èssere abru, areste, arestadu, nau de cosas, de gente, de logu / s'avrore de sa morte mala = dolore, dispiaghere mannu
Sinònimos e contràrios
abrura,
frigidúmene,
frigilidade,
fritore,
frizidore
| ctr.
basca,
caentu,
calura
Frases
su focu in su cuzone cajentavat sa carena isfritia dae s'avrore ◊ pro te bi sunt sos abrores chi àlidant in sos buscos (F.Pitzolu)◊ s'abriore de zannarju mi móssiat sas carres ◊ sa note fit comintzandhe a dare borta e s'abriore si fachiat intèndhere piticandhe sas carres
Terminologia iscientìfica
tpm
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
froid vif,
sauvagerie
Ingresu
very cold,
wildness
Ispagnolu
frío cortante,
selvatiquez
Italianu
fréddo pungènte,
selvatichézza
Tedescu
beißende Kälte,
Wildheit.
allampàda , nf: allampata,
allampiada,
lampada Definitzione
su lampare, nau de una lughe, de is ogos, su bíere una cosa un'apenas, su tanti de si ndhe acatare: fintzes abbaidada lestra
Sinònimos e contràrios
allampigiada
/
abbaidada,
slampiada
2.
at biu s'allampiada de un'animali intanendusí
3.
sos ómines zant un’allampiada a su caminu e apubant unu pitzocu brincandhe su muru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éclair,
regard vif
Ingresu
gaze,
winking
Ispagnolu
relampagueo,
parpadeo
Italianu
lampeggiaménto,
sguardo vivace
Tedescu
Funkeln.
arreputzàdu , agt Sinònimos e contràrios
alleporedhau,
alleporizadu,
incaboniscau,
ingrigliadu
Frases
die cun die lu bido prus arreputzadu (G.Ruju)
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardi,
vif
Ingresu
lively,
jaunty
Ispagnolu
vivo,
vivaracho
Italianu
ringalluzzito,
vivace
Tedescu
eitel,
lebhaft.
bagliúgulu , agt Definitzione
chi est giau a su giogu, a sa brulla
Sinònimos e contràrios
brullanu,
fruscinedhu,
ispabillu,
sbrillau
Frases
est unu pitzinnu bagliúgulu
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
vif,
amusant
Ingresu
lively
Ispagnolu
juguetón
Italianu
vivace,
scherzóso
Tedescu
lebhaft,
munter.
fruscinédhu , agt, nm Definitzione
nau de piciochedhu chi istat sèmpere a su move move, chi no istat mai firmu
Sinònimos e contràrios
bagliúgulu,
piberudu
/
fangoteri,
fragnóculu,
mintirotu,
sbrillau,
tocaredhu
Frases
a pipia tui fias fruscinedha meda
Tradutziones
Frantzesu
vif,
animé,
petit diable
Ingresu
lively (child)
Ispagnolu
vivaz,
niño travieso
Italianu
vivace,
frùgolo
Tedescu
lebhaft,
Wildfang.
ispabíllu , agt, nm: ispavillu,
ispibígliu,
ispipillu,
ispivígliu,
ispivillu Definitzione
chi o chie tenet una manera de istare e de fàere atenta meda, a totu, a ogos apertos; fintzes chi est alligru
Sinònimos e contràrios
abbillu,
abbistu,
allutinedhu,
capíbbili,
iscardallutu,
sbrillau,
spiscinetu
| ctr.
babbalocu,
tolondro
Maneras de nàrrere
csn:
i. che grodho, che matzone = meda; focu ispipillu = tenindhe a frama
Frases
su pitzinnu fit ispibillu meda ◊ mi consizabat de istare atentu, ca mi cheriat prus ispipillu in su travallu ◊ ispivilla comente l'agguantat chi de l'amare mi benit pertzisu ◊ fit unu cane ispavillu meda ◊ sunt pitzinnos abbistos e ispavillos ◊ istat che fera sa piús ispivíglia ◊ fit ómine ispipillu o macu mannu?
2.
bi at calchi coro in ispibígliu: forsis sa muzere, sa mama ant atzesu fogu de amore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vif
Ingresu
quick,
vivacious
Ispagnolu
despabilado
Italianu
vivace,
svéglio
Tedescu
lebhaft,
geweckt.
ispipigliàre, ispipillàre , vrb: ispipilliare,
isprivillare,
spibillae Definitzione
essire o fàere prus biu, prus ischidu, abbistu, prontu, fàere impresse / i. su sonnu = fàere passare su sonnu, fàere ischidare
Sinònimos e contràrios
ispabigliare*
Frases
su binu batit allegria e ispipillat sa fantasia ◊ sicomente non miras, carchi die t'ispipillas si ses ocricunzau! ◊ sa vidha si est torrandhe a ispipillare apustis de sa gherra ◊ Antonedhu si fut isprivillau e birgunza no ndhe teniat prus ◊ bos ispipíglio su sonnu, deo!
2.
ispipíllati, si los cheres bídere colandhe! ◊ si no t'ispipillas, sos àteros ti nche colant totus a innantis
Tradutziones
Frantzesu
faire ou devenir plus vif,
animé
Ingresu
to liven up
Ispagnolu
animar
Italianu
vivacizzare
Tedescu
beleben.
ispramàu , pps, agt: isprammadu,
spramau Definitzione
de ispramare; nau de colore, chi est biu meda, tropu alligru, chi agiummai pigat a ogos / a s'isprammada = de pàrrere faghindhe sa sprama, morindhe de assuconu, de sa timoria, a boghes
Sinònimos e contràrios
assantiau,
assuconadu
2.
che un'isprammadu so cúrridu a su dutore ca sa pitzinna istaiat male meda ◊ sa terra si li fit abberta innantis lassèndhelu tremèndhesi isprammadu ◊ boghes isprammadas as a intèndhere ◊ ispramau de sa timentza, su pastoredhu si fut fuiu cun totu is crabas
3.
a sa muda piango a s'ispramada
Tradutziones
Frantzesu
horrifié,
épouvanté,
vif
Ingresu
horrified,
frightened,
vivid
Ispagnolu
horrorizado
Italianu
inorridito,
spaventato,
vìvido
Tedescu
entsetzt,
erschreckt,
lebhaft.
prontúdu , agt Definitzione
chi tenet prontu, atza meda, fintzes a tropu
Sinònimos e contràrios
assudu,
acudiosu,
agudígliu,
atreviu,
atzilosu,
isprontiu,
trempista
Frases
prontudu, dh'iat nau: - Marranu! ◊ su prontudu est unu chi no si atuldit e risponnet cun prontesa
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vif,
effronté
Ingresu
lively,
cheeky
Ispagnolu
osado,
descarado
Italianu
vivace,
sfacciato
Tedescu
lebhaft,
frech,
unverschämt.
sbeliàu , pps, agt: isbelliau Definitzione
de sbeliai; nau de unu piciochedhu, chi est pentzandho totu a su giogu e a s'ispàssiu, chi no faet atentzione a sa faina chi est faendho, a su chi dhi funt naendho, ca est pentzandho in àteru, a giogare
Sinònimos e contràrios
avagliaradu,
disabbutu,
isàbbitu,
isagherau,
isoncu
/
cdh. svariatu
Frases
ses tropu sbeliau, piciochedhu: is cosas chi iscrínt is giornalis no funt po tui!
Tradutziones
Frantzesu
distrait,
loufoque vif (pop.)
Ingresu
absent-minded,
lively
Ispagnolu
despistado
Italianu
distratto,
svampito,
vivace
Tedescu
zerstreut,
abgelenkt,
lebhaft.
sciscítu , nm Definitzione
piciochedhu abbistu, scadrallutu
Sinònimos e contràrios
spiscinetu
Tradutziones
Frantzesu
vif,
alerte
Ingresu
lively and witty child
Ispagnolu
chico avispado,
listo
Italianu
ragazzo vispo e spiritóso
Tedescu
munterer und witziger Junge.