càdriu , agt: càrdiu,
càtriu,
cràdiu 1,
cràtiu Definitzione
si narat de una cosa ca est lisa; de una cosa o de unu chi ch’essit o tzucat in lestresa, airau, cun fortza (ma, segundhu ite, fintzes crispu, coment'e ufrau, es. tita prena de late)
Sinònimos e contràrios
chídrinu,
crispu,
fruscu 1,
ghidhitu
| ctr.
selenu,
lenu
Maneras de nàrrere
csn:
conchi cràdiu = conchi ispilidu, ispinniau; dàrendhe una cràdia e una lena = donaindi una frida e una callenti (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa; tita càrdia = crispa, prena; travàgliu cràtiu = apretadu, meda, fatu impresse; sole cràtiu = forte, pitziosu
Frases
a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! ◊ sa balla ch'essit cràdia dae su fusile ◊ candho mi at bidu assupríndheli a fuste za ch'est essidu cràdiu! ◊ a s'ispronizada su cadhu ch'est essidu a passu cràdiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
intense,
agile,
leste
Ingresu
quick,
intense
Ispagnolu
intenso,
ágil
Italianu
intènso,
scattante
Tedescu
stark,
flink.
críspu , agt: grispu Definitzione
nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza
Sinònimos e contràrios
arraspinosu,
arraspiosu,
faratzosu,
rafiganzosu,
raspitzu
/
càdriu,
chíbbalu,
chídrinu,
intrusciadu,
lestru
| ctr.
lísiu
/
acalamau,
lenu
Maneras de nàrrere
csn:
dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu
Frases
sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas
2.
si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu
3.
mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras)
4.
no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju)
5.
l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire
6.
sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Crispu
Ètimu
ltn.
crispus
Tradutziones
Frantzesu
crêpé,
rêche,
hérissé,
accéléré,
intense
Ingresu
wrinkled,
intense,
bristly,
quick
Ispagnolu
crespo,
intenso,
rápido
Italianu
créspo,
rùvido,
ìspido,
accelerato,
intènso
Tedescu
kraus,
rauh,
schnell,
stark.
disgagiàdu , pps, agt Definitzione
de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade
Sinònimos e contràrios
lépidu,
lestru,
lestrulinu,
spessiau
/
cdh. disgaciatu
Tradutziones
Frantzesu
agile,
souple,
rapide
Ingresu
agile,
quick
Ispagnolu
ágil,
rápido,
diligente
Italianu
àgile,
sciòlto,
spedito
Tedescu
flink,
schnell.
frúscu 1 , agt Definitzione
chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente
Sinònimos e contràrios
bruscu*,
càdriu,
frúschinu,
fuliosu,
fúliu
| ctr.
immajonadu,
lenu
Frases
candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe!
2.
intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu
Tradutziones
Frantzesu
rapide,
énergique
Ingresu
quick
Ispagnolu
rápido
Italianu
svèlto,
ràpido,
vigoróso,
enèrgico
Tedescu
schnell,
rasch.
ispabíllu , agt, nm: ispavillu,
ispibígliu,
ispipillu,
ispivígliu,
ispivillu Definitzione
chi o chie tenet una manera de istare e de fàere atenta meda, a totu, a ogos apertos; fintzes chi est alligru
Sinònimos e contràrios
abbillu,
abbistu,
allutinedhu,
capíbbili,
iscardallutu,
sbrillau,
spiscinetu
| ctr.
babbalocu,
tolondro
Maneras de nàrrere
csn:
i. che grodho, che matzone = meda; focu ispipillu = tenindhe a frama
Frases
su pitzinnu fit ispibillu meda ◊ mi consizabat de istare atentu, ca mi cheriat prus ispipillu in su travallu ◊ ispivilla comente l'agguantat chi de l'amare mi benit pertzisu ◊ fit unu cane ispavillu meda ◊ sunt pitzinnos abbistos e ispavillos ◊ istat che fera sa piús ispivíglia ◊ fit ómine ispipillu o macu mannu?
2.
bi at calchi coro in ispibígliu: forsis sa muzere, sa mama ant atzesu fogu de amore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vif
Ingresu
quick,
vivacious
Ispagnolu
despabilado
Italianu
vivace,
svéglio
Tedescu
lebhaft,
geweckt.
lestrulínu , agt Definitzione
chi faet lestru, chi s'ischit mòvere cun facilidade manna
Sinònimos e contràrios
abbistu,
lépidu,
lestru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
agile
Ingresu
quick
Ispagnolu
ágil
Italianu
àgile
Tedescu
flink.
reminídu , pps, agt Definitzione
de reminire; nau de ccn., chi faet sa cosa cun lestresa / r. che una balla = lestru meda, che lampu
Sinònimos e contràrios
àbbile 1,
coidadosu,
fúrridu,
lestru
/
furighedhosu
| ctr.
adasiau,
cacallenu,
cojanesu
2.
est torrendhe insegus, reminidu, minateri, paret chi cherfat atzotare cudhos chi sunt faghindhe male
Tradutziones
Frantzesu
rapide,
éveillé
Ingresu
quick,
able
Ispagnolu
ágil,
diestro
Italianu
svèlto,
àbile
Tedescu
rege.
scírfu , nm Definitzione
logu ue sa terra est ledreledre, modhe chi no faet a dhue colare ca si che afundhat
Sinònimos e contràrios
terravodha
Terminologia iscientìfica
slg
Tradutziones
Frantzesu
sables mouvants
Ingresu
quick sand
Ispagnolu
arenas movedizas
Italianu
sàbbie mòbili
Tedescu
Fliesssand.
spirrítu 1 , agt Sinònimos e contràrios
iltrízile
/
lestru,
lestrulinu,
spirrincu
Frases
beni a innòi, spirritu mau!
Tradutziones
Frantzesu
agile
Ingresu
quick
Ispagnolu
ágil
Italianu
àgile
Tedescu
flink.