arretepuntànti , agt Definitzione chi andhat deretu a css. logu o discursu o iscopu cun cóidu e decisione Tradutziones Frantzesu tout droit Ingresu straight Ispagnolu rápido Italianu difilato Tedescu geradeaus.

críspu , agt: grispu Definitzione nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Sinònimos e contràrios arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Maneras de nàrrere csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Frases sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Sambenados e Provèrbios smb: Crispu Ètimu ltn. crispus Tradutziones Frantzesu crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense Ingresu wrinkled, intense, bristly, quick Ispagnolu crespo, intenso, rápido Italianu créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso Tedescu kraus, rauh, schnell, stark.

disgagiàdu , pps, agt Definitzione de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade Sinònimos e contràrios lépidu, lestru, lestrulinu, spessiau / cdh. disgaciatu Tradutziones Frantzesu agile, souple, rapide Ingresu agile, quick Ispagnolu ágil, rápido, diligente Italianu àgile, sciòlto, spedito Tedescu flink, schnell.

frúscu 1 , agt Definitzione chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente Sinònimos e contràrios bruscu*, càdriu, frúschinu, fuliosu, fúliu | ctr. immajonadu, lenu Frases candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe! 2. intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu Tradutziones Frantzesu rapide, énergique Ingresu quick Ispagnolu rápido Italianu svèlto, ràpido, vigoróso, enèrgico Tedescu schnell, rasch.

fuliósu , agt: furiosu, furriosu Definitzione chi si movet lestru meda, cun fúrria e fuliesa, mescamente po sa fortza chi giughet / èssere o intrare che male furiosu = cummentzai ccn. cosa acoment'e chi si ndi bollat isciusciai su mundu, de sa ganas de fai, e apustis firmaisí e no fai prus nudha Sinònimos e contràrios airadu, fruscu 1, fúliu, furianu, fúrridu, infrusau, toleatzu | ctr. asiosu, immajonadu, lenu Frases su bentu est fuliosu ◊ su pitzinnu at tímiu ca at bistu sa curridura furiosa de sa béstia ◊ at isboetadu s'ebba e si est móida furiosa ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ s'àcua de s'arriu est furriosa candu ndi calat de is montis 2. a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu ◊ no sias che male furiosu: aispeta! Sambenados e Provèrbios prb: cuadhu furiosu no cumprit arringu ◊ male furiosu coitat a passare Ètimu itl. furioso Tradutziones Frantzesu rapide, impétueux Ingresu speedy, violent Ispagnolu rápido, impetuoso Italianu velóce, impetuóso, irruènte Tedescu schnell, heftig, ungestüm.

fúliu , agt: fúriu Definitzione chi si movet faendho tretu meda in pag'ora Sinònimos e contràrios dumidosu, fruscu 1, fughidosu, fuliosu, fúrinu, fúrridu | ctr. asiosu, immajonadu, pàsidu Frases su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu Tradutziones Frantzesu rapide Ingresu speedy Ispagnolu rápido Italianu velóce Tedescu schnell.

fúrridu , agt: fúsidu Definitzione chi si movet lestru meda, cun fortza puru Sinònimos e contràrios fughidosu, fuliosu, fúliu | ctr. asiosu, immajonadu, lenu Maneras de nàrrere csn: pesada fúrrida = fata a sa lestra (e cun ingannu), chentza ispetare a si frimmare a bídere su pesu zustu; fúsidu che foete = meda, gai fúrridu de tzocare che foete candho s'iscudet; faedhare a boghe fúsida = cun seguresa, chentza istare a su pentza e torra Frases sa currente fúrrida de sos trainos morit atapèndhesi a sas digas ◊ s'astore si betat fúrridu che lampu ◊ noche trazat s'undha fúsida de su fiúmene ◊ che frundha fúrridu e lentu che frina ◊ custu trenu andhaiat fúsidu ◊ su tempus passat fúsidu che bentu 2. Lionora fúrriat de palas e ch’essit a fora fúsida che foete Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rapide, impétueux Ingresu fast, forceful Ispagnolu rápido, impetuoso Italianu velóce, impetuóso Tedescu rasch, ungestüm.

imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definitzione in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare Sinònimos e contràrios acoitu, allestru, debresse, pressispressis | ctr. abbellu Maneras de nàrrere csn: a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse Frases arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vite Ingresu hastily Ispagnolu de prisa, rápido Italianu prèsto, in frétta, rapidaménte Tedescu schnell.

léstru , agt, nm, avb: lestu, lésturu Definitzione chi o chie faet o si movet impresse, in pag'ora, in pagu tempus: s'impreat coment'e agt. e coment'e avb. (ma cuncordat che a s'agt. etotu)/ avb.: a sa lestra = in lestresa; crèsciri a lestru (allestru), de lestru = impresse; a lestru = a presse, luego Sinònimos e contràrios fruscu 1 | ctr. adasiau, cagallente, immajonadu Frases est lestru faghindhe sa cosa: no istat duiddui, no! ◊ isse est lestru manighendhe e lestru triballendhe ◊ est lesta lesta, che pisci in logu de festa ◊ est lésturu che unu gatu, che focu, che lampu, che furitu, che balla de iscupeta ◊ cantu bramo in s'ispàtziu bolare comente lestru est su pensamentu! 2. su mundhu est de sos lestros 3. a lestru o a tardu at a bènnere ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant, cun s'afinu in su gúturu ◊ faghe lestru!, faghide lestros! ◊ si caminamus lestros assuprimus chito Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu rapide Ingresu swift Ispagnolu rápido, pronto Italianu lèsto, svèlto, sollécito Tedescu flink.

«« Torra a chircare