càdriu , agt: càrdiu,
càtriu,
cràdiu 1,
cràtiu Definitzione
si narat de una cosa ca est lisa; de una cosa o de unu chi ch’essit o tzucat in lestresa, airau, cun fortza (ma, segundhu ite, fintzes crispu, coment'e ufrau, es. tita prena de late)
Sinònimos e contràrios
chídrinu,
crispu,
fruscu 1,
ghidhitu
| ctr.
selenu,
lenu
Maneras de nàrrere
csn:
conchi cràdiu = conchi ispilidu, ispinniau; dàrendhe una cràdia e una lena = donaindi una frida e una callenti (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa; tita càrdia = crispa, prena; travàgliu cràtiu = apretadu, meda, fatu impresse; sole cràtiu = forte, pitziosu
Frases
a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! ◊ sa balla ch'essit cràdia dae su fusile ◊ candho mi at bidu assupríndheli a fuste za ch'est essidu cràdiu! ◊ a s'ispronizada su cadhu ch'est essidu a passu cràdiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
intense,
agile,
leste
Ingresu
quick,
intense
Ispagnolu
intenso,
ágil
Italianu
intènso,
scattante
Tedescu
stark,
flink.
disgagiàdu , pps, agt Definitzione
de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade
Sinònimos e contràrios
lépidu,
lestru,
lestrulinu,
spessiau
/
cdh. disgaciatu
Tradutziones
Frantzesu
agile,
souple,
rapide
Ingresu
agile,
quick
Ispagnolu
ágil,
rápido,
diligente
Italianu
àgile,
sciòlto,
spedito
Tedescu
flink,
schnell.
léstru , agt, nm, avb: lestu,
lésturu Definitzione
chi o chie faet o si movet impresse, in pag'ora, in pagu tempus: s'impreat coment'e agt. e coment'e avb. (ma cuncordat che a s'agt. etotu)/ avb.: a sa lestra = in lestresa; crèsciri a lestru (allestru), de lestru = impresse; a lestru = a presse, luego
Sinònimos e contràrios
fruscu 1
| ctr.
adasiau,
cagallente,
immajonadu
Frases
est lestru faghindhe sa cosa: no istat duiddui, no! ◊ isse est lestru manighendhe e lestru triballendhe ◊ est lesta lesta, che pisci in logu de festa ◊ est lésturu che unu gatu, che focu, che lampu, che furitu, che balla de iscupeta ◊ cantu bramo in s'ispàtziu bolare comente lestru est su pensamentu!
2.
su mundhu est de sos lestros
3.
a lestru o a tardu at a bènnere ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant, cun s'afinu in su gúturu ◊ faghe lestru!, faghide lestros! ◊ si caminamus lestros assuprimus chito
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
rapide
Ingresu
swift
Ispagnolu
rápido,
pronto
Italianu
lèsto,
svèlto,
sollécito
Tedescu
flink.
lestrulínu , agt Definitzione
chi faet lestru, chi s'ischit mòvere cun facilidade manna
Sinònimos e contràrios
abbistu,
lépidu,
lestru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
agile
Ingresu
quick
Ispagnolu
ágil
Italianu
àgile
Tedescu
flink.
próntu , agt, nm Definitzione
nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros
Sinònimos e contràrios
ammanitzadu,
daretu
Maneras de nàrrere
csn:
de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu)
Frases
prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no!
2.
seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura
3.
tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu!
4.
candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju)
Sambenados e Provèrbios
smb:
Prontu
Tradutziones
Frantzesu
prêt
Ingresu
ready
Ispagnolu
listo
Italianu
prónto
Tedescu
fertig,
bereit,
schnell,
flink.
spirrítu 1 , agt Sinònimos e contràrios
iltrízile
/
lestru,
lestrulinu,
spirrincu
Frases
beni a innòi, spirritu mau!
Tradutziones
Frantzesu
agile
Ingresu
quick
Ispagnolu
ágil
Italianu
àgile
Tedescu
flink.