abriòre , nm: abrore,
avriore,
avrore Definizione
fritu forte; su èssere abru, areste, arestadu, nau de cosas, de gente, de logu / s'avrore de sa morte mala = dolore, dispiaghere mannu
Sinonimi e contrari
abrura,
frigidúmene,
frigilidade,
fritore,
frizidore
| ctr.
basca,
caentu,
calura
Frasi
su focu in su cuzone cajentavat sa carena isfritia dae s'avrore ◊ pro te bi sunt sos abrores chi àlidant in sos buscos (F.Pitzolu)◊ s'abriore de zannarju mi móssiat sas carres ◊ sa note fit comintzandhe a dare borta e s'abriore si fachiat intèndhere piticandhe sas carres
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
froid vif,
sauvagerie
Inglese
very cold,
wildness
Spagnolo
frío cortante,
selvatiquez
Italiano
fréddo pungènte,
selvatichézza
Tedesco
beißende Kälte,
Wildheit.
allampàda , nf: allampata,
allampiada,
lampada Definizione
su lampare, nau de una lughe, de is ogos, su bíere una cosa un'apenas, su tanti de si ndhe acatare: fintzes abbaidada lestra
Sinonimi e contrari
allampigiada
/
abbaidada,
slampiada
2.
at biu s'allampiada de un'animali intanendusí
3.
sos ómines zant un’allampiada a su caminu e apubant unu pitzocu brincandhe su muru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclair,
regard vif
Inglese
gaze,
winking
Spagnolo
relampagueo,
parpadeo
Italiano
lampeggiaménto,
sguardo vivace
Tedesco
Funkeln.
arreputzàdu , agt Sinonimi e contrari
alleporedhau,
alleporizadu,
incaboniscau,
ingrigliadu
Frasi
die cun die lu bido prus arreputzadu (G.Ruju)
Traduzioni
Francese
ragaillardi,
vif
Inglese
lively,
jaunty
Spagnolo
vivo,
vivaracho
Italiano
ringalluzzito,
vivace
Tedesco
eitel,
lebhaft.
bagliúgulu , agt Definizione
chi est giau a su giogu, a sa brulla
Sinonimi e contrari
brullanu,
fruscinedhu,
ispabillu,
sbrillau
Frasi
est unu pitzinnu bagliúgulu
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
vif,
amusant
Inglese
lively
Spagnolo
juguetón
Italiano
vivace,
scherzóso
Tedesco
lebhaft,
munter.
fruscinédhu , agt, nm Definizione
nau de piciochedhu chi istat sèmpere a su move move, chi no istat mai firmu
Sinonimi e contrari
bagliúgulu,
piberudu
/
fangoteri,
fragnóculu,
mintirotu,
sbrillau,
tocaredhu
Frasi
a pipia tui fias fruscinedha meda
Traduzioni
Francese
vif,
animé,
petit diable
Inglese
lively (child)
Spagnolo
vivaz,
niño travieso
Italiano
vivace,
frùgolo
Tedesco
lebhaft,
Wildfang.
ispabíllu , agt, nm: ispavillu,
ispibígliu,
ispipillu,
ispivígliu,
ispivillu Definizione
chi o chie tenet una manera de istare e de fàere atenta meda, a totu, a ogos apertos; fintzes chi est alligru
Sinonimi e contrari
abbillu,
abbistu,
allutinedhu,
capíbbili,
iscardallutu,
sbrillau,
spiscinetu
| ctr.
babbalocu,
tolondro
Modi di dire
csn:
i. che grodho, che matzone = meda; focu ispipillu = tenindhe a frama
Frasi
su pitzinnu fit ispibillu meda ◊ mi consizabat de istare atentu, ca mi cheriat prus ispipillu in su travallu ◊ ispivilla comente l'agguantat chi de l'amare mi benit pertzisu ◊ fit unu cane ispavillu meda ◊ sunt pitzinnos abbistos e ispavillos ◊ istat che fera sa piús ispivíglia ◊ fit ómine ispipillu o macu mannu?
2.
bi at calchi coro in ispibígliu: forsis sa muzere, sa mama ant atzesu fogu de amore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vif
Inglese
quick,
vivacious
Spagnolo
despabilado
Italiano
vivace,
svéglio
Tedesco
lebhaft,
geweckt.
ispipigliàre, ispipillàre , vrb: ispipilliare,
isprivillare,
spibillae Definizione
essire o fàere prus biu, prus ischidu, abbistu, prontu, fàere impresse / i. su sonnu = fàere passare su sonnu, fàere ischidare
Sinonimi e contrari
ispabigliare*
Frasi
su binu batit allegria e ispipillat sa fantasia ◊ sicomente non miras, carchi die t'ispipillas si ses ocricunzau! ◊ sa vidha si est torrandhe a ispipillare apustis de sa gherra ◊ Antonedhu si fut isprivillau e birgunza no ndhe teniat prus ◊ bos ispipíglio su sonnu, deo!
2.
ispipíllati, si los cheres bídere colandhe! ◊ si no t'ispipillas, sos àteros ti nche colant totus a innantis
Traduzioni
Francese
faire ou devenir plus vif,
animé
Inglese
to liven up
Spagnolo
animar
Italiano
vivacizzare
Tedesco
beleben.
ispramàu , pps, agt: isprammadu,
spramau Definizione
de ispramare; nau de colore, chi est biu meda, tropu alligru, chi agiummai pigat a ogos / a s'isprammada = de pàrrere faghindhe sa sprama, morindhe de assuconu, de sa timoria, a boghes
Sinonimi e contrari
assantiau,
assuconadu
2.
che un'isprammadu so cúrridu a su dutore ca sa pitzinna istaiat male meda ◊ sa terra si li fit abberta innantis lassèndhelu tremèndhesi isprammadu ◊ boghes isprammadas as a intèndhere ◊ ispramau de sa timentza, su pastoredhu si fut fuiu cun totu is crabas
3.
a sa muda piango a s'ispramada
Traduzioni
Francese
horrifié,
épouvanté,
vif
Inglese
horrified,
frightened,
vivid
Spagnolo
horrorizado
Italiano
inorridito,
spaventato,
vìvido
Tedesco
entsetzt,
erschreckt,
lebhaft.
prontúdu , agt Definizione
chi tenet prontu, atza meda, fintzes a tropu
Sinonimi e contrari
assudu,
acudiosu,
agudígliu,
atreviu,
atzilosu,
isprontiu,
trempista
Frasi
prontudu, dh'iat nau: - Marranu! ◊ su prontudu est unu chi no si atuldit e risponnet cun prontesa
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vif,
effronté
Inglese
lively,
cheeky
Spagnolo
osado,
descarado
Italiano
vivace,
sfacciato
Tedesco
lebhaft,
frech,
unverschämt.
sbeliàu , pps, agt: isbelliau Definizione
de sbeliai; nau de unu piciochedhu, chi est pentzandho totu a su giogu e a s'ispàssiu, chi no faet atentzione a sa faina chi est faendho, a su chi dhi funt naendho, ca est pentzandho in àteru, a giogare
Sinonimi e contrari
avagliaradu,
disabbutu,
isàbbitu,
isagherau,
isoncu
/
cdh. svariatu
Frasi
ses tropu sbeliau, piciochedhu: is cosas chi iscrínt is giornalis no funt po tui!
Traduzioni
Francese
distrait,
loufoque vif (pop.)
Inglese
absent-minded,
lively
Spagnolo
despistado
Italiano
distratto,
svampito,
vivace
Tedesco
zerstreut,
abgelenkt,
lebhaft.
sciscítu , nm Definizione
piciochedhu abbistu, scadrallutu
Sinonimi e contrari
spiscinetu
Traduzioni
Francese
vif,
alerte
Inglese
lively and witty child
Spagnolo
chico avispado,
listo
Italiano
ragazzo vispo e spiritóso
Tedesco
munterer und witziger Junge.