allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definitzione papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Sinònimos e contràrios allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Frases castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ragaillardir, se pomponner, se parer Ingresu to dress up to make cocky (oneself) Ispagnolu fortalecer, acicalarse Italianu rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi Tedescu stark werden, eitel werden, sich aufputzen.

alleporedhàre , vrb Definitzione èssere alligros; èssere o bènnere in calore Sinònimos e contràrios alleporizare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare / insuai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ragaillardir Ingresu to make cocky, to be merry Ispagnolu estar alegre, estar cachondo Italianu èssere allégro, ringalluzzare Tedescu fröhlich sein, eitel werden.

alleporedhàu , pps, agt Definitzione de alleporedhare Sinònimos e contràrios alleputzau, alleporizadu, arreputzadu / incaboniscau, ingrigliadu Tradutziones Frantzesu ragaillardi, gai Ingresu made cocky, merry Ispagnolu alegre, cachondo Italianu ringalluzzito, allégro Tedescu eitel geworden, fröhlich.

alleporizàre , vrb Definitzione brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere Sinònimos e contràrios alleporedhare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ragaillardir Ingresu to make cocky Ispagnolu estar alegre, ponerse cachondo Italianu ringalluzzire Tedescu eitel werden.

alleputzàu , pps, agt: alliputzau Definitzione de alleputzai Sinònimos e contràrios alleporedhau, alleporizadu, alleputziu, arrempudhiu, trinitu / cdh. achinchinnatu 2. totu alleputzau si dha cantat, prexau! 3. gei ses alleputzau, oi, paris unu sennori! ◊ mulleri alleputzada… corramenta segura! ◊ cun pobidhu miu gi no fiat cosa de s'arrosci, sempri bèni alliputzau fiat Tradutziones Frantzesu ragaillardi, gai, pomponné Ingresu made cocky, merry, dressed up Ispagnolu alegre, acicalado Italianu ringalluzzito, allégro, agghindato Tedescu eitel geworden, fröhlich, herausgeputzt.

apudhài , vrb: apudhare Definitzione su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas Sinònimos e contràrios apiculai, apodhilare, apudhalzare / ampiai, alciare / alleporedhare, alleporizare, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Frases ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru… 2. sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se percher, ragaillardir, remplir d'orgueil Ingresu to perch, to make proud, to make cocky Ispagnolu posarse los pájaros, engallarse Italianu appollaiarsi, ringalluzzire, insuperbire Tedescu sich niederkauen, eitel werden, stolz werden.

apudhichinàre, apudhighinàre , vrb Definitzione fàere su pudhighinu, che is pudhighinos, nau prus che àteru in cobertantza de is piciochedhos; su si pònnere o istare che pudhas, che pudhighinos in pitzu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios alleporedhare, alleporizare, apudhai, incaboniscai, ingrigliare / apudhalzare 2. apudhighinada in sas àlbures, sighiat a si fàghere sa zoronada budhinne cariasa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'enorgueillir, ragaillardir Ingresu to make proud, to make cocky Ispagnolu engallarse Italianu insuperbirsi, ringalluzzire Tedescu stolz werden, eitel werden.

arrampudhíu , agt: arrempudhiu, arrepudhiu Definitzione chi est in pudhu, inganatzidu, fintzes bestiu bene Sinònimos e contràrios alleputzau, galosu, inganatzidu Frases su bírdiu fiat un'ómini arrampudhiu e sena de rispetu perunu po sa fillasta (F.Carlini)◊ nara, o piciochedhu… ge non ast a èssi tropu arrampudhiu, chi bolis intrai aundi est filla mia?!…◊ ma càstia, est béciu ma barrosu e arrampudhiu, circhendi fémina po si torrai a cojai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ragaillardi Ingresu cocky Ispagnolu engreído Italianu ringalluzzito Tedescu eitel.

arreputzàdu , agt Sinònimos e contràrios alleporedhau, alleporizadu, incaboniscau, ingrigliadu Frases die cun die lu bido prus arreputzadu (G.Ruju) Tradutziones Frantzesu ragaillardi, vif Ingresu lively, jaunty Ispagnolu vivo, vivaracho Italianu ringalluzzito, vivace Tedescu eitel, lebhaft.

bagiànu 1 , agt: bogianu Definitzione chi si credet, chi si giaet importu mannu Sinònimos e contràrios abagiau, agiogatzadu, bagianeri, bantageri, brafanteri, frallusteri, gioguanu, ispacone, marietadore, piberudu, scaviau, ventulanu Frases cantendi bagianu, gosat de s'oghianu, pinnas doradas bogat: gei est unu caboniscu!…(E.Pintor Sírigu)◊ su bagadiu est connotu a su passu bagianu ◊ no bis aundi ti ghetas, bagadiu bagianu! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu itl. baggiano Tradutziones Frantzesu vaniteux Ingresu vain Ispagnolu vanidoso, presumido Italianu vanitóso, civettuòlo Tedescu eitel.

blaghéri , agt: bragheri Definitzione chi o chie bragat de is cosas suas, mescamente candho est a tropu; chi portat braga, chi ndh'est cuntentu meda, de calecuna cosa o de ccn. / ogu bragheri = s'ogru mortu de una puda Sinònimos e contràrios bantaditu, bantageri, bragosu, creitosu, galaberosu, ispacone, ispazeradore, pageri, pagiosu, scaviau, ventulanu Frases no lu dabat a bíere, ma fit bragheri ca su ghéneru l'aiat pesau ◊ pagu braghera… nanca tenit domu bella cun sala e aposentus no isciu cantus! ◊ su paone est un'animale bragheri ◊ no ti acatas chi ses totu ischinniu, bragheri?! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu itl.p blaghè Tradutziones Frantzesu vaniteux Ingresu vain Ispagnolu vanitoso Italianu vanitóso Tedescu eitel.

conchilébiu , agt, nm: conchilépiu Definitzione nau de chie tenet unu cumportamentu pagu sériu, giau a is violeras, prus che àteru in chistiones de féminas (o de ómines) Sinònimos e contràrios conchibballadu, conchiminudu, crebedhilébiu, frioleri, ilgiradu / curriola | ctr. séliu Frases cussa est una conchilébia, sempre cun s'unu e cun s'àteru Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frivole Ingresu frivolous (person), forgetful Ispagnolu frívolo Italianu frìvolo, leggèro Tedescu eitel, eitler Mensch.

impompàdu , pps, agt Definitzione de impompare; chi si credet meda, chi si giaet bàntidos Sinònimos e contràrios apompadu, bagianeri, bagianu 1, bragosu, ibbadu 2. bene impompadu essit a piata ispaconendhe, reu che pinnone! ◊ tziu Fidele fit ghirendhe chin s'ebba, a soga armigodhu e a berrita impompada Tradutziones Frantzesu vaniteux Ingresu made proud Ispagnolu creído Italianu invanito Tedescu eitel geworden.

impompàre , vrb Definitzione su si crèdere tropu, èssere tropu prexaos de sèi etotu; fàere bellu, pònnere cosa po bellesa Sinònimos e contràrios apompai, bragai, sisirinare Frases impompada si est a festa torra Flora chin ghirlandhas de vida colorias ◊ si ti amos bogadu a bella… t'impompas, ti allixas! ◊ sa fémina moderna candho s'impompat s'innudat s'ischina ◊ de s'ebba tua si ndhe cherent impompare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se pavaner Ingresu to make proud Ispagnolu presumir Italianu invanire Tedescu eitel werden.

impomponàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios apompai, impaonare 1, impompare, impomporredhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se pavaner Ingresu to strut about Ispagnolu pavonearse Italianu invanirsi, pavoneggiarsi Tedescu eitel werden.

incaboniscadúra , nf Definitzione su s'incaboniscai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de se rengorger Ingresu becoming cocky Ispagnolu envalentonamiento, engreimiento Italianu ringalluzziménto Tedescu eitel werden.

ingrigliàdu , pps, agt Definitzione de ingrigliare Sinònimos e contràrios alleporedhau, alleporizadu, arreputzadu, incaboniscau Tradutziones Frantzesu ragaillardi Ingresu cocky (made) Ispagnolu engallado Italianu ringalluzzito Tedescu eitel.

ingrigliàre , vrb Definitzione abbiatzare, essire prus atzudos e inganios Sinònimos e contràrios alleporedhare, alleporizare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrilliri Frases a sa música allegra s'ingrígliant finas sos betzos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ragaillardir Ingresu to make cocky Ispagnolu engallar Italianu ringalluzzire Tedescu eitel werden.

pagiósu , agt, nm: (pa-gio-su) palliosu pazosu Definitzione chi o chie, credendhosi meda, si giaet bàntidos chentza ndhe meritare, acostumat a bragare, a fàere braga Sinònimos e contràrios bantaditu, bantageri, blagheri, bragosu, creitosu, ispacone, ispazosu, lantariarzu, pageri, pazaghe, pazesu, pudhosu, ventulanu / cdh. padhosu, ttrs. pagliosu Frases tenet méritos de dogni calidade, ma no est pazosu ◊ su dindu pazosu altzat sa conca e tórrinat sa coda ◊ tue as presumu e ses pazosa ◊ mafiosu est chini dhi praxit a èssiri sèmpiri bèni allichidiu, unu gallosu, palliosu ◊ ndhe fit pazosa ca andhaiat rea che a sos àteros Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vaniteux Ingresu conceited Ispagnolu vanidoso Italianu vanitóso, vanaglorióso, immodèsto Tedescu eitel, selbstgefällig.

vanidadósu , agt, nm Definitzione chi o chie giaet importu a cosighedhas de pagu contu, chi mancari parent bellas ma no funt de sustàntzia; chi si credet, chi si giaet importu mannu, fintzes bellu meda Sinònimos e contràrios banosu, blagheri, creitosu, ispacone, pazaghe / cdh. vanaredhu 2. li ant fatu un'interru vanidadosu: unu muntone de grillandhas e de lussu bi aiat Tradutziones Frantzesu frivole Ingresu frivolous Ispagnolu frívolo Italianu frìvolo Tedescu eitel.

«« Torra a chircare