allaputzài , vrb: allepuciae,
allepuciai,
alleputzai,
alleputzare,
alliputzai,
ellepuciare Definitzione
papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu
Sinònimos e contràrios
allepuciri,
arrempudhire
/
addinghillai,
allepuritzare,
arrepicai 2,
assamodare,
atrigliare,
chinchinnare,
cumpòniri,
cuncodrai
Frases
castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia)
2.
poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardir,
se pomponner,
se parer
Ingresu
to dress up to make cocky (oneself)
Ispagnolu
fortalecer,
acicalarse
Italianu
rinvigorire,
ringalluzzire,
attillarsi
Tedescu
stark werden,
eitel werden,
sich aufputzen.
alleporedhàre , vrb Definitzione
èssere alligros; èssere o bènnere in calore
Sinònimos e contràrios
alleporizare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
/
insuai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardir
Ingresu
to make cocky,
to be merry
Ispagnolu
estar alegre,
estar cachondo
Italianu
èssere allégro,
ringalluzzare
Tedescu
fröhlich sein,
eitel werden.
alleporedhàu , pps, agt Definitzione
de alleporedhare
Sinònimos e contràrios
alleputzau,
alleporizadu,
arreputzadu
/
incaboniscau,
ingrigliadu
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardi,
gai
Ingresu
made cocky,
merry
Ispagnolu
alegre,
cachondo
Italianu
ringalluzzito,
allégro
Tedescu
eitel geworden,
fröhlich.
alleporizàre , vrb Definitzione
brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere
Sinònimos e contràrios
alleporedhare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardir
Ingresu
to make cocky
Ispagnolu
estar alegre,
ponerse cachondo
Italianu
ringalluzzire
Tedescu
eitel werden.
alleputzàu , pps, agt: alliputzau Definitzione
de alleputzai
Sinònimos e contràrios
alleporedhau,
alleporizadu,
alleputziu,
arrempudhiu,
trinitu
/
cdh. achinchinnatu
2.
totu alleputzau si dha cantat, prexau!
3.
gei ses alleputzau, oi, paris unu sennori! ◊ mulleri alleputzada… corramenta segura! ◊ cun pobidhu miu gi no fiat cosa de s'arrosci, sempri bèni alliputzau fiat
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardi,
gai,
pomponné
Ingresu
made cocky,
merry,
dressed up
Ispagnolu
alegre,
acicalado
Italianu
ringalluzzito,
allégro,
agghindato
Tedescu
eitel geworden,
fröhlich,
herausgeputzt.
apudhài , vrb: apudhare Definitzione
su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas
Sinònimos e contràrios
apiculai,
apodhilare,
apudhalzare
/
ampiai,
alciare
/
alleporedhare,
alleporizare,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
Frases
ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru…
2.
sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se percher,
ragaillardir,
remplir d'orgueil
Ingresu
to perch,
to make proud,
to make cocky
Ispagnolu
posarse los pájaros,
engallarse
Italianu
appollaiarsi,
ringalluzzire,
insuperbire
Tedescu
sich niederkauen,
eitel werden,
stolz werden.
apudhichinàre, apudhighinàre , vrb Definitzione
fàere su pudhighinu, che is pudhighinos, nau prus che àteru in cobertantza de is piciochedhos; su si pònnere o istare che pudhas, che pudhighinos in pitzu de calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
alleporedhare,
alleporizare,
apudhai,
incaboniscai,
ingrigliare
/
apudhalzare
2.
apudhighinada in sas àlbures, sighiat a si fàghere sa zoronada budhinne cariasa
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'enorgueillir,
ragaillardir
Ingresu
to make proud,
to make cocky
Ispagnolu
engallarse
Italianu
insuperbirsi,
ringalluzzire
Tedescu
stolz werden,
eitel werden.
arrampudhíu , agt: arrempudhiu,
arrepudhiu Definitzione
chi est in pudhu, inganatzidu, fintzes bestiu bene
Sinònimos e contràrios
alleputzau,
galosu,
inganatzidu
Frases
su bírdiu fiat un'ómini arrampudhiu e sena de rispetu perunu po sa fillasta (F.Carlini)◊ nara, o piciochedhu… ge non ast a èssi tropu arrampudhiu, chi bolis intrai aundi est filla mia?!…◊ ma càstia, est béciu ma barrosu e arrampudhiu, circhendi fémina po si torrai a cojai!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardi
Ingresu
cocky
Ispagnolu
engreído
Italianu
ringalluzzito
Tedescu
eitel.
arreputzàdu , agt Sinònimos e contràrios
alleporedhau,
alleporizadu,
incaboniscau,
ingrigliadu
Frases
die cun die lu bido prus arreputzadu (G.Ruju)
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardi,
vif
Ingresu
lively,
jaunty
Ispagnolu
vivo,
vivaracho
Italianu
ringalluzzito,
vivace
Tedescu
eitel,
lebhaft.
bagiànu 1 , agt: bogianu Definitzione
chi si credet, chi si giaet importu mannu
Sinònimos e contràrios
abagiau,
agiogatzadu,
bagianeri,
bantageri,
brafanteri,
frallusteri,
gioguanu,
ispacone,
marietadore,
piberudu,
scaviau,
ventulanu
Frases
cantendi bagianu, gosat de s'oghianu, pinnas doradas bogat: gei est unu caboniscu!…(E.Pintor Sírigu)◊ su bagadiu est connotu a su passu bagianu ◊ no bis aundi ti ghetas, bagadiu bagianu!
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
itl.
baggiano
Tradutziones
Frantzesu
vaniteux
Ingresu
vain
Ispagnolu
vanidoso,
presumido
Italianu
vanitóso,
civettuòlo
Tedescu
eitel.
blaghéri , agt: bragheri Definitzione
chi o chie bragat de is cosas suas, mescamente candho est a tropu; chi portat braga, chi ndh'est cuntentu meda, de calecuna cosa o de ccn. / ogu bragheri = s'ogru mortu de una puda
Sinònimos e contràrios
bantaditu,
bantageri,
bragosu,
creitosu,
galaberosu,
ispacone,
ispazeradore,
pageri,
pagiosu,
scaviau,
ventulanu
Frases
no lu dabat a bíere, ma fit bragheri ca su ghéneru l'aiat pesau ◊ pagu braghera… nanca tenit domu bella cun sala e aposentus no isciu cantus! ◊ su paone est un'animale bragheri ◊ no ti acatas chi ses totu ischinniu, bragheri?!
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
itl.p
blaghè
Tradutziones
Frantzesu
vaniteux
Ingresu
vain
Ispagnolu
vanitoso
Italianu
vanitóso
Tedescu
eitel.
conchilébiu , agt, nm: conchilépiu Definitzione
nau de chie tenet unu cumportamentu pagu sériu, giau a is violeras, prus che àteru in chistiones de féminas (o de ómines)
Sinònimos e contràrios
conchibballadu,
conchiminudu,
crebedhilébiu,
frioleri,
ilgiradu
/
curriola
| ctr.
séliu
Frases
cussa est una conchilébia, sempre cun s'unu e cun s'àteru
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
frivole
Ingresu
frivolous (person),
forgetful
Ispagnolu
frívolo
Italianu
frìvolo,
leggèro
Tedescu
eitel,
eitler Mensch.
impompàdu , pps, agt Definitzione
de impompare; chi si credet meda, chi si giaet bàntidos
Sinònimos e contràrios
apompadu,
bagianeri,
bagianu 1,
bragosu,
ibbadu
2.
bene impompadu essit a piata ispaconendhe, reu che pinnone! ◊ tziu Fidele fit ghirendhe chin s'ebba, a soga armigodhu e a berrita impompada
Tradutziones
Frantzesu
vaniteux
Ingresu
made proud
Ispagnolu
creído
Italianu
invanito
Tedescu
eitel geworden.
impompàre , vrb Definitzione
su si crèdere tropu, èssere tropu prexaos de sèi etotu; fàere bellu, pònnere cosa po bellesa
Sinònimos e contràrios
apompai,
bragai,
sisirinare
Frases
impompada si est a festa torra Flora chin ghirlandhas de vida colorias ◊ si ti amos bogadu a bella… t'impompas, ti allixas! ◊ sa fémina moderna candho s'impompat s'innudat s'ischina ◊ de s'ebba tua si ndhe cherent impompare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se pavaner
Ingresu
to make proud
Ispagnolu
presumir
Italianu
invanire
Tedescu
eitel werden.
impomponàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios
apompai,
impaonare 1,
impompare,
impomporredhare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se pavaner
Ingresu
to strut about
Ispagnolu
pavonearse
Italianu
invanirsi,
pavoneggiarsi
Tedescu
eitel werden.
incaboniscadúra , nf Definitzione
su s'incaboniscai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action de se rengorger
Ingresu
becoming cocky
Ispagnolu
envalentonamiento,
engreimiento
Italianu
ringalluzziménto
Tedescu
eitel werden.
ingrigliàdu , pps, agt Definitzione
de ingrigliare
Sinònimos e contràrios
alleporedhau,
alleporizadu,
arreputzadu,
incaboniscau
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardi
Ingresu
cocky (made)
Ispagnolu
engallado
Italianu
ringalluzzito
Tedescu
eitel.
ingrigliàre , vrb Definitzione
abbiatzare, essire prus atzudos e inganios
Sinònimos e contràrios
alleporedhare,
alleporizare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrilliri
Frases
a sa música allegra s'ingrígliant finas sos betzos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardir
Ingresu
to make cocky
Ispagnolu
engallar
Italianu
ringalluzzire
Tedescu
eitel werden.
pagiósu , agt, nm: (pa-gio-su) palliosu
pazosu Definitzione
chi o chie, credendhosi meda, si giaet bàntidos chentza ndhe meritare, acostumat a bragare, a fàere braga
Sinònimos e contràrios
bantaditu,
bantageri,
blagheri,
bragosu,
creitosu,
ispacone,
ispazosu,
lantariarzu,
pageri,
pazaghe,
pazesu,
pudhosu,
ventulanu
/
cdh. padhosu,
ttrs. pagliosu
Frases
tenet méritos de dogni calidade, ma no est pazosu ◊ su dindu pazosu altzat sa conca e tórrinat sa coda ◊ tue as presumu e ses pazosa ◊ mafiosu est chini dhi praxit a èssiri sèmpiri bèni allichidiu, unu gallosu, palliosu ◊ ndhe fit pazosa ca andhaiat rea che a sos àteros
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vaniteux
Ingresu
conceited
Ispagnolu
vanidoso
Italianu
vanitóso,
vanaglorióso,
immodèsto
Tedescu
eitel,
selbstgefällig.
vanidadósu , agt, nm Definitzione
chi o chie giaet importu a cosighedhas de pagu contu, chi mancari parent bellas ma no funt de sustàntzia; chi si credet, chi si giaet importu mannu, fintzes bellu meda
Sinònimos e contràrios
banosu,
blagheri,
creitosu,
ispacone,
pazaghe
/
cdh. vanaredhu
2.
li ant fatu un'interru vanidadosu: unu muntone de grillandhas e de lussu bi aiat
Tradutziones
Frantzesu
frivole
Ingresu
frivolous
Ispagnolu
frívolo
Italianu
frìvolo
Tedescu
eitel.