allaputzài , vrb: allepuciae,
allepuciai,
alleputzai,
alleputzare,
alliputzai,
ellepuciare Definition
papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu
Synonyms e antonyms
allepuciri,
arrempudhire
/
addinghillai,
allepuritzare,
arrepicai 2,
assamodare,
atrigliare,
chinchinnare,
cumpòniri,
cuncodrai
Sentences
castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia)
2.
poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa!
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir,
se pomponner,
se parer
English
to dress up to make cocky (oneself)
Spanish
fortalecer,
acicalarse
Italian
rinvigorire,
ringalluzzire,
attillarsi
German
stark werden,
eitel werden,
sich aufputzen.
alleporedhàre , vrb Definition
èssere alligros; èssere o bènnere in calore
Synonyms e antonyms
alleporizare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
/
insuai
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir
English
to make cocky,
to be merry
Spanish
estar alegre,
estar cachondo
Italian
èssere allégro,
ringalluzzare
German
fröhlich sein,
eitel werden.
alleporedhàu , pps, agt Definition
de alleporedhare
Synonyms e antonyms
alleputzau,
alleporizadu,
arreputzadu
/
incaboniscau,
ingrigliadu
Translations
French
ragaillardi,
gai
English
made cocky,
merry
Spanish
alegre,
cachondo
Italian
ringalluzzito,
allégro
German
eitel geworden,
fröhlich.
alleporizàre , vrb Definition
brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere
Synonyms e antonyms
alleporedhare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir
English
to make cocky
Spanish
estar alegre,
ponerse cachondo
Italian
ringalluzzire
German
eitel werden.
alleputzàu , pps, agt: alliputzau Definition
de alleputzai
Synonyms e antonyms
alleporedhau,
alleporizadu,
alleputziu,
arrempudhiu,
trinitu
/
cdh. achinchinnatu
2.
totu alleputzau si dha cantat, prexau!
3.
gei ses alleputzau, oi, paris unu sennori! ◊ mulleri alleputzada… corramenta segura! ◊ cun pobidhu miu gi no fiat cosa de s'arrosci, sempri bèni alliputzau fiat
Translations
French
ragaillardi,
gai,
pomponné
English
made cocky,
merry,
dressed up
Spanish
alegre,
acicalado
Italian
ringalluzzito,
allégro,
agghindato
German
eitel geworden,
fröhlich,
herausgeputzt.
apudhài , vrb: apudhare Definition
su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas
Synonyms e antonyms
apiculai,
apodhilare,
apudhalzare
/
ampiai,
alciare
/
alleporedhare,
alleporizare,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
Sentences
ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru…
2.
sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha
Etymon
srd.
Translations
French
se percher,
ragaillardir,
remplir d'orgueil
English
to perch,
to make proud,
to make cocky
Spanish
posarse los pájaros,
engallarse
Italian
appollaiarsi,
ringalluzzire,
insuperbire
German
sich niederkauen,
eitel werden,
stolz werden.
apudhichinàre, apudhighinàre , vrb Definition
fàere su pudhighinu, che is pudhighinos, nau prus che àteru in cobertantza de is piciochedhos; su si pònnere o istare che pudhas, che pudhighinos in pitzu de calecuna cosa
Synonyms e antonyms
alleporedhare,
alleporizare,
apudhai,
incaboniscai,
ingrigliare
/
apudhalzare
2.
apudhighinada in sas àlbures, sighiat a si fàghere sa zoronada budhinne cariasa
Etymon
srd.
Translations
French
s'enorgueillir,
ragaillardir
English
to make proud,
to make cocky
Spanish
engallarse
Italian
insuperbirsi,
ringalluzzire
German
stolz werden,
eitel werden.
arrampudhíu , agt: arrempudhiu,
arrepudhiu Definition
chi est in pudhu, inganatzidu, fintzes bestiu bene
Synonyms e antonyms
alleputzau,
galosu,
inganatzidu
Sentences
su bírdiu fiat un'ómini arrampudhiu e sena de rispetu perunu po sa fillasta (F.Carlini)◊ nara, o piciochedhu… ge non ast a èssi tropu arrampudhiu, chi bolis intrai aundi est filla mia?!…◊ ma càstia, est béciu ma barrosu e arrampudhiu, circhendi fémina po si torrai a cojai!
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardi
English
cocky
Spanish
engreído
Italian
ringalluzzito
German
eitel.
arreputzàdu , agt Synonyms e antonyms
alleporedhau,
alleporizadu,
incaboniscau,
ingrigliadu
Sentences
die cun die lu bido prus arreputzadu (G.Ruju)
Translations
French
ragaillardi,
vif
English
lively,
jaunty
Spanish
vivo,
vivaracho
Italian
ringalluzzito,
vivace
German
eitel,
lebhaft.
bagiànu 1 , agt: bogianu Definition
chi si credet, chi si giaet importu mannu
Synonyms e antonyms
abagiau,
agiogatzadu,
bagianeri,
bantageri,
brafanteri,
frallusteri,
gioguanu,
ispacone,
marietadore,
piberudu,
scaviau,
ventulanu
Sentences
cantendi bagianu, gosat de s'oghianu, pinnas doradas bogat: gei est unu caboniscu!…(E.Pintor Sírigu)◊ su bagadiu est connotu a su passu bagianu ◊ no bis aundi ti ghetas, bagadiu bagianu!
Scientific Terminology
ntl
Etymon
itl.
baggiano
Translations
French
vaniteux
English
vain
Spanish
vanidoso,
presumido
Italian
vanitóso,
civettuòlo
German
eitel.
blaghéri , agt: bragheri Definition
chi o chie bragat de is cosas suas, mescamente candho est a tropu; chi portat braga, chi ndh'est cuntentu meda, de calecuna cosa o de ccn. / ogu bragheri = s'ogru mortu de una puda
Synonyms e antonyms
bantaditu,
bantageri,
bragosu,
creitosu,
galaberosu,
ispacone,
ispazeradore,
pageri,
pagiosu,
scaviau,
ventulanu
Sentences
no lu dabat a bíere, ma fit bragheri ca su ghéneru l'aiat pesau ◊ pagu braghera… nanca tenit domu bella cun sala e aposentus no isciu cantus! ◊ su paone est un'animale bragheri ◊ no ti acatas chi ses totu ischinniu, bragheri?!
Scientific Terminology
ntl
Etymon
itl.p
blaghè
Translations
French
vaniteux
English
vain
Spanish
vanitoso
Italian
vanitóso
German
eitel.
conchilébiu , agt, nm: conchilépiu Definition
nau de chie tenet unu cumportamentu pagu sériu, giau a is violeras, prus che àteru in chistiones de féminas (o de ómines)
Synonyms e antonyms
conchibballadu,
conchiminudu,
crebedhilébiu,
frioleri,
ilgiradu
/
curriola
| ctr.
séliu
Sentences
cussa est una conchilébia, sempre cun s'unu e cun s'àteru
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
frivole
English
frivolous (person),
forgetful
Spanish
frívolo
Italian
frìvolo,
leggèro
German
eitel,
eitler Mensch.
impompàdu , pps, agt Definition
de impompare; chi si credet meda, chi si giaet bàntidos
Synonyms e antonyms
apompadu,
bagianeri,
bagianu 1,
bragosu,
ibbadu
2.
bene impompadu essit a piata ispaconendhe, reu che pinnone! ◊ tziu Fidele fit ghirendhe chin s'ebba, a soga armigodhu e a berrita impompada
Translations
French
vaniteux
English
made proud
Spanish
creído
Italian
invanito
German
eitel geworden.
impompàre , vrb Definition
su si crèdere tropu, èssere tropu prexaos de sèi etotu; fàere bellu, pònnere cosa po bellesa
Synonyms e antonyms
apompai,
bragai,
sisirinare
Sentences
impompada si est a festa torra Flora chin ghirlandhas de vida colorias ◊ si ti amos bogadu a bella… t'impompas, ti allixas! ◊ sa fémina moderna candho s'impompat s'innudat s'ischina ◊ de s'ebba tua si ndhe cherent impompare
Etymon
srd.
Translations
French
se pavaner
English
to make proud
Spanish
presumir
Italian
invanire
German
eitel werden.
impomponàre , vrb rfl Synonyms e antonyms
apompai,
impaonare 1,
impompare,
impomporredhare
Etymon
srd.
Translations
French
se pavaner
English
to strut about
Spanish
pavonearse
Italian
invanirsi,
pavoneggiarsi
German
eitel werden.
incaboniscadúra , nf Definition
su s'incaboniscai
Etymon
srd.
Translations
French
action de se rengorger
English
becoming cocky
Spanish
envalentonamiento,
engreimiento
Italian
ringalluzziménto
German
eitel werden.
ingrigliàdu , pps, agt Definition
de ingrigliare
Synonyms e antonyms
alleporedhau,
alleporizadu,
arreputzadu,
incaboniscau
Translations
French
ragaillardi
English
cocky (made)
Spanish
engallado
Italian
ringalluzzito
German
eitel.
ingrigliàre , vrb Definition
abbiatzare, essire prus atzudos e inganios
Synonyms e antonyms
alleporedhare,
alleporizare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrilliri
Sentences
a sa música allegra s'ingrígliant finas sos betzos
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir
English
to make cocky
Spanish
engallar
Italian
ringalluzzire
German
eitel werden.
pagiósu , agt, nm: (pa-gio-su) palliosu
pazosu Definition
chi o chie, credendhosi meda, si giaet bàntidos chentza ndhe meritare, acostumat a bragare, a fàere braga
Synonyms e antonyms
bantaditu,
bantageri,
blagheri,
bragosu,
creitosu,
ispacone,
ispazosu,
lantariarzu,
pageri,
pazaghe,
pazesu,
pudhosu,
ventulanu
/
cdh. padhosu,
ttrs. pagliosu
Sentences
tenet méritos de dogni calidade, ma no est pazosu ◊ su dindu pazosu altzat sa conca e tórrinat sa coda ◊ tue as presumu e ses pazosa ◊ mafiosu est chini dhi praxit a èssiri sèmpiri bèni allichidiu, unu gallosu, palliosu ◊ ndhe fit pazosa ca andhaiat rea che a sos àteros
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
vaniteux
English
conceited
Spanish
vanidoso
Italian
vanitóso,
vanaglorióso,
immodèsto
German
eitel,
selbstgefällig.
vanidadósu , agt, nm Definition
chi o chie giaet importu a cosighedhas de pagu contu, chi mancari parent bellas ma no funt de sustàntzia; chi si credet, chi si giaet importu mannu, fintzes bellu meda
Synonyms e antonyms
banosu,
blagheri,
creitosu,
ispacone,
pazaghe
/
cdh. vanaredhu
2.
li ant fatu un'interru vanidadosu: unu muntone de grillandhas e de lussu bi aiat
Translations
French
frivole
English
frivolous
Spanish
frívolo
Italian
frìvolo
German
eitel.