acatàdu , pps, agt: acatau 1 Definition
de acatare 1; chi si acatat, chi istat atentu de si acatare de totu
Synonyms e antonyms
abbillu,
abbistu,
ischidadu,
schidu,
speltu
/
abbizadu,
sapidu
Scientific Terminology
ntl
Translations
French
avisé
English
shrewd
Spanish
que se ha dado cuenta,
listo,
avisado
Italian
accòrto
German
umsichtig.
allutinédhu , agt Definition
chi est allutau, allutu meda
Synonyms e antonyms
arrascuitu,
ispabillu,
prontudu,
sciscitu,
spiscinetu
| ctr.
abbabballocadu,
abbabbiocatu,
abballalloadu
Sentences
allutinedhu est!…
Etymon
srd.
Translations
French
alerte
English
lively,
very attentive
Spanish
avispado,
listo
Italian
mólto attènto,
vispo
German
sehr aufmerksam,
lebhaft.
androghéri , agt, nm Definition
chi o chie portat trassas, malítzia
Synonyms e antonyms
ammalisciadu,
franiscu
Sentences
undhas androgheras de mare e de rios mi ammuinant che bentu
Etymon
spn.
droguero
Translations
French
chenapan,
fripon
English
underhand
Spanish
listo,
astuto
Italian
birbóne
German
Halunke.
fraíciu , agt, nm: fraissu,
fraitzu Definition
chi ingannat, chi o chie giughet fraitza, trassas, e leat s'àteru a ingannu e no dhue at de si ndhe fidare; chi est furuncu, foressiu; nau in cobertantza, su margiane
Synonyms e antonyms
falsu,
fraitzosu,
libberiscu,
traitore,
transosu
/
arrapiante,
forúnciu,
francudu,
furànciu,
furone
/
grodhe,
magliane,
matzone
Sentences
si pagu pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhu furat is pudhas ◊ si sunt pijendhe mannas e mannujos cun s'ojada fraitza (G.Fiori)◊ no ti acostis, lah ca custu cani est fraitzu! ◊ amiga o fraitza est sa preséntzia tua? ◊ mi seo lassau tentare dae bisos fraícios!
2.
su fraitzu est torradu cun àteros ladros
Surnames and Proverbs
prb:
fraitzu perdit su pilu ma no s'imbitzu
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
rusé
English
shrewd,
cunning fellow
Spanish
astuto,
listo
Italian
astuto
German
schlau,
Schlaukopf.
fúlbu , agt, nm: furbu Definition
chi o chie giughet trassas, ischit intrare in is cosas e chistiones chentza giare a bíere totu su chi dhi podet andhare in contràriu
Synonyms e antonyms
bulbu 1,
filone 2,
grodhone,
malfusu,
prinnigheri
Scientific Terminology
ntl
Etymon
itl.
Translations
French
rusé
English
wily,
cunning fellow
Spanish
listo,
astuto
Italian
furbo
German
schlau,
Schlaukopf,
Schlauberger.
próntu , agt, nm Definition
nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros
Synonyms e antonyms
ammanitzadu,
daretu
Idioms
csn:
de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu)
Sentences
prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no!
2.
seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura
3.
tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu!
4.
candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju)
Surnames and Proverbs
smb:
Prontu
Translations
French
prêt
English
ready
Spanish
listo
Italian
prónto
German
fertig,
bereit,
schnell,
flink.
sciscítu , nm Definition
piciochedhu abbistu, scadrallutu
Synonyms e antonyms
spiscinetu
Translations
French
vif,
alerte
English
lively and witty child
Spanish
chico avispado,
listo
Italian
ragazzo vispo e spiritóso
German
munterer und witziger Junge.
trasséri , nm, agt Definition
chi o chie est totu trassas, prenu de trassas malas
Synonyms e antonyms
abbiseri,
ammalisciadu,
fraíciu,
imbodhiosu,
maganzosu,
malisciosu,
prinnigheri,
transosu,
trassadori,
trassàrgiu
Sentences
no fatzas sa trassera, chi mi dh'ant iscoviau! ◊ cussa zòvana fuit una trassera chi l'ischiat fagher bene sa cumédia! ◊ ma lah ca sunt trasseris cussos pulíticos, lah!…◊ cussu est trasseri che marxani
2.
cun móvidas trasseras de serpente ti dat sa manu e pesat avolotu e candho cres chi l'as bene connotu de s'internu sa cara est diferente
Etymon
srd.
Translations
French
rusé,
celui qui fait des manigances
English
shrewd,
plotter
Spanish
listo,
espabilado
Italian
scaltro,
macchinatóre
German
schlau,
Anstifter.