allestrídu , pps, agt: allestriu, allistridu Definizione de allestrire; chi andhat o camminat lestru, faet sa cosa in lestresa Sinonimi e contrari acodiu, impressadu, impressaridu, impressidu, lestru 2. so bidindhe zente caminendhe allestrida ◊ totos sete tandho los videi cantu sunt mannos e cantu allistridos Traduzioni Francese rapide, expéditif Inglese speedy, hasty Spagnolo apresurado, expeditivo Italiano sbrigativo, spìccio Tedesco schnell, rasch.

alléstru, alléstu, allésturu , avb Definizione cun lestresa, in pagu tempus, da innoghe a pagu, chentza ibertare Sinonimi e contrari debresse, impresse, luego | ctr. abbellu Frasi at a torrai allestru Minedhu? ◊ oh cantu allestru passant sos annos! ◊ Sardigna mia, sos pesantes chizos pesa e mira badhes e pianos pro chi allestru si averent sos disizos (A.Casula) Etimo srd. Traduzioni Francese rapidement Inglese fastly Spagnolo deprisa Italiano veloceménte Tedesco schnell.

críspu , agt: grispu Definizione nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Sinonimi e contrari arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Modi di dire csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Frasi sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Cognomi e Proverbi smb: Crispu Etimo ltn. crispus Traduzioni Francese crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense Inglese wrinkled, intense, bristly, quick Spagnolo crespo, intenso, rápido Italiano créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso Tedesco kraus, rauh, schnell, stark.

debrèsse, debrèssi , avb: diabressi, drabessi Definizione coitandho, chentza pèrdere tempus Sinonimi e contrari allestru, impresse / cdh. dipressa | ctr. abbellu Frasi si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi! Etimo srd. Traduzioni Francese vite, à la hâte Inglese in a hurry, soon Spagnolo de prisa Italiano in frétta, prèsto Tedesco schnell.

disgagiàdu , pps, agt Definizione de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade Sinonimi e contrari lépidu, lestru, lestrulinu, spessiau / cdh. disgaciatu Traduzioni Francese agile, souple, rapide Inglese agile, quick Spagnolo ágil, rápido, diligente Italiano àgile, sciòlto, spedito Tedesco flink, schnell.

frúscu 1 , agt Definizione chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente Sinonimi e contrari bruscu*, càdriu, frúschinu, fuliosu, fúliu | ctr. immajonadu, lenu Frasi candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe! 2. intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu Traduzioni Francese rapide, énergique Inglese quick Spagnolo rápido Italiano svèlto, ràpido, vigoróso, enèrgico Tedesco schnell, rasch.

fúliu , agt: fúriu Definizione chi si movet faendho tretu meda in pag'ora Sinonimi e contrari dumidosu, fruscu 1, fughidosu, fuliosu, fúrinu, fúrridu | ctr. asiosu, immajonadu, pàsidu Frasi su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu Traduzioni Francese rapide Inglese speedy Spagnolo rápido Italiano velóce Tedesco schnell.

imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definizione in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare Sinonimi e contrari acoitu, allestru, debresse, pressispressis | ctr. abbellu Modi di dire csn: a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse Frasi arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare! Etimo srd. Traduzioni Francese vite Inglese hastily Spagnolo de prisa, rápido Italiano prèsto, in frétta, rapidaménte Tedesco schnell.

luèco , avb: alluegus, illuegu, luego, luegu, luegus Definizione de innoghe a pag'ora, pag'ora o un'iscuta apustis, fintzes deretu, chentza ibertare nudha / luego luego = deretu, itl. immediataménte; luegu pesau, luegu crocau, luegu andau = apenas pesadu, corcadu, andhadu, luego deretu apustis; apo fatu luego = apu fatu impressi, coitendi, su chi fui fendi, su chi depia fai; apo luego fatu = seu acanta de acabbai su chi seu fendi Sinonimi e contrari acoitu, luegamente Frasi no istes a s'allora allora: beni luego! ◊ li at pedidu cosa e luego bi l'at dada ◊ cras andhamus a Núoro ma torramus luego ◊ bi so andhadu e mi at pagadu luego ◊ sa mama no aiat abbertu mancu buca chi su fizu luego ch'est curtu (G.Ruju) Etimo spn. luego Traduzioni Francese tout de suite, immédiatement, aussitôt, vite Inglese at once Spagnolo enseguida, pronto Italiano sùbito, prèsto Tedesco sofort, bald, gleich, schnell.

próntu , agt, nm Definizione nau de cosa e de gente, chi est a tretu de si pòdere fàere, pigare, impreare, de si pòdere pònnere chentza ibertare; fintzes sa capacidade de fàere lestros Sinonimi e contrari ammanitzadu, daretu Modi di dire csn: de p., totu a unu p. = totinduna; tènnere a p. = muntènnere ammanitzadu; a p., tue!, isse! = deretu!, lestru!, sempre in mesu!, sempre prontu! (si podet nàrrere cun piaghere o cun ifadu) Frasi prontu ses, chi andhamus? ◊ candho ses prontu nàralu! ◊ a chenare est prontu! ◊ su dotori ge no at a èssi prontu cument'e unu latzu parau a tella de fustigus, no! 2. seus in tempus tristus, gherra e caristia chi no bastat su prontu a dhu contai ◊ su logu in d-unu prontu est cambiadu, mudada est de biancu sa natura 3. tandho de prontu si diant serrare totu sas portas ◊ at mudadu de prontu opinione ◊ tue chi tenes a prontu sos mutos e sos versos no t'istes discuidadu! 4. candho sos carabbineris sunt intrados in sa ’e Pedru, tiu Batore est bessidu a sa gianna… a prontu, isse! ◊ addaghi ndh'ant torradu a Mariànghela dai s'ispidale, su preíderu bi est andhadu luego: a prontu, isse! (G.Ruju) Cognomi e Proverbi smb: Prontu Traduzioni Francese prêt Inglese ready Spagnolo listo Italiano prónto Tedesco fertig, bereit, schnell, flink.

trotuliàre, trotulinàre , vrb Definizione andhare a troto, unu pagu a troto, a trotighedhu Sinonimi e contrari trotai, trotigliare Traduzioni Francese trotter, trottiner Inglese to trot (along) Spagnolo trotar Italiano trottare, trotterellare Tedesco traben, schnell gehen.

«« Cerca di nuovo