allestrídu , pps, agt: allestriu,
allistridu Definizione
de allestrire; chi andhat o camminat lestru, faet sa cosa in lestresa
Sinonimi e contrari
acodiu,
impressadu,
impressaridu,
impressidu,
lestru
2.
so bidindhe zente caminendhe allestrida ◊ totos sete tandho los videi cantu sunt mannos e cantu allistridos
Traduzioni
Francese
rapide,
expéditif
Inglese
speedy,
hasty
Spagnolo
apresurado,
expeditivo
Italiano
sbrigativo,
spìccio
Tedesco
schnell,
rasch.
boléu , nm: buleu,
voleu Definizione
foedhu chi s'impreat prus che àteru pl. coment'e avb. po nàrrere chi una cosa benit leada, portada, impresse meda, coment'e bolandho, móvia a bolu
Sinonimi e contrari
bolu,
imboleu
Modi di dire
csn:
andhare in boleos = currendi meda, in bolàminis; ghetai in boleu = imbolare in artu, coment'e a bolu; leare b. = leare fuliesa
Frasi
un'astore che at leadu una pudha a buleu ◊ o pópulu famidu, dae te catza adhane su pane ispeli, iscúdelu a buleu! (P.Mereu)◊ si pesaiant a buleu fuiditos ◊ de buleu che sunt isprofundhados in s'inferru ◊ ndhe leat de buleu, sa màchina, in cussa falada, si la lassas andhare!…
Etimo
spn.
boleo
Traduzioni
Francese
vol très rapide
Inglese
whirling flight
Spagnolo
voleo
Italiano
vólo vorticóso
Tedesco
wirbelartiger Flug.
disgagiàdu , pps, agt Definizione
de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade
Sinonimi e contrari
lépidu,
lestru,
lestrulinu,
spessiau
/
cdh. disgaciatu
Traduzioni
Francese
agile,
souple,
rapide
Inglese
agile,
quick
Spagnolo
ágil,
rápido,
diligente
Italiano
àgile,
sciòlto,
spedito
Tedesco
flink,
schnell.
frúscu 1 , agt Definizione
chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente
Sinonimi e contrari
bruscu*,
càdriu,
frúschinu,
fuliosu,
fúliu
| ctr.
immajonadu,
lenu
Frasi
candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe!
2.
intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu
Traduzioni
Francese
rapide,
énergique
Inglese
quick
Spagnolo
rápido
Italiano
svèlto,
ràpido,
vigoróso,
enèrgico
Tedesco
schnell,
rasch.
fuliósu , agt: furiosu,
furriosu Definizione
chi si movet lestru meda, cun fúrria e fuliesa, mescamente po sa fortza chi giughet / èssere o intrare che male furiosu = cummentzai ccn. cosa acoment'e chi si ndi bollat isciusciai su mundu, de sa ganas de fai, e apustis firmaisí e no fai prus nudha
Sinonimi e contrari
airadu,
fruscu 1,
fúliu,
furianu,
fúrridu,
infrusau,
toleatzu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
lenu
Frasi
su bentu est fuliosu ◊ su pitzinnu at tímiu ca at bistu sa curridura furiosa de sa béstia ◊ at isboetadu s'ebba e si est móida furiosa ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ s'àcua de s'arriu est furriosa candu ndi calat de is montis
2.
a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu ◊ no sias che male furiosu: aispeta!
Cognomi e Proverbi
prb:
cuadhu furiosu no cumprit arringu ◊ male furiosu coitat a passare
Etimo
itl.
furioso
Traduzioni
Francese
rapide,
impétueux
Inglese
speedy,
violent
Spagnolo
rápido,
impetuoso
Italiano
velóce,
impetuóso,
irruènte
Tedesco
schnell,
heftig,
ungestüm.
fúliu , agt: fúriu Definizione
chi si movet faendho tretu meda in pag'ora
Sinonimi e contrari
dumidosu,
fruscu 1,
fughidosu,
fuliosu,
fúrinu,
fúrridu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
pàsidu
Frasi
su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu
Traduzioni
Francese
rapide
Inglese
speedy
Spagnolo
rápido
Italiano
velóce
Tedesco
schnell.
fúrridu , agt: fúsidu Definizione
chi si movet lestru meda, cun fortza puru
Sinonimi e contrari
fughidosu,
fuliosu,
fúliu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
lenu
Modi di dire
csn:
pesada fúrrida = fata a sa lestra (e cun ingannu), chentza ispetare a si frimmare a bídere su pesu zustu; fúsidu che foete = meda, gai fúrridu de tzocare che foete candho s'iscudet; faedhare a boghe fúsida = cun seguresa, chentza istare a su pentza e torra
Frasi
sa currente fúrrida de sos trainos morit atapèndhesi a sas digas ◊ s'astore si betat fúrridu che lampu ◊ noche trazat s'undha fúsida de su fiúmene ◊ che frundha fúrridu e lentu che frina ◊ custu trenu andhaiat fúsidu ◊ su tempus passat fúsidu che bentu
2.
Lionora fúrriat de palas e ch’essit a fora fúsida che foete
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rapide,
impétueux
Inglese
fast,
forceful
Spagnolo
rápido,
impetuoso
Italiano
velóce,
impetuóso
Tedesco
rasch,
ungestüm.
léstru , agt, nm, avb: lestu,
lésturu Definizione
chi o chie faet o si movet impresse, in pag'ora, in pagu tempus: s'impreat coment'e agt. e coment'e avb. (ma cuncordat che a s'agt. etotu)/ avb.: a sa lestra = in lestresa; crèsciri a lestru (allestru), de lestru = impresse; a lestru = a presse, luego
Sinonimi e contrari
fruscu 1
| ctr.
adasiau,
cagallente,
immajonadu
Frasi
est lestru faghindhe sa cosa: no istat duiddui, no! ◊ isse est lestru manighendhe e lestru triballendhe ◊ est lesta lesta, che pisci in logu de festa ◊ est lésturu che unu gatu, che focu, che lampu, che furitu, che balla de iscupeta ◊ cantu bramo in s'ispàtziu bolare comente lestru est su pensamentu!
2.
su mundhu est de sos lestros
3.
a lestru o a tardu at a bènnere ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant, cun s'afinu in su gúturu ◊ faghe lestru!, faghide lestros! ◊ si caminamus lestros assuprimus chito
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
rapide
Inglese
swift
Spagnolo
rápido,
pronto
Italiano
lèsto,
svèlto,
sollécito
Tedesco
flink.
reminídu , pps, agt Definizione
de reminire; nau de ccn., chi faet sa cosa cun lestresa / r. che una balla = lestru meda, che lampu
Sinonimi e contrari
àbbile 1,
coidadosu,
fúrridu,
lestru
/
furighedhosu
| ctr.
adasiau,
cacallenu,
cojanesu
2.
est torrendhe insegus, reminidu, minateri, paret chi cherfat atzotare cudhos chi sunt faghindhe male
Traduzioni
Francese
rapide,
éveillé
Inglese
quick,
able
Spagnolo
ágil,
diestro
Italiano
svèlto,
àbile
Tedesco
rege.