airàdu , pps, agt: airatu,
airau Definizione
de airare; avb: a s’airada = a meda, a ira
Sinonimi e contrari
fuliosu,
spiotau
/
arrennegadu
2.
mi das a bídere àbbidos de santu sendhe chi ses a sa vida airada ◊ est mortu suta de su pè de su cadhu airadu ◊ su trenu est coladu catzendhe fogu e fumu che airadu ◊ su cane de su padronu si pesaiat reu mossighendhe airadu (G.A.Cossu)◊ su mare est airadu chi ndhe tremo che canna
3.
s'ómine areste benit masedu ca timet chi airadu est su Segnore ◊ dormi, sa prendha mia, no istes airada!
Traduzioni
Francese
impétueux
Inglese
violent,
raging
Spagnolo
impetuoso
Italiano
impetuóso,
irruènte
Tedesco
heftig.
focósu , agt: fogosu,
fugosu Definizione
chi est budhiu, chi faet basca meda coment'e chi giutzat fogu; nau de gente, chi si dha leat a coro, chi sentit sa cosa de una manera forte, cun arrennegu, coment'e cosa chi dh’interessat meda; nau de cosas de papare, calurosu, o fintzes de sabore malu
Sinonimi e contrari
ifogadu
/
calurosu
/
arrabbiosu,
furianu,
impurdedhiu
/
tosconosu
/
cdh. fucosu
Frasi
in s'umbra tua robbas e pastores godiant in sas dies prus fogosas ◊ ocannu at fatu un'istiu fogosu
2.
dèu no dhu faia aici fogosu, no dh'ia a èssi crétiu ca fut capassu de betai is tullas a una piciocona! ◊ ite fogosa e pàsida currera, oe, sa tua! ◊ sa gioventude est fogosa ◊ cussu fut innantis sardista fogosu e apustis fascista isprammau
Cognomi e Proverbi
prb:
cuadhu fogosu no pigat mai pannu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fougueux,
violent
Inglese
hot,
violent
Spagnolo
fogoso
Italiano
focóso,
violènto
Tedesco
glühendheiß,
feurig.
fuliósu , agt: furiosu,
furriosu Definizione
chi si movet lestru meda, cun fúrria e fuliesa, mescamente po sa fortza chi giughet / èssere o intrare che male furiosu = cummentzai ccn. cosa acoment'e chi si ndi bollat isciusciai su mundu, de sa ganas de fai, e apustis firmaisí e no fai prus nudha
Sinonimi e contrari
airadu,
fruscu 1,
fúliu,
furianu,
fúrridu,
infrusau,
toleatzu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
lenu
Frasi
su bentu est fuliosu ◊ su pitzinnu at tímiu ca at bistu sa curridura furiosa de sa béstia ◊ at isboetadu s'ebba e si est móida furiosa ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ s'àcua de s'arriu est furriosa candu ndi calat de is montis
2.
a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu ◊ no sias che male furiosu: aispeta!
Cognomi e Proverbi
prb:
cuadhu furiosu no cumprit arringu ◊ male furiosu coitat a passare
Etimo
itl.
furioso
Traduzioni
Francese
rapide,
impétueux
Inglese
speedy,
violent
Spagnolo
rápido,
impetuoso
Italiano
velóce,
impetuóso,
irruènte
Tedesco
schnell,
heftig,
ungestüm.
imbudàda , nf Definizione
ispinta forte chi si giaet a cropu / giúghere a unu o una cosa a imbudadas = pigai a unu o una cosa a ispintas, pigare de mala manera
Sinonimi e contrari
butata,
ciúchiu,
ilgiarrada,
imperta,
ispinta,
ispuntone,
istrempiada
Frasi
ndh'istrampat che àlvure isfundhada dai s'imbudada de unu bentu malu ◊ pro fàghere andhare s'àinu tocat de lu giúghere a imbudadas ◊ sos fizastros no podent bídere sa bídriga: la giughent a imbudadas! ◊ li deit un'imbudada e che lu beteit a modhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
poussée violente
Inglese
violent push
Spagnolo
empujón
Italiano
spintóne
Tedesco
heftiger Stoß.
rebbéstu , agt: ribbestu Definizione
chi o chie est trotu, malu e fogosu puru faendho male
Sinonimi e contrari
arrebbecu,
rebbéchinu,
rebelde,
rebessu
/
cdh. fultzadori
Frasi
siat mavele dogni fera rebbesta! (P.Casu)◊ posca de un'ora sas intragnas li creschent dae nou e su tzibbu rebbestu podet ingollopare a gustu sou ◊ cussu est falsu, ereze, rebbestu, prummonosu e triuladore! ◊ s'ànimu rebbestu at presse a si mascare de su dolore anzenu
2.
ch'essit, cunzat sa gianna, piús non pasat, andhat che upa in sa note rebbesta (S.Casu)
Etimo
itl.
rubesto
Traduzioni
Francese
violent
Inglese
violent
Spagnolo
violento
Italiano
violènto
Tedesco
gewalttätig,
heftig.
sciàcu , nm: isciacu*,
sciagu 1 Definizione
bolet nàrrere dannu mannu, male e, segundhu comente si narat, fintzes surra, o cantidade manna
Sinonimi e contrari
desacatu,
destrossa,
fracassu
/
banzu 1,
istràssia
/
meda
Frasi
megat de mi nci ampuai su sànguni a conca: oi fatzu cancunu sciacu! ◊ no est nudha ancora su sciacu: eis a biri cosas peus! ◊ gei dh'at fatu su sciacu a bociri a cudhu!…◊ is Americanus, su coranta tres, ghetendi bombas ant fatu unu sciacu mannu in Castedhu ◊ is sordaus, apustis de ai fatu sciagu in dónnia parti de sa citadi, nci atafant in crésia e forrogant in dónnia logu (J.Murgia)
2.
e chi si permitant, is piciochedhus mius, a fai machioris, ca binti su sciacu!
3.
unu sciacu mannu de cosa ◊ cussu guaràngiat mera, pigat unu sciacu mannu de dinai ◊ si podit isciri chini est chi nci at isdorrocau cussu sciacu mannu de àcua a mesu de arruga?
Traduzioni
Francese
malheur,
désastre
Inglese
violent shaking,
accident
Spagnolo
desgracia
Italiano
disgràzia,
sconquasso
Tedesco
Unglück,
Zertrümmerung.