airàdu , pps, agt: airatu,
airau Definition
de airare; avb: a s’airada = a meda, a ira
Synonyms e antonyms
fuliosu,
spiotau
/
arrennegadu
2.
mi das a bídere àbbidos de santu sendhe chi ses a sa vida airada ◊ est mortu suta de su pè de su cadhu airadu ◊ su trenu est coladu catzendhe fogu e fumu che airadu ◊ su cane de su padronu si pesaiat reu mossighendhe airadu (G.A.Cossu)◊ su mare est airadu chi ndhe tremo che canna
3.
s'ómine areste benit masedu ca timet chi airadu est su Segnore ◊ dormi, sa prendha mia, no istes airada!
Translations
French
impétueux
English
violent,
raging
Spanish
impetuoso
Italian
impetuóso,
irruènte
German
heftig.
focósu , agt: fogosu,
fugosu Definition
chi est budhiu, chi faet basca meda coment'e chi giutzat fogu; nau de gente, chi si dha leat a coro, chi sentit sa cosa de una manera forte, cun arrennegu, coment'e cosa chi dh’interessat meda; nau de cosas de papare, calurosu, o fintzes de sabore malu
Synonyms e antonyms
ifogadu
/
calurosu
/
arrabbiosu,
furianu,
impurdedhiu
/
tosconosu
/
cdh. fucosu
Sentences
in s'umbra tua robbas e pastores godiant in sas dies prus fogosas ◊ ocannu at fatu un'istiu fogosu
2.
dèu no dhu faia aici fogosu, no dh'ia a èssi crétiu ca fut capassu de betai is tullas a una piciocona! ◊ ite fogosa e pàsida currera, oe, sa tua! ◊ sa gioventude est fogosa ◊ cussu fut innantis sardista fogosu e apustis fascista isprammau
Surnames and Proverbs
prb:
cuadhu fogosu no pigat mai pannu
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
fougueux,
violent
English
hot,
violent
Spanish
fogoso
Italian
focóso,
violènto
German
glühendheiß,
feurig.
fuliósu , agt: furiosu,
furriosu Definition
chi si movet lestru meda, cun fúrria e fuliesa, mescamente po sa fortza chi giughet / èssere o intrare che male furiosu = cummentzai ccn. cosa acoment'e chi si ndi bollat isciusciai su mundu, de sa ganas de fai, e apustis firmaisí e no fai prus nudha
Synonyms e antonyms
airadu,
fruscu 1,
fúliu,
furianu,
fúrridu,
infrusau,
toleatzu
| ctr.
asiosu,
immajonadu,
lenu
Sentences
su bentu est fuliosu ◊ su pitzinnu at tímiu ca at bistu sa curridura furiosa de sa béstia ◊ at isboetadu s'ebba e si est móida furiosa ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ s'àcua de s'arriu est furriosa candu ndi calat de is montis
2.
a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu ◊ no sias che male furiosu: aispeta!
Surnames and Proverbs
prb:
cuadhu furiosu no cumprit arringu ◊ male furiosu coitat a passare
Etymon
itl.
furioso
Translations
French
rapide,
impétueux
English
speedy,
violent
Spanish
rápido,
impetuoso
Italian
velóce,
impetuóso,
irruènte
German
schnell,
heftig,
ungestüm.
imbudàda , nf Definition
ispinta forte chi si giaet a cropu / giúghere a unu o una cosa a imbudadas = pigai a unu o una cosa a ispintas, pigare de mala manera
Synonyms e antonyms
butata,
ciúchiu,
ilgiarrada,
imperta,
ispinta,
ispuntone,
istrempiada
Sentences
ndh'istrampat che àlvure isfundhada dai s'imbudada de unu bentu malu ◊ pro fàghere andhare s'àinu tocat de lu giúghere a imbudadas ◊ sos fizastros no podent bídere sa bídriga: la giughent a imbudadas! ◊ li deit un'imbudada e che lu beteit a modhe
Etymon
srd.
Translations
French
poussée violente
English
violent push
Spanish
empujón
Italian
spintóne
German
heftiger Stoß.
rebbéstu , agt: ribbestu Definition
chi o chie est trotu, malu e fogosu puru faendho male
Synonyms e antonyms
arrebbecu,
rebbéchinu,
rebelde,
rebessu
/
cdh. fultzadori
Sentences
siat mavele dogni fera rebbesta! (P.Casu)◊ posca de un'ora sas intragnas li creschent dae nou e su tzibbu rebbestu podet ingollopare a gustu sou ◊ cussu est falsu, ereze, rebbestu, prummonosu e triuladore! ◊ s'ànimu rebbestu at presse a si mascare de su dolore anzenu
2.
ch'essit, cunzat sa gianna, piús non pasat, andhat che upa in sa note rebbesta (S.Casu)
Etymon
itl.
rubesto
Translations
French
violent
English
violent
Spanish
violento
Italian
violènto
German
gewalttätig,
heftig.
sciàcu , nm: isciacu*,
sciagu 1 Definition
bolet nàrrere dannu mannu, male e, segundhu comente si narat, fintzes surra, o cantidade manna
Synonyms e antonyms
desacatu,
destrossa,
fracassu
/
banzu 1,
istràssia
/
meda
Sentences
megat de mi nci ampuai su sànguni a conca: oi fatzu cancunu sciacu! ◊ no est nudha ancora su sciacu: eis a biri cosas peus! ◊ gei dh'at fatu su sciacu a bociri a cudhu!…◊ is Americanus, su coranta tres, ghetendi bombas ant fatu unu sciacu mannu in Castedhu ◊ is sordaus, apustis de ai fatu sciagu in dónnia parti de sa citadi, nci atafant in crésia e forrogant in dónnia logu (J.Murgia)
2.
e chi si permitant, is piciochedhus mius, a fai machioris, ca binti su sciacu!
3.
unu sciacu mannu de cosa ◊ cussu guaràngiat mera, pigat unu sciacu mannu de dinai ◊ si podit isciri chini est chi nci at isdorrocau cussu sciacu mannu de àcua a mesu de arruga?
Translations
French
malheur,
désastre
English
violent shaking,
accident
Spanish
desgracia
Italian
disgràzia,
sconquasso
German
Unglück,
Zertrümmerung.