Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arretepuntànti , agt Definition chi andhat deretu a css. logu o discursu o iscopu cun cóidu e decisione Translations French tout droit English straight Spanish rápido Italian difilato German geradeaus.

críspu , agt: grispu Definition nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Synonyms e antonyms arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Idioms csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Sentences sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Surnames and Proverbs smb: Crispu Etymon ltn. crispus Translations French crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense English wrinkled, intense, bristly, quick Spanish crespo, intenso, rápido Italian créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso German kraus, rauh, schnell, stark.

disgagiàdu , pps, agt Definition de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade Synonyms e antonyms lépidu, lestru, lestrulinu, spessiau / cdh. disgaciatu Translations French agile, souple, rapide English agile, quick Spanish ágil, rápido, diligente Italian àgile, sciòlto, spedito German flink, schnell.

frúscu 1 , agt Definition chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente Synonyms e antonyms bruscu*, càdriu, frúschinu, fuliosu, fúliu | ctr. immajonadu, lenu Sentences candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe! 2. intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu Translations French rapide, énergique English quick Spanish rápido Italian svèlto, ràpido, vigoróso, enèrgico German schnell, rasch.

fuliósu , agt: furiosu, furriosu Definition chi si movet lestru meda, cun fúrria e fuliesa, mescamente po sa fortza chi giughet / èssere o intrare che male furiosu = cummentzai ccn. cosa acoment'e chi si ndi bollat isciusciai su mundu, de sa ganas de fai, e apustis firmaisí e no fai prus nudha Synonyms e antonyms airadu, fruscu 1, fúliu, furianu, fúrridu, infrusau, toleatzu | ctr. asiosu, immajonadu, lenu Sentences su bentu est fuliosu ◊ su pitzinnu at tímiu ca at bistu sa curridura furiosa de sa béstia ◊ at isboetadu s'ebba e si est móida furiosa ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ s'àcua de s'arriu est furriosa candu ndi calat de is montis 2. a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu ◊ no sias che male furiosu: aispeta! Surnames and Proverbs prb: cuadhu furiosu no cumprit arringu ◊ male furiosu coitat a passare Etymon itl. furioso Translations French rapide, impétueux English speedy, violent Spanish rápido, impetuoso Italian velóce, impetuóso, irruènte German schnell, heftig, ungestüm.

fúliu , agt: fúriu Definition chi si movet faendho tretu meda in pag'ora Synonyms e antonyms dumidosu, fruscu 1, fughidosu, fuliosu, fúrinu, fúrridu | ctr. asiosu, immajonadu, pàsidu Sentences su trainedhu falat fúriu che bentu ◊ sos annos no passant ne fúrios e ne lentos ◊ unu pisedhu est faladu fúliu dae crésia mazore e a bassu Translations French rapide English speedy Spanish rápido Italian velóce German schnell.

fúrridu , agt: fúsidu Definition chi si movet lestru meda, cun fortza puru Synonyms e antonyms fughidosu, fuliosu, fúliu | ctr. asiosu, immajonadu, lenu Idioms csn: pesada fúrrida = fata a sa lestra (e cun ingannu), chentza ispetare a si frimmare a bídere su pesu zustu; fúsidu che foete = meda, gai fúrridu de tzocare che foete candho s'iscudet; faedhare a boghe fúsida = cun seguresa, chentza istare a su pentza e torra Sentences sa currente fúrrida de sos trainos morit atapèndhesi a sas digas ◊ s'astore si betat fúrridu che lampu ◊ noche trazat s'undha fúsida de su fiúmene ◊ che frundha fúrridu e lentu che frina ◊ custu trenu andhaiat fúsidu ◊ su tempus passat fúsidu che bentu 2. Lionora fúrriat de palas e ch’essit a fora fúsida che foete Etymon srd. Translations French rapide, impétueux English fast, forceful Spanish rápido, impetuoso Italian velóce, impetuóso German rasch, ungestüm.

imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definition in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare Synonyms e antonyms acoitu, allestru, debresse, pressispressis | ctr. abbellu Idioms csn: a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse Sentences arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare! Etymon srd. Translations French vite English hastily Spanish de prisa, rápido Italian prèsto, in frétta, rapidaménte German schnell.

léstru , agt, nm, avb: lestu, lésturu Definition chi o chie faet o si movet impresse, in pag'ora, in pagu tempus: s'impreat coment'e agt. e coment'e avb. (ma cuncordat che a s'agt. etotu)/ avb.: a sa lestra = in lestresa; crèsciri a lestru (allestru), de lestru = impresse; a lestru = a presse, luego Synonyms e antonyms fruscu 1 | ctr. adasiau, cagallente, immajonadu Sentences est lestru faghindhe sa cosa: no istat duiddui, no! ◊ isse est lestru manighendhe e lestru triballendhe ◊ est lesta lesta, che pisci in logu de festa ◊ est lésturu che unu gatu, che focu, che lampu, che furitu, che balla de iscupeta ◊ cantu bramo in s'ispàtziu bolare comente lestru est su pensamentu! 2. su mundhu est de sos lestros 3. a lestru o a tardu at a bènnere ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant, cun s'afinu in su gúturu ◊ faghe lestru!, faghide lestros! ◊ si caminamus lestros assuprimus chito Etymon itl. Translations French rapide English swift Spanish rápido, pronto Italian lèsto, svèlto, sollécito German flink.