aprèsse, aprèssi , avb Definition
a presse: de innoghe a pagu, chentza istentare
Synonyms e antonyms
lueco
Sentences
custa cosa cheret fata apresse, ca sinono si che andhat male ◊ apressi nos eus a biri
Etymon
srd.
Translations
French
bientôt
English
very soon
Spanish
pronto,
enseguida
Italian
fra pòco,
prèsto
German
bald.
chíci , avb, nm, agt: chício,
chissi,
chito,
chitzi,
chitzo,
chitzu 1 Definition
nau de tempus, ora antibitzada, chi benit innanti a cunfrontu de un'àtera calesiògiat ora de sa die, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima po s'ora chi si costumat a si ndhe pesare / min. chitzixedhu = su mengianu a bonora, chito meda, chito chito
Synonyms e antonyms
cisso
| ctr.
trigadiu,
taldu
Idioms
csn:
chito chito = a chitzi meda; in chitzi = a su chitzi; chitzi mannu = chito meda; a parte de chitzu = candho comintzat a èssere chito, su manzanu, chito etotu
Sentences
aisetade, tantu est chito! ◊ mi parit chitzixedhu, ancora! ◊ poburitu de mei, chi seu ghimallendi de chitzi mannu fintzas a merí! ◊ bae como, gai torras chito ◊ istasero mi che corco chito ca manzanu peso a sas bàtoro ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ che semus essidos chito chito a múrghere sa robba
2.
fint móvidos su chito ◊ andas dónnia chitzi a iscurtai sa missa ◊ mammai est pesada de chitzi mannu ◊ Antoni cussu chitzi ci fiat essiu po andai a cassa ◊ issu partit a su chitzu po andai a su sartu
3.
una manzana chita che la ponzei currendhe in su casifíciu
Surnames and Proverbs
prb:
si cheres vívere sanu pesa chito su manzanu
Scientific Terminology
sdi
Etymon
ltn.
cito/citius
Translations
French
de bonne heure,
tôt
English
early
Spanish
pronto
Italian
prèsto,
di buonóra
German
früh.
císso, císsu , avb: citzu,
gissu Definition
chitzo, a bon'ora, tempus antibitzau si est postu apare cun àter'ora apustis, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima (fintzes innanti de abbrèschere)
Synonyms e antonyms
chici*
| ctr.
taldu,
trigadiu
Sentences
est ancora iscuriu candu a cissu mi ndi pesu ◊ su fixu est torrau custu citzu ◊ tocat a si ndi pesai a cissu po acodiri a pigai su postali
Scientific Terminology
tpc
Translations
French
tôt,
de bonne heure
English
early
Spanish
pronto,
temprano
Italian
prèsto
German
früh.
desucúnas , avb: desuncuna,
desuncunas Definition
de un'improntu, de irbotu, de botu, de repenti, a s'ispessada
Synonyms e antonyms
desupetoni,
induninduna,
totinduna
Sentences
bella madixedha, ti poniast in is pértias de sermentu e desuncuna ti fuias ◊ sa morti est arribbada desuncuna ◊ si ndi fiat istrantaxau desuncuna coment'e una molla ◊ si fiat firmau de suncuna totu ispantau e iat fatu cuatru passus a coa ◊ sa tristesa de sucunas ndi dhi fuat torrada a apillai in sa faci
Translations
French
soudainement
English
suddenly
Spanish
de repente,
de pronto
Italian
improvvisaménte
German
plötzlich.
léstru , agt, nm, avb: lestu,
lésturu Definition
chi o chie faet o si movet impresse, in pag'ora, in pagu tempus: s'impreat coment'e agt. e coment'e avb. (ma cuncordat che a s'agt. etotu)/ avb.: a sa lestra = in lestresa; crèsciri a lestru (allestru), de lestru = impresse; a lestru = a presse, luego
Synonyms e antonyms
fruscu 1
| ctr.
adasiau,
cagallente,
immajonadu
Sentences
est lestru faghindhe sa cosa: no istat duiddui, no! ◊ isse est lestru manighendhe e lestru triballendhe ◊ est lesta lesta, che pisci in logu de festa ◊ est lésturu che unu gatu, che focu, che lampu, che furitu, che balla de iscupeta ◊ cantu bramo in s'ispàtziu bolare comente lestru est su pensamentu!
2.
su mundhu est de sos lestros
3.
a lestru o a tardu at a bènnere ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant, cun s'afinu in su gúturu ◊ faghe lestru!, faghide lestros! ◊ si caminamus lestros assuprimus chito
Etymon
itl.
Translations
French
rapide
English
swift
Spanish
rápido,
pronto
Italian
lèsto,
svèlto,
sollécito
German
flink.
luèco , avb: alluegus,
illuegu,
luego,
luegu,
luegus Definition
de innoghe a pag'ora, pag'ora o un'iscuta apustis, fintzes deretu, chentza ibertare nudha / luego luego = deretu, itl. immediataménte; luegu pesau, luegu crocau, luegu andau = apenas pesadu, corcadu, andhadu, luego deretu apustis; apo fatu luego = apu fatu impressi, coitendi, su chi fui fendi, su chi depia fai; apo luego fatu = seu acanta de acabbai su chi seu fendi
Synonyms e antonyms
acoitu,
luegamente
Sentences
no istes a s'allora allora: beni luego! ◊ li at pedidu cosa e luego bi l'at dada ◊ cras andhamus a Núoro ma torramus luego ◊ bi so andhadu e mi at pagadu luego ◊ sa mama no aiat abbertu mancu buca chi su fizu luego ch'est curtu (G.Ruju)
Etymon
spn.
luego
Translations
French
tout de suite,
immédiatement,
aussitôt,
vite
English
at once
Spanish
enseguida,
pronto
Italian
sùbito,
prèsto
German
sofort,
bald,
gleich,
schnell.
premedíu, premedívu , agt, avb: primadiu,
primariu,
primidibu,
primidiu,
primidivu,
primitiu,
primmadiu,
primmariu,
primmediu Definition
nau pruschetotu de matedu, erbas o frutos chi creschent (ma si podet nàrrere de gente puru), chi funt is primos, chi benint allestru, fintzes innanti de su tempus issoro (a/c.: fintzes candho su foedhu tenet valore de avb. si ponet coment'e un'agt.); fintzes ora antibitzada, innanti, a cunfrontu de un'àtera
Synonyms e antonyms
cabidraxu,
incàbudu,
primadiarzu
/
cdh. primarincu
| ctr.
coàinu,
coinàlgiu,
redadiu,
sagotzianu
Sentences
sa méndhula primmaria est in fiore ◊ falaiant su manzanu a s'altzada de s'istella primmaria ◊ dhi at mandau cincu figus primarias ◊ sa mela de Santuanni est mela primaria ◊ premediu meda, ocannu, s'istiu! ◊ cussas pinturas no mi piaghiant meda ca no fia capatze de ndhe cumprèndhere s'alte primidia (P.Gajas)
2.
sos laores ant fatu premedios ◊ ancora est premediu a betare basolu ◊ in làmpadas mi chirco messonzu de orju ca fachet primidibu ◊ aiat próitu e a capitanni su terrinu fit rúpitu primitiu
3.
premediu ti ndhe ses bénnidu: aite ti ndhe ghiraias goi chito?! ◊ no ti che andhes premediu, a su dutore, ca tantu innantis de cudh'ora no abberit!
Etymon
ltn.
primitivus
Translations
French
précoce,
hâtif
English
early,
timely
Spanish
temprano,
pronto
Italian
primatìccio,
precòce,
tempestivo,
anzitèmpo
German
frühreif,
rechtzeitig.