acetótu , avb: acitotu Definitzione
aici etotu, su matessi, deasi/deosi etotu
Sinònimos e contràrios
ateretante
Frases
faidí pagai in cosa: po nosu andat bèni acetotu ◊ su piciochedhu est sétziu e sa sorri acitotu ◊ dèu puru nau acitotu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
également
Ingresu
equally
Ispagnolu
igualmente,
asimismo
Italianu
ugualménte
Tedescu
auch,
gleich,
in gleicher Weise
chiesisíat , prn Definitzione
chie (si) siat, css. persona, chie si bògiat chi siat, unu/una bastat chi siat
Sinònimos e contràrios
chincoi,
chinechisiat,
chinecoe,
chinisiollat,
siachisiat
/
chie,
chine
Frases
chiesisiat podet fàghere una cosa goi ◊ chiesisiat chi cherfat intrare, catzachelu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui que ce soit,
n'importe qui
Ingresu
anyone
Ispagnolu
quienquiera,
cualquiera (que)
Italianu
chicchessìa,
chiùnque
Tedescu
wer auch immer.
chinechisíat , prn: chinisisiat,
cinecasiat Definitzione
chie (si) siat, css. perssona
Sinònimos e contràrios
chiesisiat,
chincoi,
chinecoe,
chinisiollat,
siachisiat
Frases
chinisisiat chi dha nerit, custa cosa, est nendi una fàula!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
n'importe qui
Ingresu
anybody
Ispagnolu
quienquiera,
cualquiera (que)
Italianu
chiùnque
Tedescu
wer auch immer.
chinecòe , prn: cinecoe,
cinnecoi Definitzione
chie (si) siat, css. persona
Sinònimos e contràrios
chiacoi,
chiesisiat,
chincoi,
siachisíada
Frases
siat chinecoe depet rispetare custa lè ◊ mutat a cinecoe, ma deo de domu no nce esso! (E.Nieddu)◊ bèngiat cinecoe ca a mimi no m’interessat!
Tradutziones
Frantzesu
n'importe qui
Ingresu
anyone
Ispagnolu
quienquiera,
cualquiera (que)
Italianu
chiùnque
Tedescu
wer auch immer.
comentacòe , avb Definitzione
in calesisiat manera
Sinònimos e contràrios
comentecasiat,
comentesisiat
Frases
a dónnia contu fàciat comentacoe!(E.Nieddu)
Tradutziones
Frantzesu
de toute façon
Ingresu
however
Ispagnolu
de todas formas
Italianu
comùnque
Tedescu
wie auch immer.
comentecasíat , avb Definitzione
de una css. manera
Sinònimos e contràrios
comentacoe,
comentisiollat,
comentesisiat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
de toute façon
Ingresu
however
Ispagnolu
de todas formas
Italianu
comùnque
Tedescu
wie auch immer.
itasisíat , prn, agt: itesisiat Definitzione
ite siat chi siat, cale sisiat cosa, totu bastat chi siat
Sinònimos e contràrios
itecasiat,
itecoe,
techi
/
calisiollat
Frases
cussu tenit su diritu de arrocai itasisiat detzisioni nosta ◊ siat itesisiat, nos l’amus a coglire: inue bi ndhe mànigat duos bi ndhe at a manigare tres!
2.
s'allainamentu est imbrutamentu de itasisiat cadhotzímini
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
quoi que,
n'importe quel
Ingresu
whatever,
any
Ispagnolu
cualquier
Italianu
checché,
qualsìasi,
qualùnque
Tedescu
was auch immer,
beliebig,
jeder.
macài , cng: macari,
mancai,
mancari,
mancaris,
mancarri Definitzione
cng. cuncessiva = fintzes si: si manígiat cun su cong. presente e cun s'indicativu (presente o passau, e po tempus passau fintzes chentza predicau, arrisparmiandho deosi su chi s'itl. narat cun congiuntivu imperfetu)/ mancai siat!… = bell'e aici, mancai ti dh'apa nau, mancai dhu iscípias (sighis a fai coment'e a prima): si narat avertindho, e agiummai ammeletzandho, a unu, ma a bortas si narat fintzes in su sensu de própiu, de abberu, meda
Sinònimos e contràrios
ancus,
belle,
cuntantu
Frases
no si cherfeint tratennere a bustare, mancari mamma e babbu los aiant pregados che santos ◊ mancari chi no pigaiant a su palcu, sas féminas ant comintzadu a connòschere sa poesia paris cun sos ómines (M.Canu)◊ dhui nd'at de tremi e de fai oratzioni mancai siat unu bremi ◊ cussa domu si agataiat ancora, mancai isciarrocada ◊ a génuru no dh'ollu mancai si artzit a celu! ◊ mancari ricu, cussu no bogaiat mai unu sodhu! ◊ no ti dao nudha, mancari crebes! ◊ mancai piticarradhedhu iscidiat bèni ca de s'orcu no fadiat a si fidai ◊ sa buca no mi dha tupais, mancai mi gheteis a galera!
2.
funt abbillus e asuta asuta si dha timint e, mancai siat, no aturant trancuillus, no arribbit puru cancua sceda lègia
3.
at fatu un'iscutinada de abba mancari bella, difatis est totue currindhe
Ètimu
itl.
macari
Tradutziones
Frantzesu
bien que,
même si,
quand bien même
Ingresu
although
Ispagnolu
aunque
Italianu
ancorchè,
sebbène,
quantùnque
Tedescu
auch wenn,
obwohl,
obgleich.
ne , cng: nen,
ni,
nin Definitzione
foedhu chi s'impreat candho s'idea de nega reguardat prus de una cosa, mescamente duas o prus cosas bistas coment'e contràrias o diferentes, e sèmpere apustis de s'avb. de nega no, non / a/c.: candho portat ainnanti foedhu chi cumènciat cun cunsonante de sonu mudóngiu (o àtera chi in posidura intervocàlica si narat lébia) no dha lassat cambiare e dh'afortit: no cherzo ne casu e ne pane = nr. necàsu, nepàne ◊ no narat e ne faghet = nonnàrat e nefàghet ◊ ni noi ni dexi = ninnòi niddèxi ◊ ni totu e ni pagu = nr. nitótu e nipàgu (contrariamente a sa régula de su sardu de is cunsonantes mudòngias; ma si cunsideret chi ne benit de su ltn. nec e duncas acabbaiat cun cunsonante, comente de su restu acabbat fintzes sa forma nen)
Frases
no bi andhamus ne deo e ne tue, ne oe e ne cras, ne como e ne posca ◊ Nostra Sennora fit pòvera e no possediat nen poledhu, nen cabadhu ◊ nen perdo e nen balanzo ◊ no podia andai ni ainnantis ni acoa ◊ custa cosa no est ni bella e ni bona ◊ custu mànigu no est ne bambu e ne salidu, ma zustu ◊ no mirat ne a birde ne a sicu ◊ cust'isposóriu no si depit fai, ne cras e ne mai ◊ non pigu nin pagu nin totu
Ètimu
ltn.
nec
Tradutziones
Frantzesu
ni
Ingresu
neither,
nor
Ispagnolu
ni
Italianu
né
Tedescu
und nicht,
auch nicht,
noch,
weder… noch.
nemmàncu , cng, avb: nimmancu Definitzione
coment'e cng. aciunghet unu foedhu po significare chi mancat cussu puru; coment'e avb. giaet prus fortza a un'àteru avb. de nega
Sinònimos e contràrios
mancu
| ctr.
finces
Frases
dh’apo a crede chi no eis inténdhiu nemmancu is trumbas de su postale?!…◊ candu si chistionat de custas cosas depis tenni s'arbítiu de no dha nomenai nimmancu, a sa bonànima de mamma!
2.
issu cheriat bèndhere e tue depias comporare, non fis nemmancu furandhe!
Ètimu
itl.
nemmanco
Tradutziones
Frantzesu
non plus
Ingresu
neither,
nor
Ispagnolu
ni,
tampoco,
ni siquiera
Italianu
neppure,
nemméno
Tedescu
nicht einmal,
auch nicht.
noantàmas , cng: nointamas,
nointames,
nointàmene,
nontamus,
notammis Definitzione
(cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas
Sinònimos e contràrios
tamen*,
mancumale,
prusaprestu
/
cdh. nointamu
Frases
nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos
2.
nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu
3.
no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas!
Tradutziones
Frantzesu
cependant,
malgré,
néanmoins
Ingresu
in spite of,
however
Ispagnolu
sin embargo,
a pesar de
Italianu
tuttavìa,
nonostante,
nondiméno
Tedescu
auch wenn,
obwohl,
trotzdem.
péri , avb, cng Definitzione
foedhu chi giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus
Sinònimos e contràrios
finces,
puru
/
mancari
Frases
peri pro custu sufrides ◊ s'arti ciai dha peri tenia, ma cun custa maladia no potzu prus trabballai ◊ in atru mi peri sarbu, ma in fàulas no soi capassu ◊ ses peri mannu, ma pares minore ◊ a issu is brullas dhi peri degiant ◊ che los aiant ispossibios peri de sa volontade
2.
peri si annas tui, noso no annamus! ◊ pro mor'e Deu, dàdemi unu cantu de pane, peri chi siat asseadu o in pipinidas!
Ètimu
ltn.
per
Tradutziones
Frantzesu
aussi
Ingresu
too,
also
Ispagnolu
también
Italianu
pure,
anche
Tedescu
auch.
púru , avb Definitzione
foedhu chi giaet s'idea de àteru a prus de calecuna cosa o tanti (ma a bortas si narat coment'e po giare prus fortza): si ponet sèmpere apustis de s'elementu chi modíficat
Sinònimos e contràrios
fena,
fenta,
fentzamentas,
finces,
intas,
peri
Maneras de nàrrere
csn:
no siat chi…, puru! = de is bortas!… (nau candu no dhoi at própiu nudha de timi); o puru… = o fintzas
Frases
andhat bene custu e cussu puru ◊ sa língua est una sienda chi depeus intregai a fillus e a nebodis puru ◊ cudha puru est iscòncia… e no mi podit acumpangiai! ◊ cudhu puru, mischinu, ite podet fàghere a sa sola? ◊ no m'iscuncodrist su sànguni, tui puru!
2.
daebbilu su chi cheret, no siat chi s'istrumet, puru!…◊ ita ndi fais de custa cosa? No ti serbat po is fillus, puru!…◊ no siat chi puru li serbat a carchi cosa!…◊ torrabbila custa cosa, no siat chi li serbat, puru!◊ za fit ora de ricuire! Inuve che fis, puru?
Tradutziones
Frantzesu
aussi,
même
Ingresu
also,
too
Ispagnolu
además,
también
Italianu
pure,
altresì
Tedescu
auch,
außerdem,
sogar.