Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

disparída , nf Definition su essire de sa vista e mancare de sa cosa de no si bíere e ne ischire inue est Synonyms e antonyms iscumparta, iscumpàrfida, iscumpàssida Etymon srd. Translations French disparition English disappearance Spanish desaparición Italian scomparsa German Verschwinden.

ilvanessíre , vrb: isvanessire, isvanessiri Definition iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere prus Synonyms e antonyms desvanèssiri*, irvalorire, isvanèssere Sentences ilvanessit pianu pianu, coment'e dogni fiore galanu casi pomposu in su ratu si morit (P.Sulis) Translations French disparaître English to vanish Spanish desaparecer Italian svanire German verschwinden.

imbèlghere , vrb: imbèrghere, imbrèghere, impèrghere Definition intrare a mesu de s’abba o de àtera cosa un’istrégiu (o fintzes is manos, sa pàlia) po ndhe pigare a umpridura a meda, o fintzes intrare un’àtera cosa; andharesindhe, essire a calecunu logu a manera de no si pòdere bíere, nau fintzes de su sole chi si che intrat su merie, e fintzes lòmpere, imbàtere a unu logu o a un’iscopu; pigare in su sensu de fàere andhare; in cobertantza, papare, pigare a meda (e coment’e aprofitandho), ingòllere calecunu male / pps. imbérghiu, imbertu, imbértidu Synonyms e antonyms aciufae, aputare / aciurrufae, collire, ingòllere, úmprere / cuare, dogare, frànghere, infusilare, intrae, intzudhire, iscumpàrrere, ispígnere, sparessi Idioms csn: imbèrghere sa mesura medindhe trigu, olia, àteru; imbèrghere su zuo, sa robba, unu fiadu a unu pàsculu, imbèrghere su pugnale; imbèrghere su malu = collire male, bundhos Sentences allughie sos sírios de sa pache pro che imbèrghere a fundhu sa píchida fiaca de su ghenese! ◊ si est imbérghidu in mesu de cussu mare ◊ dhue fut su lanne a imbrèghere a pala! 2. inoghe tocat a s'imbèrghere, sinono est male pro nois! ◊ abbellu abbellu su sole si est imbertu ◊ su fizu si li fit imbertu dae sos poderes de campagna e no bi cheriat torrare ◊ sa luna chin s'istedhu a prope si che sont imberghendhe supra de su monte ◊ dae su die chi si che sunt imbertos in cussos calancones no si sunt bidos piús ◊ ti chirco e no ti acato: ube che ses imberta? ◊ sa sue si ndhe pesat e s'imberghet in mesu de sa malesa 3. sa mama che l'aiat imbertu a malaboza a intro de s'iscola, ma su pitzinnu no bi cheriat andhare! 4. it'est su male chi as imbertu? ◊ ndhe fit imberghendhe maladia ◊ arratza de cristianu chi as imbertu!…◊ currendhe a tota fua si at imbertu sa malasorte sua (Grolle)◊ sas cantones de como parent irfumentu de majarzas pro zente chi at imbertu ària mala! 5. za imberghet, como, cun totu cussos milliones chi li ant dadu!…◊ sos chi naro deo intro de una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras) 6. pigat a letu a palu fatu che molente in maju e comintzat a imbèrghere cun sa muzere! Etymon ltn. immergere Translations French se plonger, disparaître, se dissiper English to plunge, to fade away Spanish sumergir, hundir, desaparecer Italian immèrgere, dileguarsi German tauchen, verschwinden.

irghelàre , vrb: ischelare 1, isgalare, isghelare Definition ighilliare, andharesindhe a manera de no si pòdere bíere; fàere andhare, giagarare; bogare o piscare su pígiu de ccn. cosa (de su brodu, de su late)/ irghela belle e deretu! = stupanci! Synonyms e antonyms andai, caciare, cupare 1, essire, imbèlghere, infusilare, irfregorare, irgelae, iscèrghere, isparèssiri / gegherai / batire, poltare | ctr. aparèschere, apàrrere, cumpàrrere Sentences irghela a chircare a sorre tua! ◊ nos separamus ue che isgalat su sole ◊ a tota fua che ischelat atesu un'ariopranu ◊ sos parentes, pro los lassare in pasu, si sunt irghelaos ◊ est arreadu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu 2. sa luna est ischelandhe su gadhu de su pore nighedhu de sas nues ◊ l'ant irghelau che cane dae crésia! 3. at irghelau su late a bidha Etymon srd. Translations French disparaître, dissiper English to dissolve Spanish desaparecer Italian dileguare German verschwinden.

iscèrghere , vrb: isèrghere, issèrghere Definition essire deretu, andhare impresse; bogare, giagarare / pps. isérghidu, isertu / isèrgheti! = baidindi!; isèrghelu! = bogancedhu!, catzachelu! Synonyms e antonyms essire, fuire, incabulare, irdèrghere, irfregorare, irghelare / caciare | ctr. furriai, ghirare, torrae Sentences iserghe a furriare sas berbeghes, innantis chi fetant dannu! ◊ candho at bidu su tempus malu za at coitadu a isèrghere a batire linna! ◊ su trenu ch'est isérghiu biacue ◊ totu sos canes li ponent infatu e iserghet in chirca de sirbone ◊ lu at ispojolau chene piedu e si est isérghiu in sos padentes ◊ sos ómines funint iscerghendhe o furriandhe a covadhu o chin s'ainedhu Etymon ltn. ex + erigere Translations French disparaître, s'esquiver English to vanish Spanish pirárselas Italian dileguarsi, svignàrsela German verschwinden, abhauen.

iscumpàrrere, iscumpàrri, iscumpàrriri , vrb: scumpàrriri Definition su si pèrdere de no si pòdere bíere, essire de sa vista, andhare male; fàere bruta figura, fàere figura metzana postu apare cun àteru / pps. iscumpàssidu, iscumpartu Synonyms e antonyms iscampullitare, sparèssiri / deslúxiri, iscroniai | ctr. cumpàrrere Sentences chie benit a su mundhu lassat apena s’istiga de unu passazu e iscumparit in su tempus ◊ a su mamentu de leare caminu l’iscumparint sas fortzas ◊ su nòmini de Milliedhu cumpariat, iscumpariat che sa fraca chi curriat a punta de su murcioni ◊ Flumindosa ndi essiat de s'umbra de is duus montis, s'allonghiada in su paris de Is Iscas e iscumpariat atesu (B.Lobina) 2. de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat! Etymon srd. Translations French disparaître English to disappear Spanish desaparecer Italian scomparire German verschwinden.

iscumpàssida , nf Definition su iscumpàrrere Synonyms e antonyms disparida, ighelliada, iscumparta, iscumpàrfida, sparessimentu Etymon srd. Translations French disparition English disappearance Spanish desaparición Italian scomparsa, sparizióne German Verschwinden.

isparèssiri , vrb: sparèssiri Definition essire o irghelare de sa vista, ighilliare, a manera de no si pòdere bíere Synonyms e antonyms ingalare 1, irghelare | ctr. aparèschere, apàrrere, cumpàrrere Sentences issa pariat cosa de no tocare ca solu a la tocare isparessiat (S.Baldino)◊ Cristus s'est isparéssiu lassendidhis su coru prenu de amori Etymon spn. desparecer Translations French disparaître English to disappear, to disperse Spanish desaparecer Italian scomparire, dileguare German verschwinden.

isvanèssere , vrb: svanèssiri Definition iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere in logu Synonyms e antonyms desvanèssiri*, ilvanessire Translations French disparaître English to vanish Spanish desaparecer Italian svanire, scomparire German verschwinden.

isvanessída, isvanéssida , nf Definition su si pèrdere de sa cosa, de is fortzas o àteru Synonyms e antonyms isvanessimentu Etymon srd. Translations French affaiblissement English weakening Spanish desgaste, debilitación Italian svaniménto, dissolvènza, svigoriménto German Verschwinden, Überblendung, Schwächung.