disparída , nf Definizione
su essire de sa vista e mancare de sa cosa de no si bíere e ne ischire inue est
Sinonimi e contrari
iscumparta,
iscumpàrfida,
iscumpàssida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
disparition
Inglese
disappearance
Spagnolo
desaparición
Italiano
scomparsa
Tedesco
Verschwinden.
ilvanessíre , vrb: isvanessire,
isvanessiri Definizione
iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere prus
Sinonimi e contrari
desvanèssiri*,
irvalorire,
isvanèssere
Frasi
ilvanessit pianu pianu, coment'e dogni fiore galanu casi pomposu in su ratu si morit (P.Sulis)
Traduzioni
Francese
disparaître
Inglese
to vanish
Spagnolo
desaparecer
Italiano
svanire
Tedesco
verschwinden.
imbèlghere , vrb: imbèrghere,
imbrèghere,
impèrghere Definizione
intrare a mesu de s’abba o de àtera cosa un’istrégiu (o fintzes is manos, sa pàlia) po ndhe pigare a umpridura a meda, o fintzes intrare un’àtera cosa; andharesindhe, essire a calecunu logu a manera de no si pòdere bíere, nau fintzes de su sole chi si che intrat su merie, e fintzes lòmpere, imbàtere a unu logu o a un’iscopu; pigare in su sensu de fàere andhare; in cobertantza, papare, pigare a meda (e coment’e aprofitandho), ingòllere calecunu male / pps. imbérghiu, imbertu, imbértidu
Sinonimi e contrari
aciufae,
aputare
/
aciurrufae,
collire,
ingòllere,
úmprere
/
cuare,
dogare,
frànghere,
infusilare,
intrae,
intzudhire,
iscumpàrrere,
ispígnere,
sparessi
Modi di dire
csn:
imbèrghere sa mesura medindhe trigu, olia, àteru; imbèrghere su zuo, sa robba, unu fiadu a unu pàsculu, imbèrghere su pugnale; imbèrghere su malu = collire male, bundhos
Frasi
allughie sos sírios de sa pache pro che imbèrghere a fundhu sa píchida fiaca de su ghenese! ◊ si est imbérghidu in mesu de cussu mare ◊ dhue fut su lanne a imbrèghere a pala!
2.
inoghe tocat a s'imbèrghere, sinono est male pro nois! ◊ abbellu abbellu su sole si est imbertu ◊ su fizu si li fit imbertu dae sos poderes de campagna e no bi cheriat torrare ◊ sa luna chin s'istedhu a prope si che sont imberghendhe supra de su monte ◊ dae su die chi si che sunt imbertos in cussos calancones no si sunt bidos piús ◊ ti chirco e no ti acato: ube che ses imberta? ◊ sa sue si ndhe pesat e s'imberghet in mesu de sa malesa
3.
sa mama che l'aiat imbertu a malaboza a intro de s'iscola, ma su pitzinnu no bi cheriat andhare!
4.
it'est su male chi as imbertu? ◊ ndhe fit imberghendhe maladia ◊ arratza de cristianu chi as imbertu!…◊ currendhe a tota fua si at imbertu sa malasorte sua (Grolle)◊ sas cantones de como parent irfumentu de majarzas pro zente chi at imbertu ària mala!
5.
za imberghet, como, cun totu cussos milliones chi li ant dadu!…◊ sos chi naro deo intro de una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras)
6.
pigat a letu a palu fatu che molente in maju e comintzat a imbèrghere cun sa muzere!
Etimo
ltn.
immergere
Traduzioni
Francese
se plonger,
disparaître,
se dissiper
Inglese
to plunge,
to fade away
Spagnolo
sumergir,
hundir,
desaparecer
Italiano
immèrgere,
dileguarsi
Tedesco
tauchen,
verschwinden.
irghelàre , vrb: ischelare 1,
isgalare,
isghelare Definizione
ighilliare, andharesindhe a manera de no si pòdere bíere; fàere andhare, giagarare; bogare o piscare su pígiu de ccn. cosa (de su brodu, de su late)/ irghela belle e deretu! = stupanci!
Sinonimi e contrari
andai,
caciare,
cupare 1,
essire,
imbèlghere,
infusilare,
irfregorare,
irgelae,
iscèrghere,
isparèssiri
/
gegherai
/
batire,
poltare
| ctr.
aparèschere,
apàrrere,
cumpàrrere
Frasi
irghela a chircare a sorre tua! ◊ nos separamus ue che isgalat su sole ◊ a tota fua che ischelat atesu un'ariopranu ◊ sos parentes, pro los lassare in pasu, si sunt irghelaos ◊ est arreadu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu
2.
sa luna est ischelandhe su gadhu de su pore nighedhu de sas nues ◊ l'ant irghelau che cane dae crésia!
3.
at irghelau su late a bidha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
disparaître,
dissiper
Inglese
to dissolve
Spagnolo
desaparecer
Italiano
dileguare
Tedesco
verschwinden.
iscèrghere , vrb: isèrghere,
issèrghere Definizione
essire deretu, andhare impresse; bogare, giagarare / pps. isérghidu, isertu / isèrgheti! = baidindi!; isèrghelu! = bogancedhu!, catzachelu!
Sinonimi e contrari
essire,
fuire,
incabulare,
irdèrghere,
irfregorare,
irghelare
/
caciare
| ctr.
furriai,
ghirare,
torrae
Frasi
iserghe a furriare sas berbeghes, innantis chi fetant dannu! ◊ candho at bidu su tempus malu za at coitadu a isèrghere a batire linna! ◊ su trenu ch'est isérghiu biacue ◊ totu sos canes li ponent infatu e iserghet in chirca de sirbone ◊ lu at ispojolau chene piedu e si est isérghiu in sos padentes ◊ sos ómines funint iscerghendhe o furriandhe a covadhu o chin s'ainedhu
Etimo
ltn.
ex + erigere
Traduzioni
Francese
disparaître,
s'esquiver
Inglese
to vanish
Spagnolo
pirárselas
Italiano
dileguarsi,
svignàrsela
Tedesco
verschwinden,
abhauen.
iscumpàrrere, iscumpàrri, iscumpàrriri , vrb: scumpàrriri Definizione
su si pèrdere de no si pòdere bíere, essire de sa vista, andhare male; fàere bruta figura, fàere figura metzana postu apare cun àteru / pps. iscumpàssidu, iscumpartu
Sinonimi e contrari
iscampullitare,
sparèssiri
/
deslúxiri,
iscroniai
| ctr.
cumpàrrere
Frasi
chie benit a su mundhu lassat apena s’istiga de unu passazu e iscumparit in su tempus ◊ a su mamentu de leare caminu l’iscumparint sas fortzas ◊ su nòmini de Milliedhu cumpariat, iscumpariat che sa fraca chi curriat a punta de su murcioni ◊ Flumindosa ndi essiat de s'umbra de is duus montis, s'allonghiada in su paris de Is Iscas e iscumpariat atesu (B.Lobina)
2.
de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
disparaître
Inglese
to disappear
Spagnolo
desaparecer
Italiano
scomparire
Tedesco
verschwinden.
iscumpàssida , nf Definizione
su iscumpàrrere
Sinonimi e contrari
disparida,
ighelliada,
iscumparta,
iscumpàrfida,
sparessimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
disparition
Inglese
disappearance
Spagnolo
desaparición
Italiano
scomparsa,
sparizióne
Tedesco
Verschwinden.
isparèssiri , vrb: sparèssiri Definizione
essire o irghelare de sa vista, ighilliare, a manera de no si pòdere bíere
Sinonimi e contrari
ingalare 1,
irghelare
| ctr.
aparèschere,
apàrrere,
cumpàrrere
Frasi
issa pariat cosa de no tocare ca solu a la tocare isparessiat (S.Baldino)◊ Cristus s'est isparéssiu lassendidhis su coru prenu de amori
Etimo
spn.
desparecer
Traduzioni
Francese
disparaître
Inglese
to disappear,
to disperse
Spagnolo
desaparecer
Italiano
scomparire,
dileguare
Tedesco
verschwinden.
isvanèssere , vrb: svanèssiri Definizione
iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere in logu
Sinonimi e contrari
desvanèssiri*,
ilvanessire
Traduzioni
Francese
disparaître
Inglese
to vanish
Spagnolo
desaparecer
Italiano
svanire,
scomparire
Tedesco
verschwinden.
isvanessída, isvanéssida , nf Definizione
su si pèrdere de sa cosa, de is fortzas o àteru
Sinonimi e contrari
isvanessimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affaiblissement
Inglese
weakening
Spagnolo
desgaste,
debilitación
Italiano
svaniménto,
dissolvènza,
svigoriménto
Tedesco
Verschwinden,
Überblendung,
Schwächung.