ómine , nm: ómini,
ommi,
ómmine Definitzione
de sa genia umana, su mascu, nau agiummai sèmpere cun s'idea de is méngius capacidades chi distinghent su cristianu (inteligéntzia, istima, bonuvàere, coràgiu, caràtere, naturale, fortza) e po cussu est fintzes pigau a paragone; cunsiderau po sa parentella cun sa pobidha, su maridu, su pobidhu / min. ominedhu = ó. minore o fintzas míseru de carena, metzanu, malu de fatas, de cumportamentos; cramendhe a unu chi no si connoschet: Bon'ómine!, Cudh'ómine! (goi, fintzas candho si narat cun s'idea de làstima, de dolu)
Sinònimos e contràrios
| ctr.
fémina
Maneras de nàrrere
csn:
bi at ó., o no bi at ó. (fuedhendi de unu) = est ómine de zudu, chi s’imponet, o chi no balet a nudha, chi si lassat fàghere totu su chi cheret àtere; ó. de rejone, de mesu = su chi chircat de pònnere de acordu duos chi ant diferéssia, chi si ant fatu dannu e gai; èssere ó. de orropu = trivagliadore chi faghet trivàglios graes, triballos peleosos; fàghere una cosa a ómines, segare a ómines = pònnere ómines de rejone a detzidire de carchi cosa, perissiare unu dannu, pònnere de acordu duos; èssere ó. allegadu = bene faedhadu, chi arrexonat is cosas, chi scit fuedhai bèni; s'ómini de anadis, de nais = su serbidori postu a cumandai is àterus serbidoris; èssere, no èssere mortes de ómine = èssiri, no èssiri una chistioni gravi meda; ómini de mala tinta = arrennegosu, tirriosu; ómine pro ómine = pighendi a donniunu a solu, unu po unu
Frases
fut un'ómini comenti pagus ndi nascit, de profetu, àbbili e giustu ◊ in crésia, sos ómines a un'ala, sas féminas a s'àtera ◊ gopai est un'ómini brullanu ◊ bi at chistiones de ómines e àteras de féminas ◊ pro èssere ómine unu depet peleare: sinono ite ómine est?! ◊ gei fuant óminis custus… ant a pensai atra cosa!…◊ s'ómine est ómine si fachet su chi devet ◊ a vint'annos unu est ómine fatu ◊ no bi ndh'at, de ómine: si lassat leare a fune! ◊ grand’ómini su dotori Ballai, connotu e bèni bófiu de totus
2.
bon'ómini miu, su caboniscu suu si dh'at papau su porcu! ◊ o cudh'ómine, ite sezis bendhindhe? ◊ cudh'ómine ite podet fàghere malàidu coment'est?!…◊ tochit, bon'ómini, non si disisperit!
3.
daghi s'ómine de rejone no resessiat a pònnere paghes, tandho si ndhe poniat duos, tres: unu de cada parte ◊ candho bi aiat carchi lite lu mutiant pro ómine de mesu a partire sas diferéssias
4.
lassa pèrdere custas cosas, no sunt mancu mortes de ómine! ◊ pro cosa si est ofesu, mancus chi siant mortes de ómine! ◊ lampu a bentu forte: che trazat s'ómine! ◊ in campu bi est su fenu artu cantu s'ómine ◊ isse, ca est zòvanu e forte, ómine pro ómine no timet a neune
Sambenados e Provèrbios
prb:
ómine fatu cun dinari no balet a nudha ◊ chie est ómine, a su bisonzu si paret ◊ ómine sàbiu no chircat fatos anzenos
Ètimu
ltn.
homine(m)
Tradutziones
Frantzesu
homme
Ingresu
man
Ispagnolu
hombre
Italianu
uòmo
Tedescu
Mann.
