bonómine , nm Definitzione
ómine giustu, àbbile, sàbiu, postu a peritziare dannos, addesumare o ispartzire interessos, pònnere paghes: po sa matessi cosa si narat fintzes solu ómine; si narat fintzes a unu calesiògiat ómine po dhu tzerriare, candho no s'ischit ite dhu narant
2.
bonómine, e de ue sezis?
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
médiateur,
homme de confiance
Ingresu
peacemaker
Ispagnolu
conciliador
Italianu
pacière,
uòmo di fidùcia
Tedescu
Versöhner,
Vertrauensmann.
dangallòne , nm: drangalloe,
drangalloni,
dranghilloi,
dringhilloni,
drongoloi,
drongolone,
tangalloi Definitzione
ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru
Sinònimos e contràrios
branghilloi,
càngaru,
dangarone,
dàngaru*,
drangaglieo,
drodhe,
galloi,
giangalloi
Frases
est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori!
Terminologia iscientìfica
zcrn
Tradutziones
Frantzesu
gros homme maladroit et disgracieux,
sot
Ingresu
dummy
Ispagnolu
hombre grueso i grande un poco bobo
Italianu
uòmo gròsso e strambo,
babbèo
Tedescu
ungeschlachter Mensch.
dàngaru , nm: dràngalu,
tàngaru Definitzione
ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu
Sinònimos e contràrios
càngaru,
dangallone,
dangarone,
giangalloi
Frases
debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!…
Terminologia iscientìfica
zcrn
Ètimu
itl.
tanghero
Tradutziones
Frantzesu
gros homme maladroit
Ingresu
big and clumsy man
Ispagnolu
hombre grueso y torpe
Italianu
uòmo gròsso e gòffo
Tedescu
ungeschlachter Mensch.
moresínu , agt, nm: morisinu,
muresinu,
murisinu Definitzione
de colore niedhudu, chi est in colore de mura; murighessa, genia de mata manna chi faet su frutu coment'e una mura
Sinònimos e contràrios
moritu,
murenu
/
gersa,
morighessa
Frases
po èssi muresina, ti stait sa seda celesti! ◊ sa baca muresina no portat ischina e allatat in fronti…◊ fiat murisinu de faci, teniat 1,65 de cantellu e una bella cabidhada de pilus
Terminologia iscientìfica
clr, mtm, Morus alba, M. nigra
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
brun,
jeune homme brun,
garçon brun
Ingresu
brown,
swarthy,
mulberry (tree)
Ispagnolu
pardo,
morera,
moral
Italianu
bruno,
morettino
Tedescu
dunkel,
Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum.
ómine , nm: ómini,
ommi,
ómmine Definitzione
de sa genia umana, su mascu, nau agiummai sèmpere cun s'idea de is méngius capacidades chi distinghent su cristianu (inteligéntzia, istima, bonuvàere, coràgiu, caràtere, naturale, fortza) e po cussu est fintzes pigau a paragone; cunsiderau po sa parentella cun sa pobidha, su maridu, su pobidhu / min. ominedhu = ó. minore o fintzas míseru de carena, metzanu, malu de fatas, de cumportamentos; cramendhe a unu chi no si connoschet: Bon'ómine!, Cudh'ómine! (goi, fintzas candho si narat cun s'idea de làstima, de dolu)
Sinònimos e contràrios
| ctr.
fémina
Maneras de nàrrere
csn:
bi at ó., o no bi at ó. (fuedhendi de unu) = est ómine de zudu, chi s’imponet, o chi no balet a nudha, chi si lassat fàghere totu su chi cheret àtere; ó. de rejone, de mesu = su chi chircat de pònnere de acordu duos chi ant diferéssia, chi si ant fatu dannu e gai; èssere ó. de orropu = trivagliadore chi faghet trivàglios graes, triballos peleosos; fàghere una cosa a ómines, segare a ómines = pònnere ómines de rejone a detzidire de carchi cosa, perissiare unu dannu, pònnere de acordu duos; èssere ó. allegadu = bene faedhadu, chi arrexonat is cosas, chi scit fuedhai bèni; s'ómini de anadis, de nais = su serbidori postu a cumandai is àterus serbidoris; èssere, no èssere mortes de ómine = èssiri, no èssiri una chistioni gravi meda; ómini de mala tinta = arrennegosu, tirriosu; ómine pro ómine = pighendi a donniunu a solu, unu po unu
Frases
fut un'ómini comenti pagus ndi nascit, de profetu, àbbili e giustu ◊ in crésia, sos ómines a un'ala, sas féminas a s'àtera ◊ gopai est un'ómini brullanu ◊ bi at chistiones de ómines e àteras de féminas ◊ pro èssere ómine unu depet peleare: sinono ite ómine est?! ◊ gei fuant óminis custus… ant a pensai atra cosa!…◊ s'ómine est ómine si fachet su chi devet ◊ a vint'annos unu est ómine fatu ◊ no bi ndh'at, de ómine: si lassat leare a fune! ◊ grand’ómini su dotori Ballai, connotu e bèni bófiu de totus
2.
bon'ómini miu, su caboniscu suu si dh'at papau su porcu! ◊ o cudh'ómine, ite sezis bendhindhe? ◊ cudh'ómine ite podet fàghere malàidu coment'est?!…◊ tochit, bon'ómini, non si disisperit!
3.
daghi s'ómine de rejone no resessiat a pònnere paghes, tandho si ndhe poniat duos, tres: unu de cada parte ◊ candho bi aiat carchi lite lu mutiant pro ómine de mesu a partire sas diferéssias
4.
lassa pèrdere custas cosas, no sunt mancu mortes de ómine! ◊ pro cosa si est ofesu, mancus chi siant mortes de ómine! ◊ lampu a bentu forte: che trazat s'ómine! ◊ in campu bi est su fenu artu cantu s'ómine ◊ isse, ca est zòvanu e forte, ómine pro ómine no timet a neune
Sambenados e Provèrbios
prb:
ómine fatu cun dinari no balet a nudha ◊ chie est ómine, a su bisonzu si paret ◊ ómine sàbiu no chircat fatos anzenos
Ètimu
ltn.
homine(m)
Tradutziones
Frantzesu
homme
Ingresu
man
Ispagnolu
hombre
Italianu
uòmo
Tedescu
Mann.
tangallòi, tangallòne, tangallòni , nm: dangallone Definitzione
ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau, pagu sàbiu puru
Sinònimos e contràrios
càngaru,
dangarone,
dàngaru*,
giangalloi
Tradutziones
Frantzesu
homme grand et drôle
Ingresu
big and odd person
Ispagnolu
mostrenco
Italianu
uòmo gròsso ma strambo
Tedescu
großer,
verschrobener Mann.