acepàre , vrb: aceprare Definizione
nau de su sàmbene, fàere a cepa, cagiare
Sinonimi e contrari
alleae,
apiatare
Frasi
no cretes chi su sàmbene ti acepe, ca malu no lu so!(Budroni)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coaguler
Inglese
to coagulate
Spagnolo
coagularse
Italiano
coagularsi (détto del sàngue)
Tedesco
gerinnen.
ammallorài, ammalloràri , vrb: ammalorai Definizione
nau de su sàmbene, fàere a preta, a lea, cagiare, fàere a marcu druchesau
Sinonimi e contrari
abbeladinare,
aggromare,
apiatare
/
afidigare,
illibrinire
Traduzioni
Francese
se grumeler,
coaguler
Inglese
to coagulate
Spagnolo
cuajar
Italiano
aggrumarsi,
coagulare
Tedesco
gerinnen.
apiatàre , vrb: apietare,
apretare Definizione
fàere a preta, nau de su late, de su sàmbene, cagiare / sàmbene apretadu, apietadu = sànguini callau, aperdau
Sinonimi e contrari
abbeladinare,
acepare,
aggromare,
alleae,
ammallorai,
apedrare,
assambellutare,
cagiare,
giagare
Frasi
su sàmbene de s'animale, candho si coglit, cheret morigadu pro no si apietare
Etimo
ctl.
(a)pretar
Traduzioni
Francese
faire grumeler,
coaguler
Inglese
to coagulate
Spagnolo
formar grumos,
cuajar
Italiano
raggrumare,
coagulare,
rapprèndere
Tedesco
ballen,
gerinnen.
belàre , vrb Definizione
su si cagiare de is cosas lícuidas cun su fritu forte, nau fintzes de cosa iscagiada a fogu chi intostat comente perdet su calore / zúghere sos ogros belaela (nau de ccn.) = èssere dormindhosi, sonnisonni
Sinonimi e contrari
achirdinae,
agiatzare,
ammarmurai,
astragare,
cancarai,
gelai*,
marmurizai
/
cagiare,
cumprèndhere,
cussentire
| ctr.
iscagiae
Frasi
custu fritu meda belat fintzas s'ozu de olia ◊ s'ozu porchinu est beladu fintzas in istiu ◊ s'atraore at beladu s'abba chi falat in sas téulas
Traduzioni
Francese
geler,
coaguler
Inglese
to freeze,
to congeal
Spagnolo
congelar,
solidificar
Italiano
gelare,
coagulare,
solidificare
Tedesco
gefrieren koagulieren estarren.
cagiàre , vrb: cagliai 1,
callai,
caxae,
cazare Definizione
si narat de cosa brodosa, de late, ógiu, e àteru, chi perdendho abba o perdendho calore (o po àteru) si faet prus tostada; nau foedhandho de unu, si narat in su sensu de si currègere, essire sàbiu, lòmpere a calecunu arresurtau bonu
Sinonimi e contrari
abbeladinare,
acragare,
aggromare,
alleae,
ammallorai,
apedrare,
apiatare,
belare,
giagare,
impagnire,
pazare
/
medrare,
medrire
| ctr.
iscagiae,
sòlbere
Modi di dire
csn:
callai a ciorbedhu = essire zudissiosu, sàbiu, cabosu, achistiadu che unu mannu; su cagiau = su callau, preta; cagiare s'ógiu in buca = abbarrare trassidos; cazare una cosa de… = cuguzàrela de…, betàreli carchi cosa a meda, fai callagalla de…
Frasi
in zerru, comente faghet fritu s'ozu ermanu si cazat ◊ cosa lassada a budhire meda si che cazat tropu ◊ custu binu callat in s'unga ◊ su lati si est callau ◊ sa minestra ca fut ghetada de diora si est callada
2.
l'at bidu chi a fàghere male no cumbenit, ma no bi cazat etotu ◊ l'ischis chi andhat male a fàghere gai, ma no bi cazas, no! ◊ tue no bi as cazadu: naras isambrúlios, iscabulada! ◊ s'ómini callat a ciorbedhu a corant'annus ◊ totinduna chi est callendi a ciorbedhu… s'ómini torrat a pipiu ◊ cussa cantzone est serbia a fàere cazare sos sentimentos de sa zente ◊ addaghi at intesu sa senténtzia dhi est cagiadu s'ógiu in buca!
Cognomi e Proverbi
smb:
Callai
Etimo
itl.
cagliare
Traduzioni
Francese
épaissir,
coaguler,
se cailler
Inglese
to thicken
Spagnolo
espesar,
condensar
Italiano
addensare,
fare dènso,
coagulare,
rappigliarsi
Tedesco
sich verdichten,
gerinnen.