àpara , nf, nm: àparu Definizione
porru de angioni, genia de erba areste chi faet unu pagu che a s’àgiu, ma a cambu meda prus fine, biancu, unu pagu a conca (pagu prus grussa de su cambu) in s'oru de is arraighinas, unu pagu a triàngulu (in setzione), frores biancos a pubusone in punta furriaos conca a bàsciu a bisura de campana, de fragu e sabore forte, bona a papare
Sinonimi e contrari
antzangioni,
gusaju,
porru
/
cdh. sàmbula
Modi di dire
csn:
falàresi chei s'àpara in su mese de maju = arrui acomenti fait cust'erba in maju, candu si acaramat e sicat; genia de frastimu: abbasciau chei s'àpara!; vívere a coa de àpara = campare a fàmine, a dilléziu, cun cosighedhas de pagu contu
Frasi
sos amministradores ant intituladu carrelas e piatzas a zente chi a bidha no li at dadu mancu un'àpara ◊ che fuint essidos time time, cun sas ancas modhes che àparu in maju (A.Cossu)◊ amus fatu sa falada chei s'àpara de maju!
Terminologia scientifica
rba, rbz, Allium triquetrum
Etimo
ltn.
cappara
Traduzioni
Francese
ail à trois angles,
ail triquètre
Inglese
wild garlic
Spagnolo
lágrimas de la virgen
Italiano
àglio angolare
Tedesco
Glöckchen-Lauch.
berbèsa , nf Sinonimi e contrari
erbagràbina 1,
bascumarinu
Traduzioni
Francese
giroflée,
matthiole à fruit à trois cornes
Inglese
sea viola
Spagnolo
alhelí salvaje
Italiano
vïòla marina
Tedesco
Dreihörnige Levkoje.
dinnànti, dinnàntis , avb Definizione
die innanti, die prima de una calesiògiat die, ma mescamente sa die innanti de gianteris, torrandho agoa cun is dies, tres a oe, chentza de contare oe: oe, deris, gianteris, dinnanti / dinnantis ariseru = gianteris
Sinonimi e contrari
| ctr.
barigadu
Frasi
sos pisedhos sunt torrados a zogare prus inganidos de su dinnanti
2.
in su giornali de dinnantis ariseru un'articulista at nau chi innòi cantànt is cantantis mannus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
il y a trois jours
Inglese
three days ago
Spagnolo
hace tres días
Italiano
tre giórni fà
Tedesco
vor drei Tage.
gusàju , nm Definizione
porru de angioni, genia de erba chi faet unu cambighedhu biancu, fine che sa chibudha tzeurrada, unu pagu a concutza in s'oru de is arraighinas, fògia unu pagu a triàngulu (in setzione), de fragu e sabore forte, bona fríssia cun oos o fintzes crua (a insalada puru)
Sinonimi e contrari
àpara,
porru
Terminologia scientifica
rba, rbz, Allium triquetrum
Traduzioni
Francese
ail à trois angles,
ail triquètre
Inglese
allium triquetrum (grass)
Spagnolo
lágrimas de la Virgen
Italiano
àglio angolare
Tedesco
Glöckchen-Lauch.
launèdhas , nf pl: leonedhas,
leunedhas,
lionedhas,
liunedhas Definizione
genia de aina antiga meda a tres cannas po sonare a suladura; in cobertantza, genia de idea mala, cosa chi si timet, mémula / partes de is l.: tumbu, mancosa, mancosedha, cabitzinu (croba, loba: tumbu + mancosa); cuntzertu (su c.) = unu giogu, totu is tres cannas; launedha de forrani = pipiriolu de fenu
Sinonimi e contrari
bísonas,
bisones,
bísosas,
cannas,
trubedhas
/
grima
Frasi
sos pitzinnos andhabant a fàchere leonedhas a una tanca de trídicu ◊ su danesu Bentzon at fatu istúdiu abberu mannu subra de sas launedhas! ◊ tiu Frori fut su mellus sonadori de launedhas
2.
zeo fia contrària po cudha leonedha chi mi aiat intrau in conca sa biada
Terminologia scientifica
sjl
Etimo
ltn.
ligulella
Traduzioni
Francese
instrument de musique à vent sard,
à trois tuyau en roseau et la bouche comme réservoir d’air
Inglese
launedhas (typical reed-pipe of Sardinia)
Spagnolo
instrumento músico de trés tubos típico de Cerdeña
Italiano
spècie di zampógna tìpica sarda
Tedesco
sardische Hirtenflöte.
trecèntos, trechèntos , agt, nm: tregentos,
tregentus,
treghentos,
trejentos,
trexentus Definizione
tres bortas chentu (in números àrabbos 300, in números romanos CCC): coment'e agt. podet cuncordare cun su nm.
Frasi
tenet trechentas berbeches ◊ si podiat bendi po trexentus munedas de prata ◊ no teniat abbisóngiu de is trexentus francus ◊ in treghentos annos cantu ndh'as bistu passandho in cue mannos e pitios!
Etimo
ltn.
trecentos
Traduzioni
Francese
trois cents
Inglese
three hundred
Spagnolo
trescientos
Italiano
trecènto
Tedesco
dreihundert.
tremíla , agt, nm: tremiza Definizione
tres bortas milli
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trois mille
Inglese
three thousand
Spagnolo
tres mil
Italiano
tremila
Tedesco
dreitausend.
tres , nm, agt, Definizione
coment'e nm. mascu inditat númeru chi benit intr'e duos e bàtoro (in números àrabbos 3, in números romanos III); est foedhu chi faet de agt. e che a sa bona parte de is agetivos chi inditant cantidade no càmbiat cunforma a su númene chi acumpàngiat (a/c.: nau de ora, cun s'art. plurale, est sèmpere fémina)/ no isciri cantu fait tres = èssere tontos abberu!
Frasi
su tres in su ses bi cabet duas bortas
2.
cussu pariat mortu tres dis ◊ sos tres Res sunt andhados a chircare a su Bambinu
3.
si ndhe sunt pesados a sas tres de manzanu ◊ inoghe semus in tres
Etimo
ltn.
tres
Traduzioni
Francese
trois
Inglese
three
Spagnolo
tres
Italiano
tre
Tedesco
drei.