acostài , vrb: acostare,
acostari,
acostiae,
acostiai,
acostiare,
acrostiare,
acustiare Definizione
acostire, andhare acanta, pònnere prus apresu
Sinonimi e contrari
acodie,
acoltziare,
acosiare,
acostire,
apresiai,
apriodhai,
aprobiai
| ctr.
istesiare
Frasi
Antoni at agatau su prontu de si acostiai a dha fuedhai ◊ bai e acostadí a tzerriai a Bissenti! ◊ a is pipius dhus nant cosa po no si acostari ◊ seus acostiendi a Castedhu, seus giai a Déximu ◊ bollu chi si acosteis, fillus mius!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
approcher (de)
Inglese
to draw near
Spagnolo
acercar,
arrimar
Italiano
accostare,
abbordare,
avvicinare
Tedesco
nähern.
acostíre , vrb Definizione
andhare o bènnere acanta, prus apresu
Sinonimi e contrari
acodie,
acoltziare,
acosiare,
acostai,
acotziare,
apriodhai,
aprobiai,
aproghilare
| ctr.
iscostai,
istesiare
Frasi
s'àinu acostit su runcu a s'abba, ma no bufat ◊ candho si est acostiu at pigau cropos issu puru ◊ ndhe at acostidu unu margiane ◊ sa festa est acostindho e ti faes su bestire nou ◊ acostidindhe a su fogu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
approcher
Inglese
to draw close
Spagnolo
acercarse
Italiano
accostare
Tedesco
nähern.
astrínghere , vrb Definizione
acapiandho o aguantandho, tirare forte is càbudos o mantènnere istrintu, chi no fatzat giogu, no movat; acostire, bènnere o pònnere prus acanta, in istrintu; foedhandho de cosas de papare, isserrare de su corpus
Sinonimi e contrari
afianzare,
afíere,
isserrare,
istrígnere
/
acoltziare
| ctr.
illalgare,
illascare
Frasi
astringhe a forte su presorzu ca sinono si che torrat a isòrbere!
2.
no astringhides a bos combidare? ◊ no astringas a inoghe ca no cherzo! ◊ su babbu si astringhet e li dat dinari ◊ mastru Conzu est astrintu a sa buteca de Pascualinu ◊ no ti astringas a mie!
3.
de morisca, de superba, o cosas gai, no ndhe cheret manigadu meda ca astringhent
Etimo
ltn.
astringere
Traduzioni
Francese
serrer,
s'approcher (de)
Inglese
to grip,
to draw up
Spagnolo
estrechar,
acercar
Italiano
strìngere,
avvicinare
Tedesco
zuschnüren,
aneinander rücken.
disegnài, disegnàre , vrb: disignai,
disignare,
disinnare,
dissignare,
dissinzare Definizione
fàere disegnos, figuras cun calecuna cosa (a pinna, lapis, pinzellu, o àteru); fàere progetos, decídere o cuncordare una cosa
Sinonimi e contrari
figurae
/
cuncordai,
festare
2.
sos custrintos sunt disinnendhe de mi revudare, a sa betzesa ◊ sas bidhighedhas de acurtzu ant dissinzadu de fàghere una bidha ebbia
Traduzioni
Francese
dessiner
Inglese
to draw
Spagnolo
dibujar
Italiano
disegnare
Tedesco
zeichnen,
planen.
filèra 1 , nf: filiera Definizione
conca de prentza; genia de aina po filetare tubbos o àteru de metallu; àtera aina po istirare su filigranu de oro, de prata
Sinonimi e contrari
scóliu
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.
filiera
Traduzioni
Francese
vis mère,
filière,
laminoir
Inglese
female screw,
rolling mill,
draw plate
Spagnolo
macho de roscar,
hilera,
laminador
Italiano
madrevite,
trafila,
laminatóio
Tedesco
Gewindemutter,
Zieheisen,
Röhrenziehring,
Walzmaschine.
iscubonàre , vrb: iscuponare Definizione
iscupare, bogare su mustu de sa benatza apustis chi at budhiu unas cantu dies e pònnere in is carradas
Sinonimi e contrari
irmustare,
iscubare
| ctr.
incubonare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
décuver
Inglese
to draw off wine
Spagnolo
desliar
Italiano
svinare,
stinare
Tedesco
abstechen.
oldinzàre , vrb: ordingiai,
ordinzare Definizione
cricare de fàere ccn. cosa, de pònnere apostu, de pònnere impare cosas o gente (fintzes a ingannu) po un'iscopu; odringiai a logos dhu narant po ordire / ordingiai su cuadhu = parai su cuadhu, pònniri is aderetzus a su cuadhu a dhu cuncordai po èssiri prontu a sètziri
Sinonimi e contrari
abrontai,
altimizare,
aprontai,
archimingiai,
arminzare,
cossiminzare,
cuncodrai,
imminzare,
ordimignare
Frasi
e cantas catzas oldinzaiat in cussas costeras s'allegra gioventura!…◊ mi ant tentadu in ora adata, sendhe in chéjia preghendhe: sunt istados ordinzendhe finas chi mi l'ant fata! (C.Marruncheddu)◊ cue si cuaiat s'inimigu pro ordinzare sa note orrore e morte
2.
is féminas craminànt, filànt, odringiànt e tessiant
Etimo
ltn.
*ordiniare
Traduzioni
Francese
concevoir,
organiser
Inglese
to organize,
to draw up plans
Spagnolo
proyectar,
maquinar
Italiano
architettare,
organizzare
Tedesco
sich ausdenken,
ersinnen,
schmieden.
pàta 1 , nf Definizione
su matessi tanti de un'àteru, s'arresurtau oguale a su de s'àteru
Sinonimi e contrari
cdh. impata
Modi di dire
csn:
fàghere p., èssere a p. = èssere patos, àere su matessi tantu (de puntos, de cosa addesumada, e gai); cadhos de pata = cuadhus chi lompint impari, currendi; andai, o fai cosa, pat'apari = paris, totu paris; sos puzones de pata = de sa matessi cria, chi si che bolant paris; pat'apari = fàcia apari
Frasi
amus fatu pata zoghendhe a cartas ◊ sos cadhos a paríglia in serras ponent pata de óbbligu ◊ dae nidu est boladu cun alas de astore lassendhe in d-una in d-una sos puzones de pata in bidatone (A.Dettori)◊ cherimus su riconnoschimentu de su sardu paris e pata cun s'italianu ◊ candho tancamus contos semus a pata
2.
duus amigus fiant andaus pata apari a is domus bècias po biri chi dhoi essiant cosas mauas ◊ cudhus duus s’ant contau pata apari su bisu chi ant fatu
Traduzioni
Francese
égalité
Inglese
draw
Spagnolo
pata,
empate
Italiano
patta
Tedesco
Unentschieden.
sorteaméntu , nm Definizione
su sorteai, fàere a sorte
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tirage au sort
Inglese
draw
Spagnolo
sorteo
Italiano
sortéggio
Tedesco
Auslosung.
tiràda , nf: tirara,
tirata Definizione
su tirare, su tirare a cropu, su fàere a tiradura, a suspidura; tantighedhu de cosa chi si suspit, chi s'ingurtit, e àteru; tretu longu e largu pigau totu pínnigu / t. de pinna = frigada, passada de pinna e singiale iscritu chi lassat a bisura de arraja
Sinonimi e contrari
tostada
/
sutzada
/
ingullida,
tichedhu,
tirone
/
istirada
Frasi
tres amantes pro un'isposa sunt a tiradas de pare ◊ at donau una tirada de funi
2.
mi apo fatu una tirata de custas sigaretas ◊ si allughiat su tzigarru e fachiat tiratas longas ◊ est iscurtu, muconosu e a tiradas de nares ◊ at fatu una tirada de binu
3.
su camminu fiat una bona tirada ◊ una borta eus fatu una tirara a Bidhexidru in Cincuxentus!
4.
arendhe abberiant surcos chi pariant tiradas de pinna
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de tirer
Inglese
pull,
draw,
stretch
Spagnolo
tirada
Italiano
tirata
Tedesco
Ziehen.
trassài 1 , vrb: trassare 1 Definizione
fàere disegnos, figuras, síngias iscriendho cun calecuna cosa (a pinna, a lapis, a pinzellu, o àteru)
Sinonimi e contrari
disegnai,
figurae
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
dessiner,
tracer
Inglese
to draw
Spagnolo
dibujar,
trazar
Italiano
disegnare,
tracciare
Tedesco
zeichnen.
umpíre, umpíri , vrb: umprire,
umpriri Definizione
pigare cosa intrandho s’istrégiu de prènnere a mesu de sa cosa de pigare
Sinonimi e contrari
imbèlghere,
orire 1,
pienare,
úmprere*
Frasi
Tziscu umpit su mustu de sa pica ◊ lea su tatzone, umpri abba dae sa bartza e beta a sos fiores! ◊ fia pigadu a montes cun babbu a umprire a pala ledàmine a sos sacos ◊ àter'e che gai ndhe amus bufadu in tempus de arzola, abba caente umprida a s'isterzu e a su cola cola! ◊ fit umpendhe abba cun sa càtula dai sa cora
2.
posta in motu est sa màchina moderna po umpire s'iscàrgiu a su pasteri (L.Zedde)◊ sodhu minore umpit sa búscia
Traduzioni
Francese
puiser
Inglese
to fill,
to draw
Spagnolo
sacar
Italiano
attìngere,
empire
Tedesco
schöpfen,
füllen.