cabidràxu , agt: cabudàrgiu,
cabudarzu,
cabudraxu,
capudàrgiu Definizione
chi benit o lompet a presse, foedhandho de frutuàriu o àteras cosas de su sartu, ma si narat fintzes de gente chi benit o faet sa cosa innanti de s'ora o de su tempus (e, de animale ghiadore, chi andhat a punta de ananti)/ pira cabudraxa, annada cabudraxa
Sinonimi e contrari
cabidianu,
premediu,
primadiarzu
/
puntaresu
| ctr.
redadiu,
trigadinu
Frasi
de pira dhoi nd'at cabudraxa e coaxa ◊ nd'eus arregortu s'olia cabudraxa
2.
zai ses pagu cabudarzu: no est arribbau mancu s'isposu e tue innoghe! ◊ fiat cabudàrgiu su piciochedhu: a chimbe annos ischiat fàere totu a solu! ◊ at fatu beranu cabudraxu, ocannu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hâtif
Inglese
early
Spagnolo
precoz
Italiano
primatìccio
Tedesco
Früh…
chíci , avb, nm, agt: chício,
chissi,
chito,
chitzi,
chitzo,
chitzu 1 Definizione
nau de tempus, ora antibitzada, chi benit innanti a cunfrontu de un'àtera calesiògiat ora de sa die, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima po s'ora chi si costumat a si ndhe pesare / min. chitzixedhu = su mengianu a bonora, chito meda, chito chito
Sinonimi e contrari
cisso
| ctr.
trigadiu,
taldu
Modi di dire
csn:
chito chito = a chitzi meda; in chitzi = a su chitzi; chitzi mannu = chito meda; a parte de chitzu = candho comintzat a èssere chito, su manzanu, chito etotu
Frasi
aisetade, tantu est chito! ◊ mi parit chitzixedhu, ancora! ◊ poburitu de mei, chi seu ghimallendi de chitzi mannu fintzas a merí! ◊ bae como, gai torras chito ◊ istasero mi che corco chito ca manzanu peso a sas bàtoro ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ che semus essidos chito chito a múrghere sa robba
2.
fint móvidos su chito ◊ andas dónnia chitzi a iscurtai sa missa ◊ mammai est pesada de chitzi mannu ◊ Antoni cussu chitzi ci fiat essiu po andai a cassa ◊ issu partit a su chitzu po andai a su sartu
3.
una manzana chita che la ponzei currendhe in su casifíciu
Cognomi e Proverbi
prb:
si cheres vívere sanu pesa chito su manzanu
Terminologia scientifica
sdi
Etimo
ltn.
cito/citius
Traduzioni
Francese
de bonne heure,
tôt
Inglese
early
Spagnolo
pronto
Italiano
prèsto,
di buonóra
Tedesco
früh.
chitónzu , avb: chitzognu Definizione
chi est unu pagu chitzo, foedhandho de oràrios
Sinonimi e contrari
chitzixedhu
| ctr.
tardighinu
Frasi
cheret chi pesemus chitonzu a fàghere cussa cosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assez tôt
Inglese
a little early
Spagnolo
prontito
Italiano
un po' prèsto
Tedesco
etwas früh.
císso, císsu , avb: citzu,
gissu Definizione
chitzo, a bon'ora, tempus antibitzau si est postu apare cun àter'ora apustis, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima (fintzes innanti de abbrèschere)
Sinonimi e contrari
chici*
| ctr.
taldu,
trigadiu
Frasi
est ancora iscuriu candu a cissu mi ndi pesu ◊ su fixu est torrau custu citzu ◊ tocat a si ndi pesai a cissu po acodiri a pigai su postali
Terminologia scientifica
tpc
Traduzioni
Francese
tôt,
de bonne heure
Inglese
early
Spagnolo
pronto,
temprano
Italiano
prèsto
Tedesco
früh.
premedíu, premedívu , agt, avb: primadiu,
primariu,
primidibu,
primidiu,
primidivu,
primitiu,
primmadiu,
primmariu,
primmediu Definizione
nau pruschetotu de matedu, erbas o frutos chi creschent (ma si podet nàrrere de gente puru), chi funt is primos, chi benint allestru, fintzes innanti de su tempus issoro (a/c.: fintzes candho su foedhu tenet valore de avb. si ponet coment'e un'agt.); fintzes ora antibitzada, innanti, a cunfrontu de un'àtera
Sinonimi e contrari
cabidraxu,
incàbudu,
primadiarzu
/
cdh. primarincu
| ctr.
coàinu,
coinàlgiu,
redadiu,
sagotzianu
Frasi
sa méndhula primmaria est in fiore ◊ falaiant su manzanu a s'altzada de s'istella primmaria ◊ dhi at mandau cincu figus primarias ◊ sa mela de Santuanni est mela primaria ◊ premediu meda, ocannu, s'istiu! ◊ cussas pinturas no mi piaghiant meda ca no fia capatze de ndhe cumprèndhere s'alte primidia (P.Gajas)
2.
sos laores ant fatu premedios ◊ ancora est premediu a betare basolu ◊ in làmpadas mi chirco messonzu de orju ca fachet primidibu ◊ aiat próitu e a capitanni su terrinu fit rúpitu primitiu
3.
premediu ti ndhe ses bénnidu: aite ti ndhe ghiraias goi chito?! ◊ no ti che andhes premediu, a su dutore, ca tantu innantis de cudh'ora no abberit!
Etimo
ltn.
primitivus
Traduzioni
Francese
précoce,
hâtif
Inglese
early,
timely
Spagnolo
temprano,
pronto
Italiano
primatìccio,
precòce,
tempestivo,
anzitèmpo
Tedesco
frühreif,
rechtzeitig.